84o ΜΕΡΟΣ

Η Ελληνίδα γυναίκα πρωταγωνίστησε στη σύγχρονη ιστορία του τόπου μας. Η συμβολή της στο Δημοκρατικό Στρατό, όπως και η συμβολή της στην Εθνική Αντίσταση, είναι από τα σπουδαιότερα κεφάλαια της ιστορίας του ελληνικού γυναικείου κινήματος. Στο ΔΣΕ η γυναίκα συνέχισε το έπος της Αντίστασης και το ξεπέρασε, αν κρίνει κανείς από τον ηρωισμό και την αυταπάρνηση που επέδειξε. Ιση στην πράξη με τον άνδρα, δεν υστέρησε σε τίποτα από αυτόν ως μαχήτρια, στην πρώτη γραμμή της μάχης, ως αξιωματικός στην οργάνωση και εκτέλεση επιχειρήσεων, ως τηλεφωνήτρια στις διαβιβάσεις, ως σαμποτέρ, ως τραυματιοφορέας και ως νοσοκόμα, ως πολύτιμη δύναμη στα μετόπισθεν για να εξασφαλίζει το ψωμί, το ρουχισμό και την υπόδηση του αντάρτη, τη μεταφορά οπλισμού και την πραγματοποίηση οχυρωματικών έργων, ως ενεργό μέλος στα όργανα της λαϊκής εξουσίας.

Το 30% των μάχιμων τμημάτων του ΔΣΕ ήταν γυναίκες, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατατέθηκαν στην Α Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών (βλέπε: Εισήγηση στη Συνδιάσκεψη της Ρούλας Κουκούλου - Εκδοση Π. Δ. Ε. Γ. Λεύτερη Ελλάδα, Απρίλης 1949, σελ. 18). Σε 688 ανέρχονται οι γυναίκες στελέχη, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του ΔΣΕ. Σε 55 απονεμήθηκαν μετάλλια ανδρείας, σε 244 δόθηκε προαγωγή για ανδραγαθίες, ενώ εκατοντάδες πήραν έπαινο (βλέπε: "Για να θριαμβεύσει η ζωή", Εκδοση "Ριζοσπάστης 1996", σελ. 13). Στις σχολές συνδέσεων και διαβιβάσεων του Δημοκρατικού Στρατού πάνω από το 50% ήταν γυναίκες, ενώ συντριπτικά πλειοψηφούσαν (αποτελούσαν το 80%) στο προσωπικό της υγειονομικής υπηρεσίας. Ηρωική και αναντικατάστατη ήταν η συμβολή των γυναικών στα μετόπισθεν και στην κατασκευή των οχυρωματικών έργων. Γριές και νέες άλλοτε με το ζώο ή το κάρο κι άλλοτε στην πλάτη, συχνά ξυπόλυτες μέσα στα χιόνια και τις λάσπες, κουβαλούσαν πολεμοφόδια, τρόφιμα και άλλο πολεμικό υλικό στους αντάρτες. Οι μεταφορές τις περισσότερες φορές γίνονταν κάτω από το συνεχή βομβαρδισμό του πυροβολικού και της αεροπορίας του εχθρού. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των μαχών στο Γράμμο και το Βίτσι, το 1948, όπου 500 γυναίκες επί ένα μήνα πραγματοποιούσαν μεταφορές πολεμικού υλικού βαδίζοντας 10-15 ώρες τη μέρα. Το ίδιο - ίσως και περισσότερο - ηρωική ήταν η δουλιά των γυναικών στην κατασκευή οχυρωματικών έργων. Ηταν μια δουλιά όχι απλώς βαριά, αλλά και ριψοκίνδυνη, γιατί γινόταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Στα οχυρωματικά έργα στο Βίτσι π. χ. - μετά τη μάχη του Γράμμου το 1948 - πήραν μέρος 3.500 άτομα. Από αυτά οι 2.500 ήταν γυναίκες οργανωμένες σε λόχους και λαϊκές ταξιαρχίες. Η γυναίκα στο ΔΣΕ είχε κερδίσει με το σπαθί της την ισότητα με τον άνδρα και μια εξέχουσα θέση στη ζωή της Ελεύθερης Ελλάδας, στις περιοχές δηλαδή που ήταν υπό αντάρτικο έλεγχο. Σ' αυτές τις περιοχές, για πρώτη φορά λαμβάνει μέρος στις εκλογές, εκλέγει και εκλέγεται, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και υπεύθυνες θέσεις στη Λαϊκή Εξουσία. Γίνεται μέλος του Λαϊκού Συμβουλίου του χωριού ή του Επαρχιακού Συμβουλίου, γίνεται δικαστίνα στα Λαϊκά Δικαστήρια, γίνεται φρούραρχος, αγροφύλακας κ. ο. κ. Ενδεικτικά είναι τα παρακάτω στοιχεία: Γύρω στα τέλη του 1948 πάνω από το 20% των λαϊκών οργάνων ήταν γυναίκες. Στη Φλώρινα π. χ. σε 29 Λαϊκά Συμβούλια ήταν μέλη 52 γυναίκες. Στο Επαρχιακό Συμβούλιο οι γυναίκες - μέλη ήταν 3. Στα 23 Λαϊκά Δικαστήρια συμμετείχαν 38 γυναίκες και στα Αναθεωρητικά 2. Στην Καστοριά η εικόνα ήταν αντίστοιχη. Στα 53 Λαϊκά Συμβούλια συμμετείχαν 78 γυναίκες, στο Επαρχιακό Συμβούλιο 2, στα Λαϊκά Δικαστήρια 14 και στα Αναθεωρητικά 2. (Βλέπε αναλυτικά: Ειδική ελληνογαλλική έκδοση του ΔΣΕ με τίτλο: "Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ"). Απ' όσα αναφέραμε, ίσως κανείς αναρωτηθεί: "Μα δεν ήταν βαριά αυτή η ζωή για τις γυναίκες;". Την απάντηση την έχουν δώσει οι ίδιες οι αγωνίστριες του ΔΣΕ, όπου κι αν πρόσφεραν υπηρεσίες, οι οποίες σε παρόμοια ερωτήματα απαντούσαν: "Βαρύτερο απ' τη σκλαβιά και την τυραννία τίποτα δεν υπάρχει".

Ας δώσουμε, όμως, το λόγο στις αυθεντικές μαρτυρίες δυο μαχητριών του ΔΣΕ, της Ηρώς Μπαρτζώτα και της Χρυσούλας Γκόγκογλου,τις οποίες και ευχαριστούμε για τη συμβολή τους στο αφιέρωμα.