Τέτοιο "εργαλείο", φυσικά, είναι και ο χριστιανισμός, όπως και όλες οι θρησκείες, που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, διαπερνώνται από το εξής σχήμα: Ακόμα κι αν ο επίγειος βίος δεν είναι τόσο φιλικός με τον άνθρωπο, η δικαιοσύνη θα αποκατασταθεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε μια ...άλλη ζωή. Μια ζωή, που η "επαλήθευση" της ύπαρξής της ανάγεται στη σφαίρα των ιδεών και του "πίστευε και μη ερεύνα".

Με λίγα λόγια, αυτό το στοιχείο της μεταθανάτιας ανταμοιβής, που προβάλλεται από όλα τα θρησκευτικά δόγματα, γίνεται πολύ χρήσιμη και αξιοποιήσιμη δύναμη για την αποτροπή της αντίδρασης των καταπιεζόμενων εναντίον των καταπιεστών τους σε τούτον τον ...μάταιο κόσμο. Οπως τόνιζε ο Λένιν, η θρησκεία καλλιεργεί στον στερημένο και εκμεταλλευόμενο αυτού του κόσμου την παρηγοριά της επουράνιας ανταμοιβής, με ενέχυρο την καρτερικότητα για όσα υφίσταται επί της Γης. Ομως, "σε κείνους που ζουν από ξένη εργασία, η θρησκεία διδάσκει την αγαθοεργία στην επίγεια ζωή, προσφέροντάς τους μια πολύ φτηνή δικαίωση για όλη την εκμεταλλευτική τους ύπαρξη και πουλώντας τους σε συμφέρουσα τιμή εισιτήρια για την επουράνια μακαριότητα",διαπίστωνε ο επικεφαλής των Μπολσεβίκων.

***

Ειδικά δε σε συνθήκες καπιταλισμού, όπως ο Μαρξ σημείωνε, "ο χριστιανισμός με τη λατρεία του αφηρημένου ανθρώπου... αποτελεί την πιο κατάλληλη μορφή θρησκείας για μια κοινωνία εμπορευματοπαραγωγών". Και αυτό όχι χωρίς λόγο. Ο καπιταλισμός, ως σύστημα παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων που επικαλύπτουν την εκμεταλλευτική του φύση, καθώς και ως μοντέλο που όταν κάποιος δεν έχει την αναλυτική ιστορικο-διαλεκτική δυνατότητα να δει την ουσία του, προσκρούει πάνω σε ένα πέπλο φετιχισμού (οι κοινωνικές σχέσεις παίρνουν τη φαντασμαγορική μορφή της σχέσης των ανθρώπων απέναντι στα πράγματα), έχει την ανάγκη μιας "συμβατής" με το καπιταλιστικό σύστημα θρησκείας.

Μιας θρησκείας, που να εξηγεί τα επίγεια δεινά με ανάλογο φετιχιστικό τρόπο. Μιας θρησκείας, που, όπως όλες οι θρησκείες, αλλά πιο εκλεπτυσμένα, αξιοποιεί το φόβο του ανθρώπου απέναντι στο άγνωστο, δαιμονοποιεί τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα, που οι λαϊκές μάζες αποστερούνται από τα γνωστικά εφόδια να τα εξηγήσουν, "θεοποιεί" τις συμφορές της ανεργίας, της φτώχειας, της αρρώστιας κλπ., που έχουν άλλα αίτια και χρησιμοποιεί την άγνοια του ανθρώπου για να γεννήσει στη συνείδησή του το Θεό. Μιας θρησκείας, που μέσα από μια μυθοποίηση των σχέσεων - και σε αντιστοιχία με τη μυθοποίηση των κοινωνικών σχέσεων που επιχειρεί ο καπιταλισμός - θα δημιουργεί την ανάγκη της πίστης σε μια μετά θάνατον καλύτερη ζωή, που θα κατακτηθεί μέσω της εξατομικευμένης "νηστείας και προσευχής" και μιας συλλογικής δράσης του ατόμου που θα διέπεται από την αρχή "γύρνα και το άλλο μάγουλο"...

***

Αλλαγή της κοινωνίας, λοιπόν, είναι το ζητούμενο. Και αυτή είναι η απάντηση στο γιατί η τέτοια πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας - που συντελείται σε συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια - δεν επιφέρει αυτόματα την απαλλαγή από τα δεσμά του θρησκευτικού μυστικισμού, ακόμα και σε αρκετούς από εκείνους που κατέχουν τα επιστημονικά εφόδια. Αλλωστε, πάλι ο Λένιν είχε διαγνώσει ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί, "αντιδραστικές προσπάθειες (να) γεννιούνται από την πρόοδο της επιστήμης".

Ο Πάβελ Γκούρεβιτς, δε, στο βιβλίο του "Οι θεοί ξαναζούν", αναφερόμενος στη σκέψη του Λένιν, σημείωνε τη θέση του τελευταίου ότι η επίθεση των αντιδραστικών δυνάμεων και η προσωρινή τους νίκη... οδήγησε σε προσπάθειες εκ μέρους της άρχουσας τάξης "να αναβιώσει τη θρησκεία, να αυξήσει την απαίτηση για θρησκεία, να ανακαλύψει θρησκεία, να μπολιάσει τους ανθρώπους με θρησκεία, ή να δυναμώσει την επιρροή της θρησκείας με νέες μορφές".

Σήμερα τα λόγια του Λένιν, σε συνδυασμό και με το κύμα μυστικισμού που ευνοούν οι ανατροπές σε παγκόσμιο επίπεδο από την υποχώρηση του σοσιαλισμού, επιβεβαιώνονται πλήρως.

***

Η υπέρβαση των θρησκευτικών προκαταλήψεων δε θα έρθει διά διαταγμάτων, αλλά μέσα από την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών, που γεννούν το έδαφος για μεταφυσική απόδραση από την πραγματικότητα. Θα έρθει μέσα από την ανατροπή εκείνης της πραγματικότητας, που για τη διαιώνισή της οι άνθρωποι πρέπει να μένουν καθηλωμένοι σε ρόλο θεατή της ιστορίας, σε ρόλο θεατή εκείνων των άλλων που ορίζουν τη ζωή τους. Οι άνθρωποι παύουν να έχουν την ανάγκη του Θεού, όταν πάρουν στα χέρια τους την υπόθεση της ζωής τους και για να την πάρουν πρέπει να μάθουν ότι μπορούν και πρέπει να το κάνουν.

Η διατύπωση του Μαρξ είναι αξεπέραστη: "Η θρησκευτική αντανάκλαση του πραγματικού κόσμου μπορεί γενικά να εξαφανιστεί μόνο από τη στιγμή που οι σχέσεις της καθημερινής πρακτικής ζωής θα εκφράζουν για τους ανθρώπους καθημερινά καταφανείς λογικές σχέσεις μεταξύ τους και προς τη φύση... οι πηγές της θρησκείας - τόνιζε - δε θα βρεθούν στον ουρανό, αλλά εδώ στη Γη. Μόλις αυτή η διαστρεβλωμένη πραγματικότητα, της οποίας η θρησκεία είναι αντανάκλαση, διαλυθεί, η τελευταία θα πεθάνει από φυσικό θάνατο".

***

Το σημειώνουμε γιατί και αυτή η προσπάθεια, εκ μέρους εκείνων που πρωτοστατούν σε θρησκευτικούς αφορισμούς, υποδηλώνει πλαγίως την απόφασή τους να διατηρήσουν άλυτα τα πραγματικά προβλήματα του λαού και να προκαλέσουν τεχνητές εντάσεις σε όσους τα υφίστανται. Και τα υφίστανται όλοι, είτε πιστεύουν στον Χριστό, είτε στον Αλλάχ, είτε στο Βούδα, είτε πουθενά.

Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Η διατύπωση του Μαρξ είναι αξεπέραστη: "Η θρησκευτική αντανάκλαση του πραγματικού κόσμου μπορεί γενικά να εξαφανιστεί μόνο από τη στιγμή που οι σχέσεις της καθημερινής πρακτικής ζωής θα εκφράζουν για τους ανθρώπους καθημερινά καταφανείς λογικές σχέσεις μεταξύ τους και προς τη φύση... οι πηγές της θρησκείας - τόνιζε - δε θα βρεθούν στον ουρανό, αλλά εδώ στη Γη. Μόλις αυτή η διαστρεβλωμένη πραγματικότητα, της οποίας η θρησκεία είναι αντανάκλαση, διαλυθεί, η τελευταία θα πεθάνει από φυσικό θάνατο"