Μόλις 225 από τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη, έχουν περιουσία που ξεπερνά το ετήσιο εισόδημα 1,2 δισεκατομμυρίου ατόμων, ενώ περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ανά την υφήλιο δεν έχουν τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν ακόμη και τις βασικότερες καταναλωτικές ανάγκες τους! Αυτά τα εφιαλτικά στοιχεία, μαζί με αρκετά ακόμα, είναι ο σύγχρονος πολιτισμός που προσφέρει ο καπιταλισμός στους λαούς και η υποταγή των πάντων στα κέρδη των μεγιστάνων του πλούτου. Οι διαπιστώσεις δεν ανήκουν στη "σφαίρα της φαντασίας". Περιλαμβάνονται στην ετήσια Εκθεση του ΟΗΕ για την ανθρώπινη ανάπτυξη το 1998, η οποία παρουσιάζει ανάγλυφα την κατάσταση στον πλανήτη δύο βήματα πριν τον 21ο αιώνα. Πρόκειται για στοιχεία που δίνουν "ηχηρό χαστούκι" στους θιασώτες της θεωρίας των αγορών και της ελευθερίας τους, "χαστούκι" στους απολογητές του καπιταλισμού και στη δήθεν συνεισφορά του στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων.

Τα συγκλονιστικά στοιχεία της έκθεσης που παρουσιάστηκαν χτες στη χώρα μας από τη Μίρκα Γόντικα, υπεύθυνη του γραφείου πληροφοριών του ΟΗΕ και τον Χ. Κουρή πρόεδρο του ΙΝΚΑ, συνιστούν αδιάσειστη μαρτυρία του κόσμου των διαρκώς εντεινόμενων ανισοτήτων και της περιθωριοποίησης ολοένα και μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων, στον οποίο ζούμε. Στους σημερινούς καιρούς παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, που τα φώτα της δημοσιότητας και η προσοχή των ανά την υφήλιο οικονομικών αναλυτών είναι στραμμένη στις διακυμάνσεις των χρηματιστηριακών δεικτών, στην αντίπερα όχθη υπάρχουν οι "κολασμένοι της Γης", δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο φτώχειας, είναι άστεγοι, πάσχουν από τη "μάστιγα" του αναλφαβητισμού και δεν έχουν τη δυνατότητα να καταναλώσουν ούτε καν τόσα ώστε να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης του ΟΗΕ είναι αποκαλυπτικά όσο και σκανδαλώδη και προκλητικά.

Η παγκόσμια κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών θα ξεπεράσει τα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια φέτος, έξι φορές παραπάνω από το 1975. Ομως η πορεία αυτή ταυτίζεται με τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και με διαδικασίες που κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους! Ετσι, ανάμεσα στα 4,4 δισεκατομμύρια κατοίκους των υπό ανάπτυξη χωρών:

• Τα τρία πέμπτα ζουν σε κοινότητες χωρίς βασική υγιεινή.
• Το ένα τρίτο είναι χωρίς πόσιμο νερό.
• Το ένα τέταρτο δεν έχει επαρκή στέγη.
• Το ένα πέμπτο δεν έχει καμία πρόσβαση σε σύγχρονες υγειονομικές υπηρεσίες.
• Το ένα πέμπτο των παιδιών δε φτάνουν πάνω από την πέμπτη τάξη του δημοτικού, ενώ ένα παρόμοιο ποσοστό υποσιτίζεται.
• Για τους περισσότερους φτωχούς του κόσμου, η μετακίνηση για τις καθημερινές εργασίες, όπως είναι και η συλλογή νερού ή καυσίμων, γίνεται με τα πόδια!

Και ιδού η ασύλληπτη αντίθεση μεταξύ των χαμηλών εισοδημάτων στις αναπτυσσόμενες χώρες και του τεράστιου μεγέθους της περιουσίας των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη:

• Η συνολική περιουσία των 3 πλουσιότερων ανθρώπων ξεπερνά το άθροισμα των ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) των 48 λιγότερο αναπτυγμένων χωρών.
• Η συνολική περιουσία των 15 πιο πλούσιων ανθρώπων ξεπερνά το συνολικό ΑΕΠ της υπό Σαχαρικής Αφρικής.
• Η περιουσία των 32 πλουσιότερων ανθρώπων ξεπερνά το συνολικό ΑΕΠ της Νότιας Ασίας.
• Η περιουσία των 84 πλουσιότερων ανθρώπων ξεπερνά το ΑΕΠ της Κίνας, της πιο πολυπληθούς χώρας με 1,2 δισεκατομμύρια κατοίκους.

Επίσης, το πλουσιότερο ένα πέμπτο των ανθρώπων στον κόσμο:

• Καταναλώνει το 45% όλου του κρέατος και του ψαριού, ενώ το φτωχότερο ένα πέμπτο λιγότερο από 5%.
• Καταναλώνει το 58% της ολικής ενέργειας, ενώ το φτωχότερο ένα πέμπτο λιγότερο από 4%.
• Κατέχει το 74% όλων των τηλεφωνικών γραμμών, ενώ το φτωχότερο ένα πέμπτο κατέχει το 1,5%.
• Κατέχει το 87% των οχημάτων του κόσμου, ενώ το φτωχότερο ένα πέμπτο λιγότερο από 1%.

Η έκθεση παρατηρεί ότι η ταχύρυθμη αύξηση της κατανάλωσης θέτει πρωτοφανείς πιέσεις στο περιβάλλον ενώ έχει τουλάχιστον διπλασιάσει τους κινδύνους για τους καταναλωτές. Ανακαλύπτει επίσης ότι οι φτωχοί πληρώνουν ακριβά με τη ζωή τους και την καταστροφή της βάσης των φυσικών τους πόρων. Ενα παιδί που γεννιέται σήμερα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι ή το Λονδίνο, θα καταναλώσει, θα σπαταλήσει και θα μολύνει περισσότερο κατά τη διάρκεια ζωής του απ' ό,τι 50 παιδιά σε μία αναπτυσσόμενη χώρα. Και με ένα σκληρό γύρισμα της μοίρας, αυτοί που καταναλώνουν λιγότερο, θα υποστούν το βάρος της περιβαλλοντικής καταστροφής. Η έκθεση επισημαίνει ότι οι μοντέρνες βιομηχανοποιημένες χώρες είναι οι κύριοι καταναλωτές αλλά, οι άνθρωποι στις φτωχότερες χώρες του κόσμου πληρώνουν αναλογικά το υψηλότερο τίμημα για την επακόλουθη μόλυνση και την υποβάθμιση του εδάφους, των δασών, των ποταμών και των ωκεανών που συντηρούν τη ζωή τους. "Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που πεθαίνουν κάθε χρόνο από μόλυνση του αέρα και του νερού είναι φτωχοί άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες", αναφέρει η έκθεση.

Η ετήσια έκθεση για την "Ανθρώπινη Ανάπτυξη" εκτιμά ότι συνολικά, στις θεωρούμενες πλουσιότερες χώρες του κόσμου υπάρχουν 100 εκατομμύρια άτομα που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, τουλάχιστον 37 εκατομμύρια που είναι άνεργοι, 100 εκατομμύρια άστεγοι και περίπου 200 εκατομμύρια με αναμενόμενο μέσο όρο ζωής κάτω των 60!

Την πρωτιά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, τόσο σε υλικό πλούτο όσο και σε ανθρώπινη στέρηση έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες - η κατά άλλους "γη της επαγγελίας" - με το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και σχεδόν 16,5% του πληθυσμού να ζει στη φτώχεια σύμφωνα με τον Δείκτη Ανθρώπινης Φτώχειας. Δεύτερη και τρίτη μετά τις ΗΠΑ μεταξύ των 17 βιομηχανοποιημένων χωρών είναι η Ιρλανδία με 15,2% του πληθυσμού να ζει στη φτώχεια, και το Ηνωμένο Βασίλειο με 15%.

Η έκθεση παρατηρεί ότι "ουσιαστικός αναλφαβητισμός" εμποδίζει 21% των ανθρώπων στις ΗΠΑ, 23% στην Ιρλανδία και 22% στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το να επιτελούν βασικές εργασίες όπως να διαβάσουν τις οδηγίες σε ένα μπουκάλι με φάρμακα, ή να διαβάσουν ένα παραμύθι στα παιδιά. Επισημαίνει ακόμη ότι η ανεργία μεταξύ των νέων σε μερικές χώρες του ΟΟΣΑ έχει φτάσει σε πρωτοφανή ύψη, περιλαμβανομένου 32% των νέων γυναικών και 22% των νέων ανδρών στη Γαλλία, 39% και 30% των νέων γυναικών και ανδρών αντιστοίχως στην Ιταλία, και 49% και 36% στην Ισπανία. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ο Καναδάς βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου για την ανθρώπινη ανάπτυξη ανάμεσα σε 174 χώρες, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην 20ή θέση.