Το αφιέρωμα της τελευταίας ΚΟΜΕΠ σε θέματα παιδείας - παιδαγωγικής, στο πλαίσιο του γιορτασμού των 80 χρόνων του ΚΚΕ, δε φιλοδοξεί μόνο ν' αποτυπώσει την ιστορικά καταχτημένη και καταγραμμένη πρωτοπορία του στο μεγάλο αυτό κοινωνικό πρόβλημα. Ταυτόχρονα επιχειρεί, στη βάση των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων και αναγκών, να φωτίσει πλευρές, ν' ανοίξει δρόμους στον αγώνα για το περιεχόμενο και τις προϋποθέσεις ουσιαστικής μόρφωσης του λαού μας, εκφράζοντας και καταξιώνοντας στις σύγχρονες συνθήκες της ταξικής πάλης τον πρωτοπόρο του ρόλο. Με το αφιέρωμα, τολμήσαμε να κολυμπήσουμε σε βαθιά νερά, με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας, αλλά και με επίγνωση των δυσκολιών του εγχειρήματος.

Από τη μια, ογκόλιθος η ιστορία της προσφοράς του ΚΚΕ σε θέματα παιδείας - παιδαγωγικής. Στην ιστορία της παιδείας - παιδαγωγικής στην Ελλάδα ανεξίτηλα θα μείνουν το έργο, η προσωπικότητα μεγάλων δασκάλων, μεταξύ των οποίων κορυφαίοι οι Δημήτρης Γληνός, Ρόζα Ιμβριώτη, Μιχάλης Παπαμαύρος. Ανθρωποι που κατέκτησαν με τις ανώτατες και μεταπτυχιακές σπουδές τους, στην Ελλάδα και στην καπιταλιστική Δύση, επιστημονική γνώση σε κλάδους που άπτονται των θεωρητικών θεμάτων παιδείας και παιδαγωγικής επιστήμης.

Οι παιδαγωγικές μελέτες τους επιβεβαιώθηκαν και από αυτή την ανάγκη προσαρμογής του εκπαιδευτικού συστήματος στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, που έφερε το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα στην Ελλάδα, ακόμα από την πρώτη 50ετία του αιώνα μας.

* * *

Από την άλλη, με την πάροδο του χρόνου, συσσωρεύτηκαν αλλαγές. Τα ίδια φαινόμενα - όπως της αντίθεσης ανάμεσα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και τις υφιστάμενες καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, κυκλοφορίας, διανομής - παρουσιάζονται με νέες διαστάσεις, αποκτούν νέα χαρακτηριστικά. Το καπιταλιστικό εποικοδόμημα αναπροσαρμόζεται στις νέες συνθήκες, για να μπορέσει να επιβιώσει, ν' αμβλύνει συγκυριακά αντιθέσεις που θα εμπόδιζαν την ανάπτυξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Οι αναπροσαρμογές στο εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα δεν αποτελούν μια παθητική αντανάκλαση των γενικότερων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων - ιδιωτικοποιήσεων, αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, στην κοινωνική ασφάλιση κλπ. Προσδίδουν στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα προωθητικό ρόλο στις επιχειρούμενες συνολικότερες αναδιαρθρώσεις. Γι' αυτό και εναρμονίζονται σ' επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσα από ειδικά προγράμματα άμεσης σύνδεσης με τα μονοπώλια, με τα γενικότερα προγράμματα, κοινοτικά και κυβερνητικά, για οικονομική και νομισματική ενοποίηση (ΕΥΡΩ, έργα υποδομής κλπ.).

Αντί να θεωρούμε τις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης στο εκπαιδευτικό σύστημα σαν αλλαγές προς τα πίσω, πιο ακριβολογημένα θα τις χαρακτηρίζαμε σαν την αντιδραστική θεώρηση του μέλλοντος από τη σκοπιά του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, της καπιταλιστικής ΕΕ.

Σε αυτές τις συνθήκες, η ιστορική μας κληρονομιά είναι κεφάλαιο για την ανάπτυξη, θεωρητική και πρακτική, της πολιτικής μας για την παιδεία, την παιδαγωγική. Και εδώ είναι που εκδηλώνεται η αντίφαση, αλλά και η πρόκληση. Την "κληρονομιά" μας να την αξιοποιήσουμε δημιουργικά. Κι αυτό πάλι σε συνθήκες πολύ πιο δύσκολες για την κατάκτηση της γνώσης, σε συνθήκες απότομης γενικής στροφής αντιδραστικοποίησης.

* * *

Σήμερα, νομίζουμε ότι μπορούμε να επεξεργαστούμε σε βάθος τις αρχές, τους σκοπούς, της δικής μας πρότασης για Δημόσιο Ενιαίο 12χρονο Γενικό Σχολείο για όλους. Να επεξεργαστούμε το πώς θα συνδέεται αυτό το σχολείο με τη δημόσια επαγγελματική ειδίκευση, αλλά και με τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση.

Υπογραμμίζουμε το δημόσιο χαρακτήρα βαθμίδων και σχολών.

Δεν έχουμε αμφιβολία ότι η κατάκτηση ενός ικανοποιητικού επιπέδου γενικής μόρφωσης, που είναι προϋπόθεση της όποιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και ειδίκευσης, μέσα από ένα αναβαθμισμένο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, συνδέεται και καθορίζεται από τη λύση του πολιτικού προβλήματος στη χώρα μας προς όφελος της λαϊκής κοινωνικής πλειοψηφίας.

Γιατί το κάθε εκπαιδευτικό σύστημα, από άποψη αρχών, σκοπών και λειτουργίας είναι αντανάκλαση της οικονομικής βάσης της κοινωνίας που υπηρετεί. Γι' αυτό και η εκπαιδευτική πολιτική μας είναι υπόθεση της εργατικής τάξης και των κοινωνικών συμμάχων της, είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με την άμεση πολιτική του ΑΑΔ Μετώπου, με την πάλη για το σοσιαλισμό.

Στα κείμενα της ενότητας των "Σημερινών Προσεγγίσεων" υπάρχουν θέσεις, κατευθύνσεις, αλλά και ιδέες για προβληματισμό, μελέτη, ανάπτυξη.

Στην ενότητα με τα "Θέματα Παιδείας - Παιδαγωγικής", μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την εξέλιξη της σκέψης του Κόμματος. Ως μεθοδολογία κριτικής μελέτης όλης της ενότητας, υποδεικνύουμε εκείνη του Γιάννη Ιμβριώτη, στην ομιλία του με θέμα την κοινωνική σημασία της ιδεολογίας του δημοτικισμού.

Στην ενότητα "Το δημιουργικό έργο του ΚΚΕ" φαίνεται η πρακτική του Κόμματος στα θέματα παιδείας - παιδαγωγικής.

Σε ξεχωριστή ενότητα δημοσιεύουμε ένα μέρος από γράμματα του Δημήτρη Γληνού προς τους μαθητές του, γραμμένα από τόπους φυλάκισης και εξορίας. Αποτελούν κάτι ξεχωριστό, που αξίζει να διαβαστεί από τους νέους και τις νέες - μέλη της ΚΝΕ. Αξίζουν να διαβαστούν από τους κομμουνιστές της δύσκολης μεταβατικής, μεσαίας ηλικίας, που κινδύνεψαν - γιατί όχι, καθημερινά κινδυνεύουν - να χάσουν αξίες, ιδανικά μέσα από τις βασανιστικές πιέσεις για μικρούς και μεγάλους καθημερινούς συμβιβασμούς.

"... O πόθος και το πάθος κλυδωνίζουν αδιάκοπα την ψυχή μου. Το ιδανικό μου δεν είναι η ψυχραιμία και η απάθεια μα η κυριαρχία πάνω στο πάθος. Η ζωή μου είναι σαν ένα καράβι, που θαλασσοδέρνεται στον ωκεανό, που κρατάει τον ατμό του στη μεγαλύτερη ένταση και πάει ενάντια στον καιρό και στο κύμα και το χέρι του κυβερνήτη αγωνίζεται να κρατήσει το τιμόνι ατρόμητα. Ο αγώνας είναι η χαρά, ο θάνατος ακόμη για τέτοιον αγώνα είναι μεθύσι και χαρά. Εκείνο που είναι ανυπόφορο είναι ο ζωντανός θάνατος, η σκλαβιά".

Μπορεί κάποιος, σκεπτόμενος τις σημερινές καθημερινές δυσκολίες του ταξικού αγώνα να τις αναλύσει, να αναπτύξει τη σκέψη, τη συνείδηση και τη θέλησή του, μπαίνοντας στο βάθος της τοποθέτησης του Δ. Γληνού.

Η ζωή καθημερινά αναδείχνει ότι ο αγώνας για βαθιές αλλαγές στην παιδεία, σε όφελος του λαού για δημόσια δωρεάν, αναβαθμισμένη ποιοτικά εκπαίδευση, χωρίς φραγμούς και εμπόδια, είναι στενά δεμένος με τον αγώνα για έναν άλλο δρόμο κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, που στον πυρήνα του δε θα βρίσκεται η λογική πώς θα μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους οι λίγοι, αλλά πώς θα επιτευχθεί η ευημερία όλων. Γι' αυτό πιστεύουμε και παλεύουμε, η κατεύθυνση, το περιεχόμενο και οι όροι εκπαίδευσης των νέων ανθρώπων του λαού μας να μην καθορίζονται από την "αγορά", την "ιδιωτική πρωτοβουλία". Να μην αποτελεί η παιδεία ευθύνη μόνο κάποιων "ειδικών", αλλά να γίνει υπόθεση της εργατικής τάξης, της νεολαίας, του λαού μας.

Σ' αυτό το στόχο πιστεύουμε ότι θα συμβάλει και το αφιέρωμα της ΚΟΜΕΠ, έχοντας ταυτόχρονα επίγνωση των απαιτήσεων της υποχρέωσης να δώσουμε συνέχεια το επόμενο χρονικό διάστημα στις θεωρητικές επεξεργασίες μας, παράλληλα με την πραχτική μας δράση.