Από τις αρχές Σεπτέμβρη βρισκόμουν με τη βαριά πυροβολαρχία μου κοντά στο χωριό Νεγράδες, που βρίσκεται κοντά στο ιστορικό Καλπάκι. Στο λίγο διάστημα που μεσολαβούσε, μας έπεφτε πολλή δουλιά. Επρεπε να γίνουν όλες οι προετοιμασίες (πρόχειρα οχυρωματικά, τοπογράφηση περιοχής κλπ.) Ολοι μαζί, αξιωματικοί και φαντάροι, δουλεύαμε εντατικά, για να προλάβουμε ό,τι ήταν δυνατό, πράγμα που δεν είχε κάνει από πολύ πρωτύτερα η κυβέρνηση Μεταξά.

Στην πρώτη γραμμή, στα σύνορα της Κακκαβιάς, βρίσκεται ένα μικρό απόσπασμα με διοικητή έναν Εβραίο ηρωικό συνταγματάρχη Μορδοχαίο Φρεζή, που αργότερα σκοτώθηκε πολεμώντας μαζί με τους φαντάρους. Ο Φρεζής από το παρατηρητήριό του παρακολουθούσε ο ίδιος τις κινήσεις των Ιταλών και έδινε αμέσως τις πληροφορίες στη Μεραρχία, που έλεγαν ότι οι Ιταλοί προωθούσαν συνέχεια δυνάμεις προς τα σύνορά μας.

Παράξενο, όμως, πράγμα! Παρά τις πληροφορίες του Φρεζή, το δικό μας Γενικό Επιτελείο έβγαλε διαταγή που αποστράτευσε ορισμένες ηλικίες στρατιωτών που κατάγονταν από άλλα μέρη της Ελλάδας πλην των καταγόμενων από την Ηπειρο. Σε λίγες μέρες, το Γενικό Επιτελείο βγάζει άλλη διαταγή που έλεγε "εάν οι Ιταλοί μας επιτεθούν, η 8η Μεραρχία να υποχωρήσει και ο κύριος όγκος της να συμπτυχθεί προς Αμφιλοχία, εγκαταλείποντας την τοποθεσία του Καλπακίου, ένα δε τμήμα αυτής να συμπτυχθεί προς Μέτσοβο στη διάβαση Κατάρας". Δεν είναι, λοιπόν, ούτε ψέμα, ούτε συκοφαντία, αυτό που λέγεται: "Να ρίξουμε μερικές ντουφεκιές για την τιμή των όπλων".

* * *

27 του Οκτώβρη: Τίποτα ακόμα δεν έδειχνε ότι το άλλο πρωί θα ξέσπαγε ο πόλεμος. Ο ουρανός είναι συννεφιασμένος. Ο συνταγματάρχης Φρεζής το απόγευμα στέλνει ειδοποίηση στη Μεραρχία ότι οι ιταλικές πυροβολαρχίες κατέλαβαν θέσεις και η επίθεση επίκειται από ώρα σε ώρα.

Αρχίζει να ξημερώνει. Είναι η 28 του Οκτώβρη. Ενα συνεχές μπουμπουνητό ακούγεται, που δεν μπορεί να προέρχεται από το συννεφιασμένο ουρανό. Ηταν οι ομοβροντίες του Ιταλικού Πυροβολικού που σφυροκοπούσε τις θέσεις των προωθημένων μας τμημάτων στην Κακκαβιά και εμείς στο Καλπάκι το ακούγαμε σαν μπουμπουνητό. Σε λίγα λεπτά της ώρας, έρχεται και η διαταγή της Μεραρχίας που έλεγε "Ιταλία εκύρηξε τον πόλεμο. Απαντα τμήματα γραμμής Καλπακίου καταλάβουν καθορισμένες θέσεις".

Τα προχωρημένα τμήματα άρχισαν να υποχωρούν προς το Καλπάκι. Οι ιταλικές Μονάδες πατούσαν το ελληνικό έδαφος. Η πρώτη μέρα στο Καλπάκι περνάει ήρεμη.

29 Οκτώβρη. Οι Ιταλοί προχωρούν. Κατά το μεσημέρι, ένα σμήνος βομβαρδιστικών ιταλικών αεροπλάνων βομβαρδίζει την περιοχή κοντά στο χωριό Δολιανά. Παίρνω τη διαταγή να ρίξω με την πυροβολαρχία μου στη στενωπό Δελβινακίου, απ' όπου περνούν φάλαγγες και μηχανοκίνητα του εχθρού. Είναι οι πρώτες βολές που πέφτουν ελληνικού πυροβολικού στην περιοχή της 8ης Μεραρχίας, που δε διέθετε μέχρι εκείνη την ημέρα καμία άλλη βαριά πυρ/χία. Ηταν κι αυτό άλλη μια ένδειξη των Μεταξικών προθέσεων το τι είδους πόλεμο ήθελε να κάνει.

Στις 30 του Οκτώβρη η σύμπτυξη των δικών μας μονάδων είχε τελειώσει και από κείνη τη μέρα ο εχθρός πλησιάζει το Καλπάκι και αρχίζει να συγκεντρώνει δυνάμεις για την επίθεση. Εμείς δεν έχουμε ενίσχυση ακόμα. Οι ελαφρές πυροβολαρχίες μας μετρημένες στα δάχτυλα. Από βαρύ πυροβολικό μόνο η δική μου πυροβολαρχία. Ενα ερώτημα, μας βασανίζει όλους μας: Τι θα γίνει; Θα κρατήσουμε ή όχι; Είχαμε το δίκιο με το μέρος μας και αυτό μας αναπτέρωνε το ηθικό μας στα ερωτήματα αυτά όλοι μας - φαντάροι και αξιωματικοί - απαντούσαμε: "Οι φασιστικές ορδές του Μουσολίνι δε θα περάσουν, ΟΧΙ".

* * *

"Βάλλατε εις Γέφυρα Αγιούς, όπου Ιταλικό Μηχανικό προσπαθεί επισκευάσει. Βάλλατε συγκέντρωσιν αρμάτων εις δάσος πλησίον Ζαραβίνας κλπ."

Οι ιταλικές πυροβολαρχίες αρχίζουν την προπαρασκευή της επίθεσης. Βομβαρδίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ τις θέσεις μας, τα παρατηρητήριά μας. Η αεροπορία τους κατά κύματα. Ο θάνατος μας τριγύριζε. Μόλις νύχτωνε και οι βομβαρδισμοί κόπαζαν, λέγαμε μεταξύ μας: "Σήμερα ζήσαμε, όμως αύριο;". Οι φαντάροι μας και όλοι εμείς μένουμε ακλόνητοι υπερασπιστές πιστοί στον όρκο που δώσαμε του "ΟΧΙ".

Η μέρα της τελικής επίθεσης στο Καλπάκι πλησιάζει και να μια διαταγή που με αφήνει εμβρόντητο: "Κάνατε οικονομία βλημάτων, διότι του ιδικού μας διαμετρήματος δε διαθέτουμε απόθεμα". Μια ολόκληρη Μεραρχία, να αντιστέκεται και να διαθέτει τόσες μέρες μια μοναδική βαριά πυροβολαρχία και αυτή χωρίς βλήματα!

Κάποιο πρωινό οι φασιστικές ορδές με άρματα, μοτοσικλέτες κλπ. ξεχύνονται στο Καλπάκι. Το ελαφρύ πυροβολικό μας θαυματουργεί. Το πεζικό μας αντιστέκεται. Η μάχη κρατάει ως το βράδυ. Οι Ιταλοί σπάζουν τα μούτρα τους. Τα περισσότερα άρματα που έχουν εγκαταλειφθεί κείτονται καταστραμμένα. Η κύρια μάχη του Καλπακίου κρίθηκε. Οι φασίστες Ιταλοί υποχωρούν ντροπιασμένοι.

Σε λίγες μέρες, άρχισε η υποχώρηση του εχθρού και η δική μας προέλαση.

* Ο Στέλιος Βαμβέτσος ήταν τότε διοικητής βαριάς πυροβολαρχίας στην 8η Μεραρχία Ιωαννίνων