Η 25η Σεπτέμβρη 1974 είναι μια σημαντική ημερομηνία στην 80χρονη ιστορία του "Ρ". Είναι η μέρα, που ξανακυκλοφόρησε νόμιμος, μετά από 27 ολόκληρα χρόνια παρανομίας. Το προηγούμενο βράδυ εκατοντάδες αγωνιστές κατέκλυζαν την πλατεία Κάνιγγος, όπου είχε ανάψει ήδη η φωτισμένη επιγραφή, με τα τρία "ματωμένα", κατακόκκινα γράμματα: ΚΚΕ.Την άλλη μέρα, το πρωί, σε όλα τα περίπτερα της χώρας, ο "Ρ" έδινε το δικό του "παρών". Στην πρώτη του σελίδα, πάνω πάνω, το χαιρετιστήριο της ΚΕ του Κόμματος, προς την εργατική τάξη, την αγροτιά, τους εργαζόμενους, όλο το λαό. Μια καινούρια περίοδος είχε ήδη αρχίσει...

Ας "δώσουμε το λόγο", όμως, σε δυο συντρόφους, που πήραν μέρος στη νόμιμη επανέκδοση της εφημερίδας και - δυστυχώς - δε βρίσκονται πλέον μαζί μας.

- Ζήνωνας Ζορζοβίλης: "Το Πολιτικό Γραφείο αποφάσισε να βγει αμέσως εφημερίδα. Η ταυτότητά μου γράφει δημοσιογράφος, αλλά μέχρι τότε η σχέση μου ήταν με τον παράνομο Τύπο. Μου είπαν πάρε τον Βασίλη τον Εφραιμίδη και αρχίστε. Πάρε και τον Γιάννη τον Παλαβό. Δεν είχαμε να σταθούμε πουθενά. Μας είπαν θα βοηθήσει κι ένας Παπαστεργιόπουλος Ηλίας, δικηγόρος. Στο γραφείο του φωνάξαμε και τους ειδικούς, τον Θεμιστοκλή τον Υψηλάντη. Το πρώτο ήταν ο τίτλος. Κάλεσα τον Γιώργο τον Φαρσακίδη, να βγάλει τον τίτλο, γιατί δεν πήγαμε να βγάλουμε κατ' ευθείαν το "Ρ", καθώς το Κόμμα ήταν ακόμα στην παρανομία και δεν ξέραμε πότε θα νομιμοποιηθεί.

Διαλέξαμε τίτλο το "Νέα Δημοκρατία", που εξέφραζε έναν από τους στόχους του 9ου Συνεδρίου. Οταν ο Φαρσακίδης χάραξε τον τίτλο, ανακαλύψαμε στο υπουργείο Εμπορίου, ότι ο τίτλος ήταν κατοχυρωμένος από τον Πλυτά, για ένα περιοδικό. Κόψαμε το "Δημοκρατία" και βγήκαμε με τίτλο "Νέα Ελλάδα".

Στις 24 Σεπτέμβρη, βγήκαμε με τίτλο "ΝΟΜΙΜΟ ΤΟ ΚΚΕ" και την είδηση "καταργείται ο νόμος 509 του 1947 και επαναλειτουργούν τα κόμματα". Πάνω δεξιά σε πλαίσιο: "Ενα μεγάλο γεγονός για το λαό, για τη δημοκρατία. Αύριο Τετάρτη, 25 Σεπτέμβρη, ξανακυκλοφορεί ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ". Στα γραφεία της "Νέας Ελλάδας" είχε ήδη εγκατασταθεί η Συντακτική Επιτροπή, που είχε ορίσει το Κόμμα για το "Ρ". Το ίδιο βράδυ τον τυπώσαμε. Το λογότυπό του είχε αποφασιστεί να είναι το ίδιο, που είχε πάντα. Και επειδή δεν είχαμε καμιά παλιά εφημερίδα, για να το πάρουμε, στείλαμε μια κοπέλα, γραφίστα, στην Εθνική Βιβλιοθήκη και το αντέγραψε πάνω σε ρυζόχαρτο.

Ιστορίες τρέλας... Ο Παλαβός ήταν οικονομικός διευθυντής και ταυτόχρονα δούλευε και "πιάστης" (σ.σ. αυτός που παίρνει τα φύλλα από τη μηχανή, τα δένει και τα μετράει). Δεν είχαμε λεφτά. Με στέλνει ο Εφραιμίδης σ' ένα γραφείο στη Σοφοκλέους, γυρίζω με 100.000 δραχμές προσφορά. Ηταν 12 μισθοί τότε.

Είχαμε και καλούς επαγγελματίες σε εκείνα τα πρώτα βήματα. Μετά ήρθαν νέα παιδιά, εκπαιδεύτηκαν και έγιναν μεγάλοι και τρανοί...

Ηρθε κι ένας Αρμένης δημοσιογράφος και μας ρώταγε πώς βγάλαμε την εφημερίδα και όταν του λέγαμε, ότι δεν είχαμε καν χώρο και κάναμε τις διορθώσεις στα σκαλάκια, δεν το πίστευε. Ομως έτσι έγινε...".

- Μάκης Λυμπεράτος: "Στις 23 το απόγευμα πληροφορηθήκαμε ότι καταργήθηκε ο νόμος 509, που είχε απαγορέψει τη νόμιμη λειτουργία του ΚΚΕ. Κατά συνέπεια, από την άλλη μέρα, από την ίδια στιγμή, το ΚΚΕ ήταν νόμιμο. Και σκεφτήκαμε, λοιπόν, ότι πρέπει να βγει η εφημερίδα. Δεν ήταν το ίδιο πράγμα με τη "Νέα Ελλάδα", που βγάζαμε μέχρι τότε. Ηταν ο "Ριζοσπάστης", που έπρεπε να βγει. Δουλέψαμε όλη την ημέρα από το πρωί. Δεν πήγαμε σχεδόν ούτε για φαγητό και το ίδιο βράδυ, στις 12 ακριβώς, έπιασα στα χέρια μου το πρώτο φύλλο από τυπογραφείο. Εκείνο, που θυμάμαι είναι ότι πραγματικά τρέμανε τα χέρια μου...

Και καταλαβαίνεις τη νύχτα αυτή, μου ήρθαν όλα στο νου. Η 27χρονη παρανομία, τα 27 χρόνια στέρησης της εφημερίδας. Το τελευταίο φύλλο της προηγούμενης νόμιμης περιόδου του "Ρ", που το φύλαγα όλ' αυτά τα χρόνια... Θυμάμαι τον Μεσίνη. Εναν άνθρωπο, που δεν είχε καμιά ιδεολογική σχέση με το Κόμμα. Και μόλις με είδε έτσι, με αγκάλιασε, με έσφιξε και άρχισε να με φιλάει. Αλλα το ωραίο είναι η αντιμετώπιση του κόσμου την άλλη μέρα. Γιατί κανείς δεν πίστευε, ότι στις 25 το πρωί, θα βρεθεί ο "Ρ" καρφωμένος στα περίπτερα. Και δεν το περίμενε, γιατί δεν είχε γίνει καμιά διαφήμιση. Και πραγματικά ο κόσμος το δέχτηκε με πολλή χαρά και ιδιαίτερα ο δημοσιογραφικός κόσμος. Οι παλιοί δημοσιογράφοι είχαν τεράστιο σεβασμό στο "Ρ". Θυμάμαι είχε καλέσει ο Ράλλης, ως υπουργός Προεδρίας, τους διευθυντές σύνταξης όλων των εφημερίδων. Και όταν κατεβαίναμε, ήταν μαζί μου ο μακαρίτης ο Χάρης Μπουσμπουρέας, ο οποίος μου λέει "κύριε συνάδελφε, δεν ξέρω αν θα με πιστέψεις, όταν είδα το Ριζοσπάστη στα περίπτερα, έκλαψα"...".