Εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία κατακλύζουν σήμερα τη βιβλιαγορά. Οι πνευματικές και οι επαγγελματικές ταυτόχρονα ανάγκες μας, μας φέρνουν ολοένα και πιο κοντά στα βιβλία και στον κόσμο τους. Η γνώση στις μέρες μας έχει το γνώρισμα του απείρου. Χωρίς να χάνει τη γοητεία της, έχει τεμαχιστεί σε άπειρες ειδικότητες. Αυτό έχει δυσκολέψει αυτούς που διαβάζουν βιβλία. Μένουν πια εκτεθειμένοι σε προκλήσεις έντονες από την πληθώρα που προσφέρει η βιβλιαγορά.
Ο πληθωρισμός της ...εκδοτικής αυτής παραγωγής αυτόματα γεννά κάποια ερωτήματα:
- Αυτοί που αγοράζουν βιβλία τα διαβάζουν; Κι αν τα διαβάζουν ωφελούνται;
- Τι γίνεται με την πλειονότητα του πληθυσμού της χώρας μας που δεν αγοράζει βιβλία και δε διαβάζει;
***
Σήμερα που η μάχη του αναλφαβητισμού κερδίζει ολοένα έδαφος, που οι νέοι σπουδάζουν, εξειδικεύονται και οι εκδοτικές δραστηριότητες βρίσκονται στο ζενίθ τους υπάρχουν στον τόπο μας εκατομμύρια άτομα που δεν αισθάνονται την ανάγκη ν' αγοράσουν ένα βιβλίο και εκατομμύρια ελληνικά νοικοκυριά που δεν έχουν στον εσωτερικό τους χώρο ούτε ένα βιβλίο, για δείγμα.
Τα τεκμήρια αυτά μήπως δεν είναι αρκετά για ν' αλλάξει προσανατολισμό "ηπολιτική του βιβλίου";
***
Λόγοι δεοντολογίας μάς οδηγούν στις αιτίες της όχι αισιόδοξης πνευματικής κατάστασης του λαού μας. H αδιαφορία τόσων εκατομμυρίων Ελλήνων για πνευματική ζωή φέρνουν στην επιφάνεια πολλές ταυτόχρονα αιτίες: οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές. Οι δυσμενείς και τόσο εχθρικές για τον πολιτισμό μας συνθήκες καθυστέρησαν και καθυστερούν την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη του λαού, αλλά δεν την εξαφανίζουν, ούτε εξουδετερώνουν κάποια υπολανθάνουσα επιθυμία των απλών ανθρώπων για μάθηση, για μέθεξη στις πνευματικές χαρές και τη θετική ωφέλεια απ' αυτές. Η λαϊκή δίψα για πνευματική και πολιτιστική ζωή καθιστά περισσότερο επιτακτική την ανάγκη να οργανωθεί αποτελεσματικότερα η πολιτική του βιβλίου... Οι γοργές αλλαγές που συντελούνταν στον κόσμο απαιτούν εγρήγορση.
***
Το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκησηέχουν την ευθύνη και υποχρέωση να ξεκινήσουν την ειρηνική μάχη του βιβλίου. Χρησιμοποιώντας όλους τους κοινωνικούς παράγοντες και κυρίως τους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών να πλησιάσουν και να μιλήσουν στους απλούς ανθρώπους του λαού, στον εργάτη, τον αγρότη, τον βιοτέχνη, τον χωρικό, και προπάντων στις γυναίκες που κατέχουν τα πρωτεία μέσα στους μισοαγράμματους, να τους μιλήσουν για τον όμορφο κόσμου που κρύβουν στις σελίδες τους τα βιβλία. Να τους μιλήσουν για τη βοήθεια που μπορούν να τους δώσουν, για να γίνουν καλύτεροι, πληρέστεροι αλλά και η ίδια η ζωή τους ανθρωπινότερη. Να πλησιάσουν μέσα από τα επαγγελματικά σωματεία τους εργαζόμενους, που στην πλειονότητά τους δεν είχαν και δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πνευματική ζωή και τις μυστικές, τις σαγηνευτικές χαρές που δίνει στον άνθρωπο. Η πλειονότητα του λαού μας πιστεύει ότι τα βιβλία δεν τους αφορούν, ότι τους είναι ξένα, αδιάφορα, άχρηστα και ανίκανα να τους βοηθήσουν να βρουν λύση στα άμεσα καυτά προβλήματα της καθημερινότητας.
Να τους πληροφορήσουν ότι τα βιβλία δεν ανήκουν σε καμιά "ελίτ" σε κάποια"αριστοκρατία του πνεύματος", αλλά ανήκουν σε όλους και όλοι έχουν άμεση και κατεπείγουσα ανάγκη από την πνευματική τους βοήθεια, ακόμα και για να ανακαλύψουν κάποιες λύσεις στα πρακτικά τους προβλήματα.
***
Ας θυμηθούμε ότι ο τεχνικός πολιτισμός δημιούργησε περισσότερο ελεύθερο χρόνο στους εργαζόμενους. Παράδειγμα. Με τη μηχανοποίηση των μέσων γεωργικής καλλιέργειας οι ελεύθερες ώρες των αγροτών αυξήθηκαν. Μπορούν, κατά συνέπεια, να πειστούν από κάποιους, ότι αντί να τις σπαταλούν σε "φτηνή" ψυχαγωγία, δηλαδή βλαβερά και άσκοπα, να τις διαθέτουν διαβάζοντας όμορφα βιβλία. Η λέξη "όμορφα" χρησιμοποιείται εδώ με την έννοια ότι τα βιβλία ψυχαγωγούν αλλά και διαπαιδαγωγούν μέσα από την αισθητική καλλιέργεια που μόνο η αληθινή λογοτεχνία το κατορθώνει.
***
Δεν αγνοώ πόσο δύσκολο είναι να πείσεις έναν άνθρωπο, που, ενώ γνωρίζει ανάγνωση και γραφή, δεν αποφασίζει να πιάσει στα χέρια του ένα βιβλίο, ή να δρασκελίσει το κατώφλι ενός βιβλιοπωλείου να αγοράσει κάποιο βιβλίο. Κι αν κατορθώσεις να τον πείσεις είναι ακόμα πιο δύσκολο να τον ενθαρρύνεις να συνεχίσει το διάβασμα. Κι όμως αυτή η ειρηνική μάχη για το βιβλίο μπορεί να δοθεί και να κερδηθεί. Και θα κερδηθεί αν πρωτοστατήσουν τα πνευματικά σωματεία, με αφετηρίες εκκίνησης τους δήμους και τις κοινότητες.
Η μάχη του βιβλίου, που αποτελεί έναν βασικό παράγοντα πολιτισμού και ανάπτυξης, θα κερδηθεί μόνο αν ενισχυθούν οι οικονομικοί πόροι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να μπορέσει να εντάξει μέσα στα προγράμματά της και κάποια μέτρα για το ανέβασμα της πνευματικής και πολιτιστικής στάθμης του λαού στο σύνολό του.
Πέπη ΔΑΡΑΚΗ
Επίτιμη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών