Τις τελευταίες μέρες με το θέμα της μείωσης των έμμεσων φόρων, ώστε... να μείνει ζωντανή η ελπίδα για την ενσωμάτωση της αστικής τάξης της Ελλάδας στο στενότερο πλέγμα της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης της Ευρώπης, παίζεται μία κωμωδία, ισάξια ίσως με αυτές του Αριστοφάνη.

Προχωράμε προς γενική μείωση των έμμεσων φόρων, κράζει η κυβέρνηση. Θα μειωθούν οι φόροι σε ρεύμα, νερό, φάρμακα, εισιτήρια, αυτοκίνητα, πετρέλαια και πολλά άλλα αγαθά και υπηρεσίες, κομπορρημονούν οι κλακαδόροι της. Από κοντά και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος, σε ρόλο θεραπαινίδας της κεντρικής εξουσίας, έχει αναλάβει το ρόλο να περιτυλίξει τη θαμπή και φαιά κυβερνητική προπαγάνδα με μεταξωτές κορδέλες, μπας και εξαπατηθεί κανένας αδαής. Στα πλαίσια αυτά την προηγούμενη Πέμπτη εμφανίστηκε η φιλοσημιτική "Ελευθεροτυπία" με υπέρτιτλο "ο Σημίτης "ανταποκρίνεται" με ψαλίδα 160 δισ. " και τίτλο "Μήνυμα 1ον Μείωση φόρων". Ολα για όλα τα παίζουν οι σημιτικοί, μπας και αποσπάσουν καμία ψήφο στις σημερινές εκλογές. Φαιά προπαγάνδα, εξαπάτηση, ψεύδη κατ' εξακολούθηση, απ' όλα έχει ο μπαξές.

Το κακό γι' αυτούς είναι όμως, ότι αγγίζοντας το θέμα του πληθωρισμού και των αιτιών του, έχουν μπει σε πολύ επικίνδυνα νερά. Και είναι το λιγότερο πρόκληση, να βγαίνουν σήμερα τιμητές και υπέρμαχοι της... αντιπληθωριστικής εκστρατείας.

Επί χρόνια οι κυβερνήσεις της ΝΔ και στη συνέχεια του ΠΑΣΟΚ πότιζαν την κοινή γνώμη με την αντίληψη ότι η βασική αιτία του πληθωρισμού είναι οι μισθοί των εργαζομένων.Ηταν το βασικό προπαγανδιστικό επιχείρημα που χρησιμοποίησαν προκειμένου να δικαιολογήσουν τη βίαιη διαχρονική επίθεση στα εισοδήματα των εργαζομένων. Βασικές πλευρές που συνθέτουν την τελική τιμή των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών αποσιωπήθηκαν. Γιατί το κόστος εργασίας, είναι ένας μόνο από τους παράγοντες που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της τελικής τιμής του εμπορεύματος. Οι μισθοί αποτελούν ένα πολλοστημόριο της τελικής τιμής. Αλλοι παράγοντες, όπως τα επιχειρηματικά κέρδη, οι τιμές των πρώτων υλών, η επιβάρυνση των φόρων, επί χρόνια είχαν αποσιωπηθεί σκόπιμα. Για όλα λοιπόν, κατά την κυρίαρχη αντίληψη, φταίνε οι μισθοί των εργαζομένων.

Οι μισθοί όμως στην Ελλάδα, λόγω των σκληρών πολιτικών λιτότητας, έχουν καθηλωθεί. Ακόμα και σύμφωνα με στοιχεία μελέτης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, οι μισθοί των εργαζομένων σήμερα βρίσκονται στα επίπεδα του 1983. Αυτό απλά σημαίνει ότι επί 15 συνεχή χρόνια (1983 - 1998)ενώ είχαμε αξιόλογη συμμετοχή των εργαζομένων, με τη δουλιά τους, στην αύξηση του εγχώριου νεοπαραχθέντος πλούτου στην Ελλάδα, την ίδια περίοδο το μερίδιο των μισθωτών και συνταξιούχων στην αυξημένη πίτα του ΑΕΠ ήταν ΜΗΔΕΝΙΚΟ.Εχουμε δηλαδή την κλασική περίπτωση του φαινόμενου της σχετικής εξαθλίωσης. Καθώς ενώ μεγάλωσε η πίτα του ΑΕΠ, το αυξημένο κομμάτι της πίτας το καρπώθηκαν εξ ολοκλήρου οι διάφορες μερίδες του κεφαλαίου (οι καπιταλιστές), ενώ οι μισθωτοί (που είναι και οι πραγματικοί δημιουργοί του παραγόμενου πλεονάσματος) δεν πήραν ούτε καν ψίχουλα από το σύνολο της νεοδημιουργημένης αξίας καθώς οι μισθοί τους έμειναν στάσιμοι. Αυτά συμβαίνουν στη χώρα του παπανδρεϊσμού και του σημιτικού "εκσυγχρονισμού".

Αν όμως οι μισθοί δεν ευθύνονται για τον πληθωρισμό, ποιοι είναι οι παράγοντες που τον κρατούν σε τέτοια υψηλά επίπεδα (σε σύγκριση βέβαια με τον μέσο πληθωρισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης); Το "μυστικό" αυτό το έχουν αποκαλύψει οι ίδιοι οι βιομήχανοι με δύο τρόπους: Κατ' αρχάς με τα ίδια τα στοιχεία που εκδίδει ο ΣΕΒ για την κερδοφορία των βιομηχάνων τα τελευταία χρόνια. Κατά δεύτερο - το αναφέρουμε αυτό για όσους έχουν "ασθενή" μνήμη τελευταία - είναι οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των βιομηχάνων που, όταν πριν ένα χρόνο τα είχαν σπάσει με τους ιδιοκτήτες των Σούπερ Μάρκετ, είχαν κάνει τη φοβερή καταγγελία πως τα περιθώρια κέρδους στα Σούπερ Μάρκετ φτάνουν μέχρι και 70% τον χρόνο! Το απυρόβλητο του εμπορικού και βιομηχανικού κεφαλαίου σε ό,τι αφορά τη δράση του για τον πληθωρισμό, το οποίο με τέτοιο ζήλο προσπαθούσε να διατηρήσει η κυβέρνηση, άρχισε να "βάλλεται" από τους ίδιους τους εκπροσώπους του. Τελευταία μάλιστα, με αφορμή τη... "διαμάχη" του Γ. Παπαντωνίου και της Β. Παπανδρέου για τον πληθωρισμό, κύκλοι του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας άρχισαν να ψελλίζουν στους διαδρόμους του υπουργείου, κάτι για... υψηλά ποσοστά κερδών των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων. Κάποιοι "ανακαλύπτουν" πολύ όψιμα, ότι για τον πληθωρισμό μπορεί να ευθύνονται τα καπιταλιστικά κέρδη. Δε μας είπαν όμως, ποιες πολιτικές τροφοδότησαν επί χρόνια την υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Η πραγματικότητα είναι ότι τα ποσοστά των επιχειρηματικών κερδών στην Ελλάδα, είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο.Δεν το λέμε εμείς. Το λένε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα οποία, το 1995, σε σύνολο των 27 χωρών - μελών του, η Ελλάδα διατηρούσε τη δεύτερη θέση - μετά τις ΗΠΑ - σε ό,τι αφορά την αποδοτικότητα του πάγιου κεφαλαίου (πρόκειται για τον λόγο μεικτά βιομηχανικά κέρδη προς πάγιες εγκαταστάσεις).

Αλλά για την ανθοφορία των βιομηχανικών κερδών, μιλάνε και οι ίδιοι οι βιομήχανοι μέσα από τα στοιχεία που παρουσιάζουν. Για να παρακολουθήσουμε τα επίπεδα κερδοφορίας των βιομηχανικών επιχειρήσεων, χρησιμοποιήσαμε δύο δείκτες:

α) Την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων. Δηλαδή τη σχέση καθαρά κέρδη προς ίδια κεφάλαια, που μας πληροφορεί πόσες δραχμές κερδίζει ο επιχειρηματίας σε κάθε 100 δραχμές που τζιράρει (έχει βάλει)στην επιχείρησή του.

β) Τη διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών, που μας δείχνουν το επίσημο ποσοστό αύξησης των κερδών μιας επιχείρησης σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Τα στοιχεία που παραθέτουμε - τόσο για την αποδοτικότητα όσο και για την ποσοστιαία μεταβολή των καθαρών κερδών, είναι στοιχεία των βιομηχάνων που έχουν δημοσιευτεί στην ειδική έκδοση του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) με τον τίτλο "Η ελληνική βιομηχανία το 1997".

Σύμφωνα με τον πρώτο δείκτη (βλέπε σχετικό πίνακα), ο οποίος μετρά την απόδοση των "προσωπικών" κεφαλαίων του καπιταλιστή σε ετήσια βάση, η μέση αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων αυξήθηκε προοδευτικά από 1,4% το 1991, σε 11,2% το 1996. Τα ποσοστά αυτά ίσως και να μην προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση. Αν όμως συγκριθούν με τα αντίστοιχα ποσοστά 2% και 3% απόδοσης των ιδίων κεφαλαίων στη Δ. Ευρώπη (όπου φιλοδοξεί να ενταχτεί ο ελληνικός καπιταλισμός), τότε προκύπτει όλο το μέγεθος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης των Ελλήνων εργαζομένων.

Αλλά οι μέσοι όροι αποκρύπτουν άλλες πλευρές. Οπως αυτή της αποδοτικότητας στον κλάδο "Είδη Διατροφής" που κυμάνθηκε μεταξύ 12,4% και 16,2%, στον αντίστοιχο των "Ποτών" που ήταν μεταξύ 14,5% και 29,1%, στον καπνό μεταξύ 17% και 37,3%, στα χημικά μεταξύ 16% και 27%, στα παράγωγα πετρελαίου μεταξύ 6,4% και 25,1%. Στον κλάδο των Μεταφορών η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων το 1992 ήταν 50,4%, δηλαδή οι επιχειρηματίες του κλάδου τοποθέτησαν 100 δραχμές και σε ένα χρόνο πήραν πίσω 50,4 δραχμές! Ο ίδιος επίσης ο ΣΕΒ αναφέρει ότι η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων στις κερδοφόρες μόνο επιχειρήσεις είναι κατά πολύ υψηλότερη του μέσου όρου. Το 1994 ήταν 19,4%, το 1995 18,4% και 19,8% το 1996.

Το ίδιο εντυπωσιακά αποτελέσματα προκύπτουν και από τον δείκτη που παρακολουθεί την εξέλιξη των καθαρών κερδών στη βιομηχανία (βλέπε σχετικό πίνακα). Από 15,7 δισ. το 1991 (σε σύνολο κερδοφόρων και ζημιογόνων) απογειώθηκαν σε 247,4 δισ. το 1994, σε 354,4 δισ. το 1995 και σε 393 δισ. το 1996. Το εντυπωσιακότερο όμως είναι, ότι η αύξηση των κερδών δεν προήλθε κυρίως σαν αποτέλεσμα της άμεσης εκμετάλλευσης των εργαζομένων, αλλά σαν αποτέλεσμα των κρατικομονοπωλιακών παρεμβάσεων νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης σε διάφορους τομείς (φορολογία, επιχορηγήσεις κλπ.). Εχουμε δηλαδή ενίσχυση της έμμεσης εκμετάλλευσης που συντελείται σε επίπεδο κοινωνίας.

Στη δεκαετία του '90 έχουμε μία φορολογική μεταρρύθμιση νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης, κύρια στοιχεία της οποίας ήταν η μείωση των συντελεστών φορολογίας των επιχειρηματικών κερδών από 50%, σε 54% και σε 35% και η παράλληλη αύξηση της έμμεσης φορολογίας. Ηταν η εποχή της απογείωσης των ειδικών φόρων σε πετρελαιοειδή, ποτά, τσιγάρα, και της υπέρμετρης φορολογικής επιβάρυνσης βασικών καταναλωτικών εμπορευμάτων με τη μετάταξη από τον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 8% στο 18%. Αυτά, όσοι βγάζουν σήμερα κρωγμούς για την "καλή κυβέρνηση" που θα μειώσει τους φόρους,τα έχουν "ξεχάσει".

Τα καπιταλιστικά κέρδη αυξήθηκαν μέσα από τον αμαρτωλό θεσμό των κρατικών επιχορηγήσεων σε - υποτιθέμενες - πάγιες επενδύσεις. Οπως προκύπτει από τη δεύτερη στήλη, οι επιχορηγήσεις προς τη βιομηχανία, από τα χαμηλά επίπεδα που ήταν μέχρι το 1994, το 1995 απογειώνονται σε 204 δισ. δραχμές (το 57,6% των καθαρών κερδών), το 1996 σε 179 δισ. δραχμές (το 45,5% των καθαρών κερδών), ενώτο 1997 ξεπέρασαν πάλι τα 200 δισ. δραχμές. Προκύπτει δηλαδή ότι η υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια είναι "τεχνητή", στηρίχτηκε στα δεκανίκια του "συλλογικού καπιταλιστή", δηλαδή του κράτους, το οποίο αναδιανέμει τη νεοπαραγόμενη αξία υπέρ του κεφαλαίου.

Και μετά απ' όλα αυτά προκύπτει το εξής παράδοξο. Εκπρόσωποι της κυβέρνησης να ομολογούν, έστω και μέσα από τα δόντια τους, ότι τα υψηλά επιχειρηματικά κέρδη τροφοδοτούν τον πληθωρισμό. Η έκρηξη όμως της κερδοφορίας συντελέστηκε μέσα από την κρατική παρέμβαση. Αρα εκείνοι που καλούν σήμερα τους επιχειρηματίες σε "αυτοσυγκράτηση", με τη φιλομονοπωλιακή πολιτική τους τροφοδοτούσαν τον πληθωρισμό, άρα η κυβερνητική πολιτική είναι συνυπεύθυνη για τον πληθωρισμό. Κατά τα άλλα τρέχουν οι διάφοροι Σημίτηδες, Παπαντωνίου, Παπανδρέου σε ένα σύγχρονο θέατρο σκιών και εξαπολύουν μύδρους κατά του... πληθωριστικού τέρατος. Τουλάχιστον με τους χατζηαβατισμούς αυτούς, γελάνε τα μικρά παιδιά. Κάτι είναι και αυτό σ' έναν κόσμο που συνεχώς στερεύει το γέλιο.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ