"Τα όνειρά μας όλα σκόνταβαν πάνω στην αδιαφορία των ιθυνόντων. Αυτό απογοήτευε, αλλά πάλι εγώ δεν ήμουνα μόνος. Ηταν και οι αγαπητοί συνάδελφοι, που μαζί παλέψαμε". Και ήταν πράγματι αρκετοί αυτοί που συμπορεύτηκαν με τον Αλέκο Ξένο στο δρόμο των οραμάτων, των αγώνων, της δημιουργίας. Ηταν πολλοί και αυτοί, που βρέθηκαν το βράδυ της Τετάρτης, στο "Σπίτι της Κύπρου", στην εκδήλωση - αφιέρωμα στον αξέχαστο συνθέτη, που έφυγε από τη ζωή πριν από τρία χρόνια (Σεπτέμβρης 1995).

Εχοντας υμνήσει την Κύπρο, στο συμφωνικό ποίημά του "Κύπρος Ελλάδα μας",ο Αλ. Ξένος, όπως είπε χαρακτηριστικά ανοίγοντας την εκδήλωση ο Γιώργος Γεωργής,μορφωτικός ακόλουθος της κυπριακής πρεσβείας, "έκανε την ιδεολογία του πίστη". Ο ίδιος διάβασε το ευχαριστήριο γράμμα, που είχε στείλει ο Μακάριος στον συνθέτη (21/4/66), λίγο μετά από την πρώτη και τελευταία εκτέλεση του έργου, από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (σε διεύθυνση του Θ. Βαβαγιάννη), στο "Ρεξ", στο οποίο τόνιζε ότι ο αγώνας του κυπριακού λαού ήταν πηγή έμπνευσης για τους Ελληνες δημιουργούς.

"Τα έργα του Αλέκου Ξένου", τόνισε ο Στέφανος Βασιλειάδης,συνθέτης - διευθυντής του ΚΣΥΜΕ, που πήρε στη συνέχεια το λόγο, "δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα σημαντικά έργα του 20ού αιώνα, έργα που δυστυχώς δεν είναι όσο θα έπρεπε γνωστά. Ηταν ένας δημιουργός, όχι κλεισμένος στο γραφείο του, αλλά παιδί της γενιάς μας και των γεγονότων, που τόσο δοκίμασαν την πατρίδα μας. Μετείχε στους αγώνες δυναμικά, με συνέπεια και με όλο το κόστος που σήμαινε αυτή η συμμετοχή". Αναφερόμενος στη δράση του Αλ. Ξένου κατά την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, "κόμισε" ηχογραφημένα αποσπάσματα συνεντεύξεων, που ο ίδιος είχε πάρει από τον συνθέτη, στα οποία ο Αλ. Ξένος αναφερόταν στους συνδικαλιστικούς του αγώνες, από το 1936 ακόμα.

Τονίζοντας ότι υπήρξε γραμματέας της Ομοσπονδίας Μουσικών Σωματείων, πρόεδρος του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, μέλος του ΔΣ της Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών, υπογράμμισε ότι ο Αλ. Ξένος πρωτοστάτησε στη συγκρότηση των κρατικών μας ορχηστρών, όπως και στην προώθηση της μουσικής παιδείας στη μέση και ανώτερη εκπαίδευση, στη δημιουργία χορωδιών, στην ενεργό συμμετοχή του λαού στην ερασιτεχνική δημιουργία.

"Μακάρι, είπε ο Στ. Βασιλειάδης, να μπορούσαμε να πούμε "Αλέκο, δεν είσαι μόνος". Αλλά αν το πούμε αυτό πρέπει να βάλουμε και τις συνέπειες, όπως εκείνος ήξερε να βάζει τη ζωή του. Δεν είναι δυνατό, στο Ετος Σολωμού να μένει ανεκτέλεστο το έργο του "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι". Δεν είναι δυνατό, να μιλάμε για το θαυμάσιο έργο του για την Κύπρο και αυτό να έχει εκτελεστεί μόνο μια φορά, το 1966, ενώ πολλά άλλα έργα του συνεχίζουν να παραμένουν στο σκοτάδι".

Στις σπουδές του, καθώς και στη συμμετοχή του Αλ. Ξένου στους μουσικούς, συνδικαλιστικούς κι εθνικούς αγώνες, αναφέρθηκε ο Νίκος Λούντζης,λογοτέχνης - ερευνητής. Επισήμανε ότι ο συνθέτης πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και ότι οι φιλαρμονικές που διέθεταν οι μεγάλες μονάδες του ΕΛΑΣ είναι δικό του έργο. "Οσον αφορά στους ιδεολογικούς αγώνες", είπε, "πίνει από το πικρό ποτήρι του παραγκωνισμού, συχνά του διωγμού, μένοντας σε όλη του τη ζωή πιστός στα κοινωνικά του οράματα".Αφού έκανε μια σύντομη μουσικολογική αναφορά στο έργο του, μίλησε και για τα δύσκολα παιδικά του χρόνια. "Οι δοκιμασίες, είπε ο Ν. Λούντζης, συνεχίστηκαν και στα μετέπειτα χρόνια, συνεχίστηκαν σχεδόν ολοζωής: Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος και μετά σε χρόνους ακραίων πολιτικών παθών το στίγμα του αριστερού σε μια κοινωνία άγριων μνησίκακων δεξιών νικητών. Η "Συμφωνία της Αντίστασης" μάλλον δε θα είχε ακόμα ακουστεί στην Ελλάδα χωρίς το καλλιτεχνικό πάθος του μαέστρου Ευθ. Καβαλιεράτου και στο ελληνικό ραδιόφωνο χωρίς την αγαθή προαίρεση και το κύρος του Μάνου Χατζιδάκι". Δεν παρέλειψε, επίσης, να αναφερθεί στις "δύο ευγενικές μορφές" χάρη στους αγώνες των οποίων δισκογραφήθηκαν τρία σημαντικά συμφωνικά έργα του συνθέτη: "Η Συμφωνία της Αντίστασης", το συμφωνικό ποίημα "Ο Διγενής δεν πέθανε" και το συμφωνικό ποίημα - μπαλέτο "Σπάρτακος". Ηταν ο Κερκυραίος αρχιμουσικός Ευθύμιος Καβαλιεράτος (διηύθυνε τα έργα) και ο επίσης αξέχαστος Μίμης Λογαράς,που υπήρξε πρόεδρος της Ενωσης Ζακυνθίων και πρωτοστάτησε στην έκδοση του δίσκου.

Τονίζοντας ότι ο Αλ. Ξένος "συνεχίζει την παράδοση της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής, που φαίνεται να σβήνει στον 20ό αιώνα", ο Χάρης Ξανθουδάκης,συνθέτης - καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιόνιου Πανεπιστημίου, ανέφερε ότι στο επίπεδο των μουσικών επιλογών προτίμησε το συμφωνικό ποίημα, ενώ οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από ριζοσπαστικές κοινωνικές θέσεις. "Υπήρξε ο κατεξοχήν σημαντικός συνθέτης της Εθνικής Αντίστασης, συνεχίζοντας μια παράδοση επτανησιακή ως προς το ριζοσπαστικό, επαναστατικό πνεύμα", ενώ εναντιώθηκε στον εμπορικό λαϊκισμό.

Στον αγώνα του Αλ. Ξένου ενάντια στον κατευθυνόμενο λαϊκισμό αναφέρθηκε και ο συνθέτης - μουσικολόγος Σταύρος Χουλιαράς.Τόνισε ότι στη σημερινή εποχή ισοπέδωσης όλο και λιγοστεύουν οι πνευματικές φυσιογνωμίες, που είναι έτοιμες να διαρρήξουν τα ιμάτιά τους όχι φαρισαϊκά, αλλά από πραγματική αγανάκτηση κι αίσθημα ευθύνης. Αναφερόμενος στη γνωστή διαμάχη για το ρεμπέτικο τραγούδι, που είχε ανάψει στα τέλη της δεκαετίας του '40, είπε ότι "ο Αλ. Ξένος δεν απορρίπτει το συγκεκριμένο μουσικό είδος, αλλά το ήθος και το ύφος που μεθοδικά προωθήθηκε μέσα απ' αυτό. Απορρίπτει το λαϊκισμό, ο οποίος είναι κατευθυνόμενος και αποσκοπεί να μεταβάλει το λαό σε μάζα δίχως να αφήνει περιθώρια επιλογής".

Ακολούθησε συναυλία από το συγκρότημα ξύλινων πνευστών "Ταλ Κούιντετ",με τα "Επτά κομμάτια από τα τραγούδια της αγάπης" του Αλ. Ξένου. Η επιμέλεια της εκδήλωσης ήταν της Μύρνας Αγρότου.

Ρ. Σ.