Ο αναβρασμός γύρω από τη χάραξη και υλοποίηση των νέων ενεργειακών οδών στον τομέα του φυσικού αερίου συνεχίζεται αμείωτος. Νέες διακλαδώσεις, αφετηρίες, ενδιάμεσοι σταθμοί, έρχονται να συνθέσουν ένα ιδιαίτερα περίπλοκο τοπίο, με τις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες να αντλούν το μέγιστο της κρατικής στήριξης σε «ζεστό» χρήμα, νομοθετικές ρυθμίσεις και χρηματοδοτήσεις των τεράστιων έργων υποδομής, όλων των εμπλεκόμενων χωρών, είτε αυτές είναι παραγωγοί, είτε καταναλωτές, είτε μεταπωλητές και διαμετακομιστές, όπως επιδιώκει να μετατρέψει την Ελλάδα η κυβέρνηση της ΝΔ με τη σταθερή υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ. Πριν από λίγες μέρες δόθηκε μια σημαντική ώθηση σε αυτή την πολιτική, με τις συμφωνίες που καταλήχθηκαν στη Σόφια για το νέο ελληνοβουλγαρικό αγωγό, αλλά και τα σχέδια που ανακοινώθηκαν από τον υπουργό Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκη, μετά τη συνάντησή του με τον υπουργό Οικονομίας της Ρουμανίας στο Βουκουρέστι, για σύνδεση των συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ουγγαρίας, Ρουμανίας. Την περασμένη βδομάδα, στο περιθώριο διεθνούς οικονομικού Συνεδρίου στο Μιλάνο, ο υπουργός Ανάπτυξης συζήτησε, τόσο με τον Ιταλό ομόλογό του, όσο και με διευθυντικά στελέχη της εταιρείας «Edison», που συμμετέχει στον ελληνοϊταλικό αγωγό φυσικού αερίου, τη δυνατότητα ο αγωγός να είναι διπλής ροής, ώστε να μπορεί και να εισάγει αέριο από την Ιταλία. Συμφωνήθηκε ότι θα εξεταστεί η τεχνική δυνατότητα και θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η μετατροπή. Η «Edison» έχει συνάψει - μεταξύ άλλων - συμφωνίες προμήθειας σημαντικών ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου από το Κατάρ.

Οι διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη βασίζονται σε ορισμένα δεδομένα. Η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο τη μείωση της πετρελαϊκής της εξάρτησης και την παράλληλη αύξηση της χρήσης φυσικού αερίου στο ενεργειακό της ισοζύγιο, με έμφαση στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Οι αποφάσεις της Κομισιόν βασίζονται σε ένα μείγμα κριτηρίων που έχουν να κάνουν τόσο με το αυξανόμενο κόστος της εκπομπής ρύπων, όσο και με την ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα απαιτήσει σημαντικές ποσότητες καυσίμων. Η αυξητική πορεία των τιμών του πετρελαίου - η πτώση των οποίων αυτή την περίοδο δε γεννά κανέναν εφησυχασμό για το μέλλον - σε συνδυασμό με το μεγάλο κόστος που συνεπάγεται για τη βιομηχανία της Ευρώπης η υψηλή εκπομπή ρύπων ανοίγουν το δρόμο στο φυσικό αέριο. Παράλληλα, νέα κοιτάσματα ανακαλύπτονται, άλλα διευρύνονται και ισχυρές πολυεθνικές επιχειρήσεις μπαίνουν δυναμικά στη διαδικασία τόσο της παραγωγής, όσο και της εμπορίας. Κάπως πιο απλά μπορεί να πει κανείς ότι το προϊόν υπάρχει σε αφθονία και με μικρό κόστος εξόρυξης, οπότε πρέπει κάποιος να το καταναλώσει και μάλιστα σε υψηλές τιμές, έτσι ώστε να γραφτεί ακόμη μια «ένδοξη» σελίδα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης των λαών από το μεγάλο κεφάλαιο. Αυτό το φροντίζουν οι κυβερνήσεις που εξυπηρετούν με την πολιτική τους τα εμπλεκόμενα επιχειρηματικά συμφέροντα. Ταυτόχρονα, το προϊόν πρέπει και να μεταφερθεί με κάποιο τρόπο στους πελάτες. Ετσι, στη βάση υπαρκτών, αλλά και πλασματικών αναγκών και αναγκαιοτήτων, αυτή την περίοδο χρηματοδοτείται η κατασκευή των αγωγών με πολλά δισεκατομμύρια ευρώ δημόσιου χρήματος. Με τα λεφτά των εργαζομένων της Ευρώπης, και όχι μόνο, φτιάχνεται η υποδομή που καμία εταιρεία δε θα μπορούσε, αλλά και δε θέλει να δημιουργήσει με δικά της έξοδα, ώστε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να χρυσοπληρώνουν στη συνέχεια το φυσικό αέριο που θα τους προμηθεύουν αυτές οι εταιρείες.

Η συμφωνία για την προώθηση του αγωγού φυσικού αερίου «Nabucco», στην Τουρκία, επίσης λίγες μέρες πριν, επανέφερε δυναμικά στο προσκήνιο ένα σημαντικό σχέδιο εναλλακτικής τροφοδοσίας της Ευρώπης, που υποστηρίχθηκε σθεναρά από τις ΗΠΑ, προκειμένου να περιορίσει την ενεργειακή ισχύ και επιρροή της Ρωσίας, φυσικά υπέρ των αμερικανικών εταιρειών. Αυτή τη φορά, όμως, οι εμπλεκόμενοι άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής και της Ρωσίας στο σχέδιο, επιβεβαιώνοντας τις διεργασίες του τελευταίου χρόνου. Είναι φανερό ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα λεπτό παιχνίδι ισορροπιών, ένα «δούναι και λαβείν» για τον τελικό καθορισμό των θέσεων εκκίνησης κάθε επιχειρηματικού κολοσσού, πριν αρχίσει η επόμενη μάχη για τα μερίδια αγοράς. Ο μέχρι χτες ανταγωνιστικός, προς τα συμφέροντα της Ρωσίας, αγωγός, στον οποίο απάντησε με τη γοργή προώθηση των σχεδίων για τους αγωγούς «North Stream» και «South Stream», μπορεί τελικά να μεταφέρει και ρωσικό αέριο. Η Τουρκία δηλώνει ότι μπορεί να μεταφέρει και ιρανικό αέριο όταν το Ιράν αυξήσει την παραγωγή του, που αυτό το διάστημα έχει μειωθεί. Οι ΗΠΑ αντιτίθενται σε αυτό το ενδεχόμενο, ενώ η Αίγυπτος δηλώνει «παρών» στην τροφοδοσία του αγωγού, που ως κύριος τροφοδότης του εμφανίζεται προς το παρόν το Αζερμπαϊτζάν. Τελικός προορισμός του θα είναι η Αυστρία και συνακόλουθα η Δυτική Ευρώπη, ενώ έχουν υπογράψει συμφωνίες, εκτός από την Τουρκία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία και φυσικά η Αυστρία. Το γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται τελευταία σε στενή σχέση με τη Ρωσία, φαίνεται να ανατρέπει όλες τις αρχικές παραδοχές για το τι ρόλο εξυπηρετεί ο κάθε αγωγός. Η κατάσταση είναι ακόμη πιο σύνθετη, στη βάση της όμως είναι πάρα πολύ απλή. Ολοι θέλουν να περάσουν το αέριό τους από όλους τους αγωγούς και όλοι θέλουν να μπορούν να αγοράζουν από... όλους. Αυτό που παζαρεύεται αυτή την περίοδο είναι τα ποσοστά των συμμετοχών. Δισεκατομμύρια ευρώ θα δαπανηθούν γι' αυτούς τους αγωγούς τα επόμενα χρόνια και εκατοντάδες δισ. κυβικών μέτρων αερίου θα περάσουν από αυτούς. Τα κέρδη είναι «ανυπολόγιστα». Ο λογαριασμός, ωστόσο, θα πληρωθεί από τους λαούς της Ευρώπης.

Με τους ίδιους όρους μπαίνει στην υπόθεση η ελληνική κυβέρνηση, εξυπηρετώντας στην πράξη τις εταιρείες που θα κατέχουν στο - μάλλον άμεσο - μέλλον τη ΔΕΠΑ ΑΕ, καθώς και τους νέους παίκτες που θα προσελκυσθούν. Φτιάχνει πυρετωδώς τη μεταφορική υποδομή που απαιτεί και χρειάζεται το μεγάλο κεφάλαιο και βαφτίζει τη διαδικασία «αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της χώρας». Η μόνιμη διαβεβαίωση τόσο της ελληνικής κυβέρνησης, όσο και άλλων, ότι από την ανάπτυξη των αγωγών θα βγουν κερδισμένοι οι λαοί, αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο, καθώς η κατάσταση εξελίσσεται. Κάθε χώρα που συμμετέχει ή ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στα υπό εξέλιξη σχέδια, αντιπροσωπεύει συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτά θα βγουν κερδισμένα, αυτά προωθούν τις εξελίξεις και αυτά θα τις καθορίσουν στο τέλος.

Είναι ενδεικτικό ότι η Ελλάδα: Προωθεί την ολοκλήρωση του αγωγού που θα μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας στην Ιταλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Συμμετέχει στον αγωγό που θα φέρνει ρώσικο αέριο μέσω Βουλγαρίας στην Ιταλία, χωρίς να περνά από την Ουκρανία. Εθεσε σε κίνηση το σχέδιο σύνδεσης του τουρκικού - ελληνικού - ιταλικού αγωγού με τη Βουλγαρία μέχρι και την Ουγγαρία. Είναι οι χώρες από τις οποίες θα περνά και ο «Nabucco». Παράλληλα όμως, ο νέος ελληνοβουλγαρικός αγωγός θα συνδέσει τις παραπάνω χώρες με το σταθμό υγροποιημένου αερίου της Ρεβυθούσας και στο μέλλον με το σταθμό που θα κατασκευαστεί στη Βόρεια Ελλάδα. Συνακόλουθα με κάθε προμηθευτή που μπορεί να μεταφέρει εκεί αέριο. Το γεγονός ότι κάποια στιγμή θα κληθεί το ελληνικό κράτος να διαχειριστεί αντιτιθέμενα ενεργειακά συμφέροντα και να πάρει θέση, κάτω από το βάρος πολλαπλών πιέσεων, φαίνεται να μην απασχολεί την τωρινή κυβέρνηση, αλλά ούτε και το ΠΑΣΟΚ, που ταυτίζεται στην ενεργειακή πολιτική με τη ΝΔ.

Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη μια σύνδεση με τη Βουλγαρία για το φυσικό αέριο που έρχεται από τη Ρωσία. Ο νέος αγωγός που θα κατασκευάσουν η ΔΕΠΑ, η ιταλική ενεργειακή εταιρεία EDISON και η κρατική «Bulgarian Energy Holding» θα εξυπηρετήσει κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, την παροχή αερίου στη Βουλγαρία μέσω της Ρεβυθούσας και του Αζερμπαϊτζάν. Ο αγωγός θα έχει συνολικό μήκος 160 χιλιομέτρων. Η αρχική δυναμικότητά του θα κυμανθεί μεταξύ 3-5 δισ. κ.μ. ετησίως με δυνατότητα επέκτασης.

Ο αγωγός αυτός θα συνδέεται στην Κομοτηνή με τον αγωγό Ελλάδας - Τουρκίας - Ιταλίας (ITGI). Μένει να κατασκευαστεί το τμήμα μέχρι την Ηπειρο και το υποθαλάσσιο προς Ιταλία. Εκκρεμεί ωστόσο η σύναψη της τετραμερούς συμφωνίας (μαζί με το Αζερμπαϊτζάν) για τον τρόπο λειτουργίας του. ΔΕΣΦΑ και GAZPROM υπέγραψαν πρόσφατα τη συμφωνία για την κοινή εταιρεία κατασκευής και εκμετάλλευσης του αγωγού «South Stream» για το ελληνικό τμήμα του. Ο σταθμός υγροποιημένου αερίου στη Ρεβυθούσα έχει ήδη επεκταθεί και ο επόμενος αναμένεται να γίνει στην Καβάλα.