Κυριακή 10 Μάη 1998
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Η ταξικότητα της επιστήμης

Στο δεύτερο τεύχος της ΚΟΜΕΠ για το 1998, συνεχίζουμε τα θεματικά αφιερώματά μας στα 80 χρόνια ύπαρξης και δράσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Το αφιέρωμα του παρόντος τεύχους αφορά στη συμβολή του ΚΚΕ στην ανάπτυξη της επιστήμης και της θεωρίας. Προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε και να εκθέσουμε, στο μέτρο του δυνατού, πλευρές της σκέψης των κομμουνιστών, που καταδείχνουν τη σοβαρή ενασχόληση του κόμματός μας όχι μόνο με θεωρητικά επιστημονικά ζητήματα, αλλά και, κυρίως, με τη σχέση της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας με την αξιολόγηση των δεδομένων των επιστημών και την αξιοποίησή τους και σε επίπεδο πολιτικής πρακτικής.

Ο μαρξισμός - λενινισμός δεν αποτελεί απλώς μια τρέχουσα πολιτική θεωρία. Πρόκειται, αντίθετα, για μια συνολική κοσμοθεωρία, βαθύτατα επιστημονική, στηριγμένη στα πορίσματα όλων των επιστημών, απαλλαγμένη από τα αδιέξοδα του ιδεαλισμού και τα φαντάσματα της μεταφυσικής, που αναδεικνύει επιστημονικά τον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης στην κοινωνική εξέλιξη. Η μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία, εδραιωμένη στη φιλοσοφία του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, έχει τη δυνατότητα να αναπτύσσεται, αντανακλώντας τις εκάστοτε κοινωνικο - οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις, αποκαλύπτοντας τις γενικές τάσεις τους στην ερμηνεία της, ώστε να γίνονται όπλα συνειδητής δράσης για την επαναστατική αλλαγή. Στη μακρόχρονη πορεία του, το ΚΚΕ, εάν μάλιστα λάβουμε υπ' όψη τις σκληρότατες συνθήκες μέσα στις οποίες έχει αναπτύξει τη δράση και τους αγώνες του, τα περισσότερα χρόνια της ιστορίας του, επιδιώκει να συμβάλλει στο καθήκον της ανάπτυξης της κοσμοθεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού και της επίδρασής της στις επιστήμες. Αξίζει δε να σημειώσουμε και τις πιο πρόσφατες επεξεργασίες του - συλλογικές ή και ατομικές, στελεχών και επιστημόνων του - σε σχέση με ζητήματα της εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας (π.χ. οι πολύχρονες επεξεργασίες του για την ΕΟΚ και την ΕΕ ή οι προβληματισμοί και εκτιμήσεις του για τα αίτια των αντεπαναστατικών ανατροπών στις σοσιαλιστικές χώρες).

* * *

Θεωρήσαμε ακόμα σκόπιμο να προχωρήσουμε σε τούτο το αφιέρωμα και για έναν ακόμα λόγο: Τα τελευταία χρόνια, μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές και τη - νομοτελειακά ληξιπρόθεσμη - κατίσχυση του καπιταλισμού, παρατηρείται μια νέα έξαρση κάθε είδους αντιεπιστημονικών και ιδεαλιστικών θεωριών και ιδεολογημάτων: από την έξαρση θρησκευτικών και λατρευτικών φαινομένων και τη διάδοση μεταφυσικών ανοησιών (π.χ. πίστη στην Αστρολογία) μέχρι και τη διατύπωση "επιστημονικών" θεωριών (όπως εκείνη που πρεσβεύει το τέλος της ιστορίας ή την άλλη, στις φυσικές επιστήμες, γνωστή ως "του Χάους"), που αποσκοπούν στο να καταστήσουν τον άνθρωπο αγνωστικιστή και μοιρολάτρη. Πιστεύουμε ότι οι επεξεργασίες των μαρξιστών, των κομμουνιστών επιστημόνων στην Ελλάδα έχουν δώσει, και συνεχίζουν να δίνουν, σαφείς απαντήσεις σε αυτά τα ζητήματα.

Ως εκ τούτου, ο άξονας γύρω από τον οποίο διαμορφώσαμε τούτο το αφιέρωμα δεν ήταν ιστορικός, με την έννοια της αναφοράς σε μεγάλες μορφές κομμουνιστών λογίων και στο έργο τους. Κρίναμε πλέον σκόπιμο να παρουσιάσουμε πλευρές της επιστημονικής σκέψης (σε ένα εύρος επιστημονικών αντικειμένων), που ανέπτυξαν οι κομμουνιστές, προσπαθώντας να δώσουν απάντηση τόσο σε αντιδραστικά ιδεολογήματα όσο και σε κατά καιρούς επίκαιρα προβλήματα - που, και σήμερα, απασχολούν την Ελλάδα και τον κόσμο. Για τούτο και διατάσσουμε την ύλη αυτού του αφιερώματος κατά θεματικές ενότητες, σε καθεμία από τις οποίες συμπεριλαμβάνουμε άρθρα και μελέτες παλιότερων και νεότερων κομμουνιστών επιστημόνων και μελετητών.

* * *

Η πρώτη ενότητα σχετίζεται με τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Δημοσιεύουμε άρθρο του Γιάννη Ιμβριώτη (1962), με θέμα την ιδεολογία του κοσμοπολιτισμού, τις ιστορικές της καταβολές και τη χρησιμοποίησή της ως εργαλείου ιδεολογικής χειραγώγησης του ελληνικού λαού, ώστε να αποδεχτεί αγόγγυστα την ένταξη - και τις συνέπειές της - στην τότε Κοινή Αγορά (και νυν ΕΕ). Επίσης, δημοσιεύουμε άρθρο του Γιώργη Αθανασιάδη, από το βιβλίο του "Σταυροφορίες παλιές και νέες", στο οποίο ο συγγραφέας επιχειρεί, εν πολλοίς επιτυχημένα, να αντικρούσει την αντιεπιστημονική θεωρία περί διάκρισης του πολιτισμού σε πολιτισμό της "καλής" Δύσης και της "κακής" Ανατολής - ή και το αντίστροφο. Ωστόσο, οφείλουμε να επιστήσουμε την προσοχή του αναγνώστη ότι, κάτω από την πίεση γεγονότων της εποχής (π.χ. στάση της Μεγάλης Βρετανίας στο Κυπριακό) ο συγγραφέας δεν αποφεύγει μια συναισθηματική ταύτισή του με την "Ανατολή", νοούμενη ως γεωγραφικό και πολιτισμικό χώρο. Στην ίδια ενότητα, δημοσιεύουμε σύγχρονα άρθρα, αναφερόμενα στην ταξικότητα της επιστήμης και στο χρέος του κομμουνιστή διανοούμενου, καθώς επίσης και στο χρέος του κομμουνιστή ιστορικού απέναντι στην ιστορία ως επιστήμη αλλά και στην ιστορία ως πολιτική πράξη.

Η δεύτερη ενότητα αφορά σε ζητήματα φυσικών επιστημών. Το άρθρο του Γ. Αθανασιάδη (προερχόμενο από την ίδια έκδοση) απαντά σε ζητήματα μεταφυσικής ερμηνείας του κόσμου και αναδεικνύει την αλήθεια και την επιστημονική επάρκεια του διαλεκτικού υλισμού (θα πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε και εδώ ότι, εάν το άρθρο γραφόταν σήμερα, μια παράμετρος που θα έθιγε ο συγγραφέας του θα ήταν εκείνη της ληστρικής εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της καταστροφής της φύσης, από τα ταξικά εκμεταλλευτικά συστήματα). Το δεύτερο άρθρο, γραμμένο από το Νίκο Κιτσίκη, απαντά σε νεότερες θεωρίες στη φυσική επιστήμη, όπως είναι η θεωρία του Χάους, που επιχειρούν να καταργήσουν τις έννοιες της αιτιοκρατίας και της νομοτέλειας, παρουσιάζοντας ένα σύμπαν αυθαίρετο και, πιθανώς, υποκείμενο σε κάποια υπερκόσμια βούληση.

Τέλος, η τρίτη ενότητα είναι αφιερωμένη σε ζητήματα οικονομίας. Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το βιβλίο που εξέδωσε ο Δ. Μπάτσης το 1947, με τίτλο "Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα". Σε αυτό, καταδείχνεται η δυνατότητα της Ελλάδας να αποκτήσει βαριά βιομηχανία, με την αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου, αντίθετα με τις τρέχουσες - και σήμερα αναπροσαρμοσμένες - θεωρίες περί "ψωροκώσταινας". Δημοσιεύουμε επίσης δύο σύγχρονα άρθρα με θέμα το χρηματοπιστωτικό σύστημα στον καπιταλισμό και τις χρηματιστηριακές και νομισματικές κρίσεις. Πιστεύουμε ότι, και μετά την υποτίμηση της δραχμής και τις πρόσφατες εξελίξεις στο ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων, τα άρθρα αυτά έχουν μια βαρύνουσα επικαιρότητα.

* * *

Θα θέλαμε να κάνουμε μια επισήμανση για τους αναγνώστες και τις αναγνώστριές μας. Το ίδιο το θέμα του αφιερώματος είναι, θα λέγαμε, λίγο "ιδιαίτερο" και απαιτητικό. Πολλά από τα άρθρα που δημοσιεύουμε αφορούν τομείς της επιστήμης, που έχουν δική τους "γλώσσα" και ορολογία. Για τούτο και ίσως απαιτήσουν μια μεγαλύτερη προσπάθεια για την κατανόησή τους. Πιστεύουμε όμως ότι σε μια θεωρητική περιοδική έκδοση όπου, μεταξύ άλλων, προσπαθούμε και να αναπτύξουμε την κοσμοθεωρία μας, χωρούν και κείμενα με ένα μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας. Αυτή η βαθμίδα επεξεργασίας θα δώσει την απαιτούμενη συσσώρευση γνώσεων, για να πετύχουμε ένα πιο αναπτυγμένο επίπεδο εκλαϊκευσης.

Στο παρόν τεύχος της ΚΟΜΕΠ, πέρα από την ύλη που συγκροτεί το θεματικό αφιέρωμα, περιλαμβάνουμε και το δεύτερο μέρος του Χρονολογίου από την ιστορία του ΚΚΕ, καθώς και τα τρέχοντα κομματικά ντοκουμέντα.

Στην ενότητα "σοσιαλισμός" δημοσιεύεται το β μέρος του άρθρου του Α. Σεργκέγιεφ - Α. Σούλους "Να νικήσουμε το σκιάνθρωπο" και παρέμβαση εκ μέρους της Σ. Ε της ΚΟΜΕΠ σε θεωρητική συνδιάσκεψη του περιοδικού Offensin.


Κορυφή σελίδας
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ