Ηλεκτρονικά παιχνίδια: Ολο και περισσότερα παιδιά - αλλά και τους γονείς τους - βλέπει κανείς να περνάνε τον ελεύθερο χρόνο τους πατώντας κουμπιά, χωρίς να τους ενδιαφέρει τι γίνεται γύρω τους. Πρόσφατες οι στατιστικές σε παιδιά πάνω από επτά χρονών, περιέχουν πολλές και διάφορες απεικονίσεις βίας.

Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι καινούριο, αλλά φαίνεται πως κάθε χρόνο επιδεινώνεται, καθώς όλο και περισσότερα παιχνίδια σχετίζονται με τη βία, το αίμα, το θάνατο. Αλλά μήπως και στην τηλεόραση δε βλέπουν τα παιδιά σκηνές βίας; Η διαφορά, σύμφωνα με τους ειδικούς, βρίσκεται στο ότι τα παιχνίδια επηρεάζουν πιο έντονα και πιο αρνητικά τα παιδιά από τις ταινίες, γιατί στα παιχνίδια το παιδί συμμετέχει άμεσα στη δράση. Ακόμα χειρότερα, τα παιχνίδια ανταμείβουν τη χρήση βίας από τους μικρούς παίκτες. Για παράδειγμα, σ' ένα παιχνίδι με τον τίτλο «πυρηνικό χτύπημα» οι παίκτες πυροβολούν ανθρώπους στο έδαφος από ένα ελικόπτερο. Τι σας θυμίζει αυτό το... παράδειγμα προς μίμηση των γενναίων Αμερικανών;

Φτάσαμε, λοιπόν, σε μια εποχή που τα βιβλία και τα παραμύθια θα αντικατασταθούν από τα κουμπιά; Θα γίνουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια «τα σύγχρονα παραμύθια» για τις επόμενες γενιές, συμπληρώνοντας τα κόμικς και τις ιστορίες με ρομπότ και υπερανθρώπους;

Ενα ερώτημα ιδιαίτερα επίκαιρο το καλοκαίρι, που τα παιδιά διαθέτουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Συζητάμε γι' αυτό το καυτό θέμα με τη συγγραφέα Μάρω Λοΐζου. (Η συνομιλήτριά μας δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο για παιδιά το 1974 και μέχρι τώρα έχει εκδώσει 35 βιβλία για παιδιά. Τα βιβλία της έχουν βραβευτεί με ειδικά βραβεία κι έχουν εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνή φεστιβάλ. Το 1995 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας και το 1998 ήταν υποψήφια της χώρας μας για το Διεθνές Βραβείο Αντερσεν).

-- Διαβάζουν σήμερα τα παιδιά παραμύθια;

Η απάντηση της Μάρως Λοΐζου είναι κατηγορηματική: «Τα παιδιά, υπογραμμίζει, διάβαζαν, διαβάζουν και θα διαβάζουν. Ο γραπτός λόγος δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα. Απόδειξη, ο τεράστιος αριθμός βιβλίων που εκδίδονται. Και εδώ βρίσκεται η μεγάλη δυσκολία: Τι βιβλίο θα διαλέξουν οι γονείς για τα παιδιά τους; Υπάρχουν βιβλία που είναι σκέτα λογοπαίγνια. Μιλώντας όμως για την "τέχνη" του παραμυθιού, οι γονείς θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί. Η σχέση του παιδιού με το βιβλίο είναι μια σχέση αγαπητική. Είναι η μόνη στιγμή που το παιδί διαλέγει κάτι ελεύθερα. Από μόνο του. Χωρίς την πίεση κανενός.

-- Τι ρόλο παίζουν σήμερα οι γιαγιάδες και οι παππούδες;

- Οι γιαγιάδες σήμερα εργάζονται για να συμπληρώνουν τα έσοδα της οικογένειας.

-- 'Η βρίσκονται μακριά... Είναι όμως διαδεδομένα τα λαϊκά παραμύθια;

- Ναι. Μην ξεχνάμε όμως πως τα λαϊκά παραμύθια γράφτηκαν σε άλλες εποχές και ορισμένα είναι σκληρά. Εξάλλου, τότε απευθύνονταν κυρίως σε ενήλικες.

-- Σε τι βαθμό έχουν εκτοπιστεί τα παραμύθια από τα κόμικς, ιστορίες με ρομπότ, βιβλία τύπου Χάρι Πότερ, Σούπερμαν, την τηλεόραση ή CD και DVD;

- Υπάρχουν τα κόμικς και όλα αυτά που λέτε, αλλά το βιβλίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα. Μπορεί κάποιος να διαβάζει κόμικς, αλλά να κάνει σωστή επιλογή.

-- Είναι δημοφιλή τα παραμύθια με οικολογικό περιεχόμενο ή σύγχρονους προβληματισμούς και καταστάσεις, π.χ. διαζύγιο των γονέων;

- Φυσικά. Είναι το ζητούμενο της εποχής μας. Ολα σχεδόν τα δικά μου βιβλία έχουν οικολογικό περιεχόμενο. Για παράδειγμα, το «Τσίμπημα της σφίγγας», που εκτός από οικολογικό περιεχόμενο, αναφέρεται στο διαζύγιο και τις συνέπειές του, τη βία, τον εσωτερικό θυμό. Γι' αυτό οι γονείς ας μη χρησιμοποιούν «την νταντά τηλεόραση». Να είναι σίγουροι πως ό,τι απαγορευμένο, τα παιδιά τους θα το βρουν.

Χρειάζεται λοιπόν, όχι μόνο να είναι οι γονείς ενήμεροι για το τι βλέπουν και διαβάζουν τα παιδιά τους, αλλά να συμμετέχουν και οι ίδιοι στα παιχνίδια και τα διαβάσματά τους, να συζητούν μαζί τους...

Για τη Μάρω Λοΐζου δύο από τις ύψιστες ιδιότητες του ανθρώπου είναι η φαντασία και η δημιουργικότητα. Κάποτε, όπως λέει, είχε εκπλαγεί δυσάρεστα, όταν πληροφορήθηκε πως σε έκθεση βιβλίου τα βιβλία για παιδιά προσχολικής ηλικίας που διακινήθηκαν περισσότερο ήταν βιβλία γνώσεων και πληροφοριών - σε βάρος των βιβλίων που καλλιεργούν τη φαντασία, τόσο με το κείμενο όσο και με την εικονογράφησή τους. «Γιατί»; αναρωτήθηκε, «οι γονείς που αναμφίβολα τρέφουν μεγάλα όνειρα και αισθήματα για τα παιδιά τους να τα διαπλάθουν έτσι "χρησιμοθηρικά"; 'Η μήπως, θύματα οι ίδιοι ενός κοινωνικοπολιτικού συστήματος που ταυτίζει την "επιτυχία" με την "ευτυχία" αγωνιούν από την προσχολική ακόμα ηλικία πώς το παιδί τους θα εισαχθεί κάποτε στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και προσπαθούν από τα τρία, τα τέσσερα, και τα πέντε ακόμη χρόνια του, να γεμίσουν το κεφαλάκι του με γνώσεις και πληροφορίες, πιστεύοντας πως έτσι διευκολύνουν την είσοδό του στο Πανεπιστήμιο.

Μεγαλώνοντας το παιδί μας, επισημαίνει, ας έχουμε ένα και μοναδικό στόχο: Πώς να κάνουμε τον άνθρωπο, άνθρωπο, τονίζει η συνομιλήτριά μας. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν θεωρούσε τη φαντασία ανώτερη της γνώσης και όταν κάποτε ρωτήθηκε από μια μητέρα τι της συνιστούσε να διαβάζει το παιδί της, απάντησε: «Παραμύθια». «Κι αργότερα», ξαναρώτησε εκείνη. «Παραμύθια», απάντησε ξανά ο Αϊνστάιν. «Κι όταν γίνει πιο μεγάλο;», επέμεινε η μητέρα. «Κι άλλα παραμύθια», ξανάπε αυτός...».