Η αναζωπύρωση - εδώ και τρεις βδομάδες - του εμφυλίου στο Αφγανιστάν, μετά από 10 μήνες, κατά τους οποίους η χώρα περιήλθε σε κατάσταση "περίπου ειρήνης", έχει μια απλή εξήγηση: οι επικυρίαρχοι του 90% της χώρας, Ταλιμπάν, προσπαθούν να πετύχουν αυτό που δεν κατάφεραν πέρσι. Να εξαλείψουν τη μόνη πολιτική δύναμη που συνεχίζει να αποτελεί (έστω περιορισμένη) "απειλή" γι' αυτούς, τη "Συμμαχία του Βορρά". Από στρατιωτικής πλευράς αυτό σημαίνει ένα πράγμα: Την εξόντωση του πολέμαρχου Αχμέντ Σαχ Μασούντ, γνωστού και με το προσωνύμιο "Λιοντάρι του Παντσίρ".

Η ηγεσία του κινήματος των Ταλιμπάν (στην οποία δεσπόζει η μορφή του μουλά Μοχαμάντ Ομάρ, πρώην μουτζαχεντίν που έχασε το ένα του μάτι πολεμώντας - με χρηματοδότηση της CIA - εναντίον των Σοβιετικών τη δεκαετία του '80) έχει χάσει εδώ και καιρό την υπομονή της. Η νέα "ειρηνευτική διαδικασία" στα τέλη της άνοιξης και ως το μέσον του καλοκαιριού, στην οποία "σπόνσορας" ήταν ο ΟΗΕ, στο Ουζμπεκιστάν, επιεικώς απέφερε μια τρύπα στο νερό. Ηδη από νωρίτερα φήμες για μια "θερινή εκστρατεία" κυκλοφορούσαν όχι μόνο στην Καμπούλ, αλλά και σε άλλες πρωτεύουσες που ενδιαφέρονται για τα τεκταινόμενα στο Αφγανιστάν. Στην Ουάσιγκτον, για παράδειγμα. Οπου το lobbying της πετρελαϊκής "Unocal", η οποία "εξετάζει το ενδεχόμενο" να ξαναμπεί στο κονσόρτσιουμ "CENTGAS", με σκοπό να δημιουργήσει τον αγωγό που θα μεταφέρει το πετρέλαιο του Τουρκμενιστάν στις ακτές της Αραβικής Θάλασσας (μέσω Αφγανιστάν, εννοείται), ενδέχεται να αποτέλεσε τη βασικότερη αιτία αναθέρμανσης του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την αποκατάσταση μιας "ειρήνης" στη χώρα.

Για τους Ταλιμπάν, τους "φοιτητές" των ισλαμικών σχολών που άνθισαν στο Πακιστάν τις δεκαετίες του '70-'80, για να αποτελέσουν τη δύναμη που αναδυόμενη από "το πουθενά" έκανε έναν ανεπανάληπτο blitzkrieg από το 1994 έως το 1996 και κυβερνά σήμερα σχεδόν ολόκληρη τη χώρα, οι τωρινές επιχειρήσεις συνδέονται με μια "εξίσωση". Πλήρης στρατιωτική επικράτηση = πολιτική επικράτηση = διπλωματική αναγνώριση = πετρελαιαγωγοί = οικονομική ευημερία.

Οι ειδικοί θα χρησιμοποιούσαν πολύ ασυνήθιστους όρους για να περιγράψουν το διεθνές διπλωματικό status του Αφγανιστάν, την τελευταία πενταετία (τουλάχιστον). Αν και οι Ταλιμπάν ελέγχουν πάνω από το 90% του εδάφους της χώρας, την έδρα της στον ΟΗΕ καταλαμβάνει η Συμμαχία του Βορρά, δηλαδή ο εκπρόσωπος του πρώην Προέδρου Μπουρχανουντίν Ραμπανί. Μόνες χώρες που έχουν αναγνωρίσει το καθεστώς των Ταλιμπάν είναι το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο μόνος τρόπος μεταβολής του status - όπως το βλέπουν οι Ταλιμπάν - είναι να εξολοθρευτούν πλήρως οι δυνάμεις που παραμένουν πιστές σ' αυτόν.

Κάτι καθόλου εύκολο. Αν και ο μόνος αντίπαλός τους πολέμαρχος που εξακολουθεί να διατηρεί επίφοβη ισχύ είναι ο Αχμέντ Σαχ Μασούντ (κάτι ιδιαιτέρως ειρωνικό, μια και υπήρξε ο άνθρωπος που εστάλη από τις μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν για να "προκαλέσει χάος" και να συμβάλει στην ανατροπή του Ραμπανί, αλλά κατέληξε να γίνει σύμμαχός του), οι Ταλιμπάν, λόγω της μορφολογίας των εδαφών που κατέχει, δεν μπορούν με σαρωτική στρατιωτική ισχύ να επικρατήσουν. Οι Ταλιμπάν ισχυρίστηκαν ότι κατέλαβαν την πόλη Ταγκάμπ και πλησιάζουν την Μπαγκράμ, όπου ο Μασούντ έχει μια αεροπορική βάση. Στη συνέχεια οι δυνάμεις του Μασούντ τους απώθησαν. Ούτως ή άλλως, ο εμφύλιος στο Αφγανιστάν δεν πρόκειται ποτέ να κερδηθεί από αέρος: Εως σήμερα η αεροπορία των δύο πλευρών (δηλαδή μερικά απαρχαιωμένα "MiG" και ορισμένα ελικοφόρα μεταγωγικά από τα οποία ρίχνονται βόμβες με τα χέρια) ελάχιστης σημασίας ρόλο έπαιξε. Εξάλλου, πολλές από τις χώρες της περιφέρειας επενδύουν στο ότι οι Ταλιμπάν δε θα νικήσουν.

Ενώ μεγάλο μέρος του πολιτικού φάσματος στο Πακιστάν επιθυμεί διακαώς την επικράτηση των Ταλιμπάν, κάτι που ισχύει ως ένα βαθμό και για το Τουρκμενιστάν, πολλές από τις υπόλοιπες γειτνιάζουσες (ή κοντινές) χώρες καταβάλλουν προσπάθειες για το αντίθετο. Η Ρωσία, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν, άλλες κεντρασιατικές χώρες, το Ιράν - και εσχάτως η Ινδία, που δε λησμονεί ότι ανάμεσα στους εισβολείς στο Κασμίρ ήταν και εκατοντάδες Ταλιμπάν, ενώ ανησυχεί για τη φημολογούμενη εμπλοκή και Πακιστανών στον αφγανικό εμφύλιο - έχουν ενεργό ρόλο στην ενίσχυση της αντιπολίτευσης.

Η Δύση μοιάζει πιο "κρατημένη" από ό,τι στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, αν και φραστικά εξακολουθεί να "καταδικάζει" τις πολιτικές των Ταλιμπάν. Η αμερικανική διπλωματία παραμένει εξόχως "ενοχλημένη", για παράδειγμα, που ο Σαουδάραβας τρομοκράτης Οσάμα μπιν Λάντεν βρίσκεται στο Αφγανιστάν. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση συνεχίζει να εκφράζει την "ανησυχία της" για τις "κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων". Ως γνωστό οι Ταλιμπάν, ζηλωτές σουνίτες, εφαρμόζουν μια "αποκρουστική" εκδοχή του ιερού νόμου (Σαρία) του Ισλάμ. Και υπάρχει ακόμη το ζήτημα των ναρκωτικών, που αποτελούν το σοβαρότερο έσοδο του καθεστώτος, και παρά τις συμφωνίες με τον ΟΗΕ, συνεχίζεται ανελλιπώς (κατά μιαν "αιρετική" άποψη, πάντως, όπου πάει η CIA, το εν λόγω εμπόριο στη συνέχεια ανθεί).

Αλλά μια κυβέρνηση που θα ελέγξει "επιτέλους" ολόκληρο το Αφγανιστάν είναι μια ονειρική προοπτική για ένα σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας βιομηχανίας πετρελαίου. Κι αν οι Ταλιμπάν καταφέρουν να επιτύχουν το στόχο τους, δεν αποκλείεται διόλου όταν ξανανοίξει ο ΟΗΕ, το Σεπτέμβρη, οι ΗΠΑ να κάνουν έναν αξιοθαύμαστο ελιγμό. 180 μοιρών. Στο μεταξύ μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων θα έχουν χάσει τα σπίτια τους και ίσως και τις ζωές τους. Λεπτομέρειες...

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ