Χαράματα ήταν, στις 21 του Μάρτη πριν δύο χρόνια που μια μεγάλη καρδιά, ο Δημήτρης Ραβάνης - Ρεντής,ο κομμουνιστής με την ατσάλινη πίστη, ο άνθρωπος με την ακαταμάχητη τρυφερότητα - ακόμα και τότε που οι συνθήκες που σκληραίνουν τους ανθρώπους - ο πολύπλευρος, πολυγραφότατος, εμπνευσμένος δημιουργός, ο πολύτιμος και συνεπέστατος αφιλοκερδής συνεργάτης του "Ρ", μας πίκρανε με την αιφνίδια "φυγή" του. Μας πίκρανε γιατί έφυγε νωρίς. Γιατί είχε πολλά ακόμα να "διηγηθεί", ιδιαίτερα στις νέες γενιές, με την πεζογραφική, θεατρική, ποιητική, σατιρική, χρονογραφική πένα του. Γιατί, πολλά είχαν να διδάξουν σε συνεργάτες, φίλους, δικούς και συντρόφους η έμφυτη, αλλά και καλλιεργημένη σεμνότητά του, η μεγάλη κουλτούρα, η συνέπεια, η αγάπη του για το καλό και το ωραίο. Είχε πολλά να διδάξει στους συντρόφους του με την πάντα καλά μελετημένη πριν την κάνει, πάντα καλόγνωμη, με λεπτότητα λόγου και τρόπου, κριτική του. Είχε πολλά να προσφέρει στο Κόμμα του και στο "Ριζοσπάστη" με τις γνώσεις του και τα κείμενά του.

Η απουσία του στέρησε όσους συντάκτες του πολιτιστικού τμήματος του "Ρ" βοηθήθηκαν από το ήθος του, την ενθάρρυνση, τη συμβουλή, τη θέρμη της ψυχής, το χιούμορ του. Σ' αυτούς που γνώριζαν καλά και αγάπησαν όλα όσα ήταν, όλα όσα έπραξε κι έζησε, ο σύντροφός Μίμης,λείπει πολύ. Τόσο, που κάνει το λόγο αυτού του "προσκυνήματός" μας στην ακριβή μνήμη του να κομπιάζει, δύο χρόνια μετά, από θλίψη για το χαμό του. Γιατί ήταν άνθρωπος τέτοιου ήθους, ποιότητας και ανθρωπιάς, που όλο και σπανίζει.

Μόνη παρηγοριά στην απουσία του, το έργο του (θυμίζουμε ότι με διαθήκη του κληροδότησε τα πνευματικά δικαιώματα όλου του συγγραφικού έργου του στο κόμμα του, το ΚΚΕ) και τα τραγούδια του. Τραγούδια που απαθανάτισαν την Εθνική Αντίσταση, που όπλιζαν με γενναιότητα, με ακατανίκητο θάρρος τους μαχητές της, ΕΛΑΣίτες κι ΕΠΟΝίτες. Τραγούδια άσβηστα από το χρόνο. Κληρονομιά παντοτινή των νέων, που θα ονειρεύονται έναν άλλο κόσμο και θα τραγουδούν τους στίχους του: "Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι/ (... )" και "Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους/ (... )".Κληρονομιά των νέων που θα παραδειγματίζονται από τους ήρωες - μάρτυρες και θα "ανασταίνουν" το λυρισμό της καρδιάς του Μίμη: "Τον ξέρουνε τα ελάτια, τα πλατάνια/ ίδιος μ' αυτά περήφανος, στητός/ αχούν απ' τη φωνή του τα ρουμάνια/ - Μπρος για τη Νίκη, για το Κόμμα, εμπρός".Που θα δηλώνουν "Ο Μπελογιάννης Ζει μες στις καρδιές μας/ Ο Μπελογιάννης Ζει πα' στις κορφές/ Ο Μπελογιάννης Ζει κι είναι κοντά μας/ στων τραγουδιών τις λεύτερες στροφές/ (...).Που θα νιώθουν τον Μπελογιάννη "Ενα γαρίφαλο άλικο, δικό μας/ απ' τη δικιά μας άνοιξη δροσιά/ πανώριο, ματωμένο κι ακριβό μας/ απ' την τρανή της γης λαοπλασιά".Που θα ορθωθούν "Σαν ατσάλινο τείχος που αλύγιστο ορμάει/ στα πεδία των τίμιων μαχών/ (... ) ",ξέροντας "Μα η ώρα μας ήρθε και σα θύελλα ξεσπάει/ στον αγώνα η παγκόσμια εργατιά/ (... )".Που εμπνεόμενοι και από τα άλλα τραγούδια του για την Εθνική Αντίσταση, θα παλεύουν για να χτίσουν "έναν κόσμο ειρηνικό".

Γι' αυτό όσα χρόνια κι αν περάσουν από το θάνατό του, τα τραγούδια του θα τον κάνουν αθάνατο, παρότι υπακούοντας στην παλιά εντολή του Κόμματος τα άφησε και στις μέρες μας ανώνυμα, όπως έκαναν οι ανώνυμοι "γίγαντες" του Δημοτικού Τραγουδιού μας.

"Ζωή - δουλιά, μπορούν να χωριστούν σε περιόδους". Ετσι αρχίζει το λιτό αυτοβιογραφικό σημείωμά του που περιλαμβάνει και όλους τους τίτλους των έργων του, με το οποίο συνόδευσε τη διαθήκη του, με αποδέκτη της το ΚΚΕ. Αντιγράφουμε ορισμένα αποσπάσματα του αυτοβιογραφικού σημειώματος:

Περίοδος 1η: "Ως το 1945, πρώτα χρόνια - Αντίσταση. 1945-46 μετά τα δεκεμβριανά, μεταβαρκιζιανή περίοδος. Γιουγκοσλαβία - πρόσφυγας. 1946 - 49 Δημοκρατικός Στρατός". Περίοδος 2η: "1949 - 68 αναγκαστικός εκπατρισμός, κυρίως Ρουμανία. Αναγκαστικός = "δις εις θάνατον", ερήμην (ευτυχώς) και αθώωση αργότερα, πάλι ερήμην (μια και... απουσίαζα, δεν μπήκαν στον κόπο να παρουσιαστούν οι γνωστοί ψευδομάρτυρες)". Περίοδος 3η: "1968 επιστροφή στην Ελλάδα. Δουλιά - ζωή μπερδεύονται από τότε που με... μπλέξανε οι νέοι του "Οίκου Φοιτητή", της Πατησίων και Χάμιλτον, με Κομμουνιστικές Νεολαίες και Αντίσταση, με υπεύθυνο και τον Βασίλη Ρώτα, που μας έκανε διαλέξεις μόνο για τη γλώσσα (τάχα μου!)".

"1940 - πρώτη μου "μαθητική εμφάνιση", μόλις άρχισε ο αντιφασιστικός πόλεμος, με την πρωτόλεια αντιφασιστική, σατιρική επιθεώρηση "Αρχικένταυρος". Πρωτοπαίχτηκε από ερασιτεχνικό "έκτακτο" θίασο σε σπιτικό σαλόνι, με τη συμπαράσταση του τότε σκηνοθέτη του "Εθνικού Θεάτρου" Καραντινού. 1942 - πρώτη δημοσίευση ποίησης (εκτός από συνεργασίες στη "Διάπλαση των Παίδων" του Ξενόπουλου) στον παράνομο Τύπο: τραγούδια αντιστασιακά (που εμφανίστηκαν στις "Σαββατιάτικες" συγκεντρώσεις στον "Οίκο Φοιτητή"), "Παιδιά σηκωθείτε", "Σαν ατσάλινο τείχος", κ.ά. 1943 - περιοδικό "Νεανική Φωνή" (κρυπτο-Επονίτικο): Ποιήματα με το ψευδώνυμο "Στέφος ροδάνθης" - (και δουλιά γενική στη σύνταξη, κυνήγι για χαρτί κλπ. )(... )". (σ.σ. Χρησιμοποιούσε και άλλα ψευδώνυμα στον παράνομο και μισονόμιμο Τύπο, και στον παράνομο ραδιοφωνικό σταθμό. Βασικό ψευδώνυμό του στο εξωτερικό ήταν το "Δήμος Ρεντής". Και στο νόμιμο "Ρ", τα σατιρικά κείμενά του τα υπέγραφε συχνά με σοβαροφανή, αλλά και αστεία ψευδώνυμα).

"Στη διάρκεια της Κατοχής είχα (εκτός των "άλλων") την υπευθυνότητα για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της ΕΠΟΝ και τα "Αετόπουλα": είχαμε οργανώσει πολιτιστικές "ομάδες κρούσης" στις συνοικίες και παρουσιάζαμε "Θέατρο του δρόμου", "πεταχτές" επιθεωρήσεις, Καραγκιόζη, κλπ.".

Θέατρο, όμως, έκανε ο Ραβάνης (έγραφε έργα και οργάνωνε παραστάσεις) στο Βουνό με τους μαχητές του ΕΛΑΣ και αργότερα με το "Καλλιτεχνικό Συγκρότημα" του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.Θέατρο έγραφε και έκανε και για τους κυνηγημένους μαχητές που περνούσαν από τη Γιουγκοσλαβία οδεύοντας προς την αναγκαστική, μακρόχρονη πολιτική προσφυγιά και σ' όποια χώρα κι αν βρέθηκε, αλλά και στην Ελλάδα, μετά τον επαναπατρισμό του.

Οποιο είδος του λόγου κι αν έγραφε ο Δ. Ραβάνης - Ρεντής πήγαζε από αυτό που του έγραφε το 1974 ο σπουδαίος ποιητής Νίκος Καρούζος: "ένα πνεύμα λαϊκής ευαισθησίας που σπάνια συναντιέται (... ). Υπάρχει μια θράκα ανθρωπιάς και πονεμένης, όχι όμως κραυγαλέας παρουσίας".

Α. Ε.