Το οικολογικό κίνημα στη χώρα μας ούτε παράδοση έχει, όπως στη Δ. Ευρώπη, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ούτε υπήρξε ποτέ μαζικό. Ακόμα και στην περίοδο, όπου σε δυο συνεχόμενες αναμετρήσεις είχε εκλέξει βουλευτή (την πρώτη φορά την Μαρίνα Δίζη και τη δεύτερη τις Τασία Ανδρεαδάκη - Κατερίνα Ιατροπούλου), οι περισσότερες ψήφοι προέρχονταν, είτε από άτομα απογοητευμένα από τους πολιτικούς τους χώρους, είτε από κάποιους που συμπαθούσαν την οικολογία γενικώς και αορίστως. Δεν είναι τυχαίο ότι ψευδώνυμα σχήματα, μετά τη διάλυση της Ομοσπονδίας Οικολόγων Εναλλακτικών (την κεντρική έκφραση του πράσινου χώρου) κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν το μεγαλύτερο ποσοστό των "πράσινων" ψήφων. Σε αντίθεση με την πολιτική έκφραση των οικολόγων υπήρξε και υπάρχει μεγάλη άνθηση στο περιοδικό εναλλακτικό τύπο που συνδέεται με την οικολογία. Φαινόμενο που χρήζει ιδιαίτερης μελέτης και που ξεπερνά τα όρια του συγκεκριμένου σημειώματος, που σχετίζεται απλά με την παρουσίασή του.

Ας αρχίσουμε λοιπόν μ' ένα περιοδικό μηνιαίο, που σε δυο μήνες συμπληρώνει τα εκατόν εβδομήντα τεύχη. Αναφερόμαστε στη ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ (ΝΟ). Το παλιότερο και εγκυρότερο οικολογικό περιοδικό, που μέσα από τις στήλες του έχουν αρθρογραφήσει πλήθος επιστημόνων και ακτιβιστών. Η πλάστιγγα βαραίνει στους πρώτους, χωρίς να αποκλείονται οι δεύτεροι. Θέτει ως όρο να μην περιορίζονται στα συνθήματα, αλλά να διατυπώνουν συγκεκριμένες απόψεις. Προήλθε από το περιοδικό ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ, που εξέδιδε ο εκδοτικός οίκος ΛΙΒΑΝΗ, και όταν η έκδοση ανεστάλη λόγω διαφωνιών εκδότη και συντακτικής ομάδας η πλειοψηφία των συνεργατών προχώρησε στην έκδοση της ΝΟ. Πριν δυο χρόνια, η κάθοδος του κ. Μ. Μοδινού στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ δημιούργησε μεγάλη κρίση, με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν ορισμένα στελέχη του. Το περιοδικό μετά από μια περίοδο κάμψης και με τη συμμετοχή νέων συνεργατών (ήδη έχει αποχωρήσει και ο κ. Μοδινός) βρήκε και πάλι το στίγμα του, δείχνοντας να ξεπερνά οριστικά τα προβλήματα που το ταλάνιζαν, αποτελώντας ένα έντυπο υψηλών προδιαγραφών, όχι μόνο στον ελλαδικό, αλλά και τον ευρωπαϊκό Τύπο.

Η ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη κάθε δυο μήνες (στη δεύτερη περίοδό της). Είχε μεσολαβήσει μια περίοδος σιωπής, όμως η απουσία της ήταν αισθητή και η συντακτική της ομάδα μαζί με νέους συνεργάτες από την Αθήνα επιχειρεί την εκ νέου παρουσία και παρέμβαση του περιοδικού στον οικολογικό χώρο. Οταν πρωτοξεκίνησε στη συμπρωτεύουσα προσπάθησε να επικεντρωθεί (και το έκανε με μεγάλη επιτυχία) στα οικολογικά προβλήματα κυρίως της Β. Ελλάδας. Σήμερα κινείται στο χώρο της ριζοσπαστικής οικολογίας.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΗ, λέγεται το περιοδικό που εκδίδεται με ευθύνη του πανεπιστημιακού κ. Τ. Φωτόπουλου και που έρχεται να καλύψει ένα συγκεκριμένο χώρο. Της κοινωνικής οικολογίας, της ριζοσπαστικής οικολογίας και του φεμινισμού. Ηρθε σαν συνέχεια του περιοδικού ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΗ, που έβγαινε από τον ίδιο βασικό πυρήνα συνεργατών. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι στη Συντακτική Επιτροπή του μετέχουν διανοούμενοι από την Ολλανδία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ κ.ά. χώρες και το γεγονός ότι εκδίδεται ταυτόχρονα και στα αγγλικά. Τα αφιερώματά του αποτελούν ό,τι καλύτερο έχει γραφεί στον οικολογικό Τύπο, μια και το σύνολο των συνεργατών του δεν κοιτά τα προβλήματα ξεκομμένα από την οικονομία και κυρίως από τα οικονομικά μοντέλα και το υπάρχον κοινωνικό σύστημα. Λάθος, που κάνουν οι περισσότεροι "οικολογούντες", δημιουργώντας σύγχυση και ψευδαισθήσεις στους αναγνώστες τους. Το εν λόγω έντυπο θα έπρεπε να υπάρχει στις πανεπιστημιακές μας σχολές, τουλάχιστο σ' αυτές που σχετίζονται με τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιστήμες. Δυστυχώς, το τελευταίο διάστημα έχει διακόψει την ελληνόγλωσση έκδοση. Ελπίζουμε η διακοπή να είναι προσωρινή, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η απώλεια θα είναι πολύ μεγάλη.

ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΗ.Είναι ένα καθαρά επιστημονικό περιοδικό, που εξειδικεύεται στη νομική προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και εκδίδεται από τον οίκο ΣΑΚΚΟΥΛΑ με ευθύνη του συνταγματολόγου Γ. Παπαδημητρίου. Επειδή ο τομέας του Δικαίου του Περιβάλλοντος είναι σχετικά καινούριος και η βιβλιογραφία φτωχή, το περιοδικό παίζει σημαντικό ρόλο στο χώρο των νομικών (δικηγόρων και δικαστικών). Είναι εξαμηνιαίο και εκτός από τις μονογραφίες και το σχολιασμό αποφάσεων φιλοξενεί τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με αναλυτικές παρατηρήσεις και σημειώσεις.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, λέγεται η έκδοση της Εταιρείας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης, με διευθυντή έναν από τους πρώτους δημοσιογράφους που ασχολήθηκαν με τα οικολογικά θέματα. Τον Γ. Τρούμπη. Η ΠΕ είναι ό,τι καλύτερο και σημαντικότερο σήμερα στην παιδεία μας. Οχι μόνο γιατί τα παιδιά ευαισθητοποιούνται οικολογικά, αλλά γιατί δουλεύουν ομαδικά - έννοια άγνωστη στο αναχρονιστικό παιδαγωγικό μας σύστημα - και κυρίως σε εθελοντική βάση με τους δασκάλους τους. Το περιοδικό έχει αναλάβει τη θεωρητική υποστήριξη του όλου εγχειρήματος. Τους τελευταίους μήνες έχει αναστείλει την έκδοσή του.

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ. Εντυπο που εκδίδεται κάθε τρεις μήνες και σαν στόχους έχει την ευαισθητοποίηση των πολιτών στον κρίσιμο τομέα της ανακύκλωσης και την παροχή συγκεκριμένης γνώσης. Μέχρι τώρα, έχει κάνει αρκετά αφιερώματα και είναι αγαπητό ιδιαίτερα σε περιβαλλοντικές ομάδες μαθητών που ασχολούνται με προγράμματα ανακύκλωσης.

Η ΔΗΩ είναι ένα καινούριο περιοδικό που εξειδικεύεται στο χώρο της οικολογικής γεωργίας. Εκτός από γνώσεις στους λιγοστούς, ούτως ή άλλως, Ελληνες βιοκαλλιεργητές, παρέχει πληροφορίες για τις επικρατούσες τάσεις της οικολογικής γεωργίας διεθνώς, συγκριτικά τεστ και πλουσιότατη βιβλιογραφία για κάθε ενδιαφερόμενο. Τα αδιέξοδα της ελληνικής γεωργίας και η πολιτική της ΕΕ το κάνουν κάτι παραπάνω από απαραίτητο.

Αλλο ένα νέο περιοδικό είναι ο ΟΙΩΝΟΣ. Μια έκδοση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, που μετά μια δεκαπενταετή έντονη παρουσία στον ελληνικό χώρο ήρθε με το περιοδικό της να υπερασπίσει ακόμα καλύτερα το αντικείμενο για το οποίο συστάθηκε. Την ελληνική ορνιθοπανίδα. Που είναι από τις πλουσιότερες της Ευρώπης, αλλά γνωρίζει τεράστιες πιέσεις, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με εξαφανίσει μεγάλο μέρος της.

Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης εκδίδει το περιοδικό ΦΥΣΗ. Ελληνικά δάση, ποτάμια, λιμνοθάλασσες και βιότοποι απειλούνται από την αναπτυξιακή μανία των νεοελλήνων και του παχυδερμισμού του ελληνικού κράτους. Για να τα προστατέψουμε πρέπει πριν απ' όλα να τα γνωρίσουμε. Αυτό κάνει το περιοδικό. Η Αντι-κυνηγητική Πρωτοβουλία είναι μια μικρή ακτιβιστική οργάνωση με μεγάλη δράση.

Το περιοδικό της ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ είναι άκρως μαχητικό και δε χαρίζει κάστανα σε κανένα. Πριν από χρόνια είχε καθιερώσει το Αντι-βραβείο Αττίλα σ' αυτούς που κατέστρεφαν το περιβάλλον. Αγνωστο, γιατί οι απονομές σταμάτησαν παρά το συνωστισμό υποψηφίων. Προβλήματα αντιμετωπίζει και η έκδοση του περιοδικού.

ΤΑΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΝΕΡΑ, λέγεται η μηνιαία εφημερίδα που εκδίδει η γνωστή σε όλους μας οργάνωση "Γκρίνπις". Προπαγάνδιση των ενεργειών της, ενημέρωση από το εξωτερικό, οδηγίες για δράση αποτελούν τη βασική ύλη της. Μοιράζεται μόνο σε συνδρομητές.

Συνδρομητική είναι και η έκδοση της δεύτερης διεθνούς οικολογικής οργάνωσης που έχει παράρτημα στη χώρα μας. Της WWF. Το όνομα του εντύπου, ΤΑ ΠΑΝΤΑ,υπονοώντας ίσως ότι την ενδιαφέρει ό,τι έχει σχέση με το περιβάλλον. Και μάλλον είναι έτσι, αν δει κάποιος την ύλη της, στην οποία όμως δίνεται βάρος στις διεθνείς καμπάνιες της οργάνωσης.

Η μηνιαία έκδοση του Εργατικού Κέντρου Αθήνας ονομάζεται ΔΡΑΣΗ και το περιεχόμενό της περιστρέφεται γύρω από τις συνθήκες περιβάλλοντος και υγιεινής των εργαζομένων. Εκδίδεται με την επιστημονική ευθύνη της περιβαλλοντολόγου Χ. Θεοχάρη.

Ας έρθουμε τώρα στα εκτός Αθηνών έντυπα. Ζωή έξι χρόνων έχει η εφημερίδα ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ της Πάτρας, που συσπειρώνει έναν αξιόλογο κύκλο επιστημόνων στη ΣΕ, με αποτέλεσμα τα κείμενά της να είναι πάντα τεκμηριωμένα, αφήνοντας λίγα περιθώρια στους αρμόδιους φορείς όταν ενέχονται με παραλείψεις. Που στην Πελοπόννησο είναι ουκ ολίγες ως προς τα θέματα περιβάλλοντος.

Τον χαριτωμένο τίτλο ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΚΥΡΑ ΓΗ έχει η εφημερίδα της Οικολογικής Κίνησης Δράμας. Που εκδίδεται κάθε μήνα και στοχεύει, πέρα απ' όλα τ' άλλα, στη σωτηρία της πεδιάδας των Φιλίππων από τη ΔΕΗ, που την έχει βάλει στο "μάτι", λόγω των λιγνιτών του υπεδάφους της. Νέος βραχνάς για την εφημερίδα, τα έργα στο Νέστο κι ό,τι αυτά συνεπάγονται για το περιβάλλον της περιοχής. Στον κοντινό Εβρο, η Εταιρεία Περιβάλλοντος εκδίδει τα ΕΒΡΟ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ, που αναφέρονται στα προβλήματα της Δαδιάς, του Δέλτα του Εβρου κι ό,τι σχετίζεται με την ευρύτερη περιοχή.

Συνεχίζουμε τη σύντομη περιπλάνησή μας με το ΦΟΥΡΟΓΑΤΟ, που εκδίδουν στα Χανιά με μεράκι και μπόλικο χιούμορ. Δε διστάζουν να τα βάλουν με μεγάλα συμφέροντα που έχουν βρει στην Κρήτη ένα "φιλέτο", που με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών πακέτων ξεκοκαλίζουν εις υγείαν των κορόιδων.

ΑΜΦΙΒΙΟΝ. Είκοσι τεύχη συμπλήρωσε η διμηνιαία έκδοση του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων και Υγροτόπων, που κι αυτή εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη και διευθύνει με μεγάλη επιτυχία η Μ. Κατσακιώρη. Αλλο ένα ειδικό έντυπο, που συστηματικά παρουσιάζει όλα όσα σχετίζονται με τους ελληνικούς υγρότοπους, αλλά και τα όσα συμβαίνουν σε επίπεδο ΕΕ και είτε τα αγνοούμε, είτε δε θέλουν να μας πληροφορήσουν οι κυβερνώντες, που δεν παραλείπουν, φυσικά, συχνά - πυκνά να μας πουν πόσο ...οικολόγοι είναι.

Ιστορίες για φώκιες. Η Mom, μη κυβερνητική οργάνωση, έχει μια δεκαετή πλούσια δράση για τη σωτηρία της φώκιας. Το συμπαθητικό εντυπάκι της κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση και κάνει μια χαρά τη δουλιά του. Αποδέκτες, όλοι όσοι δε θεωρούν τις φώκιες άλλο ένα εμπόδιο για το πλουτισμό τους από παράνομες και νόμιμες (;) δράσεις.

Οικο-ενημέρωση.Η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας είναι μια ομάδα, που η δράση της είναι συνεχής και συστηματική στην περιοχή του Βόλου. Αποτελείται από άτομα, που και γνώσεις διαθέτουν και ακτιβιστικές ενέργειες δεν είναι έξω από τη λογική τους. Από τις πιο σοβαρές οικολογικές οργανώσεις της χώρας. Το απλό ξεφύλλισμα του περιοδικού είναι αρκετό, για να κατανοήσουμε ότι δε χρειάζονται πολλά λεφτά, αλλά όρεξη και μεράκι.

Φυσικά, υπάρχουν κι άλλα έντυπα που εκδίδουν διάφορες ομάδες στις γειτονιές της Αθήνας και σε κάποιες επαρχιακές πόλεις που θ' αναφέρουμε με την ευκαιρία κάποιου άλλου σημειώματος.

Νίκος ΜΟΛΥΒΙΑΤΗΣ

• To κείμενο αυτό είχε παρουσιαστεί σε μια πρώτη μορφή τον Οκτώβρη του 1997, στο λογοτεχνικό περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ.