Εμμένοντας στο ποιοτικό ρεπερτόριο η "Σύγχρονη Θεατρική Σκηνή" ανέβασε τις "Μικρές αλεπούδες" της Λίλιαν Χέλμαν.Εργο - "σταθμός" της αμερικανικής δραματουργίας, και σπουδαίος εκφραστής - διά της τέχνης - των μαρξιστικών ιδεών, της μαρξιστικής αντίληψης για την καπιταλιστική κοινωνία. Για το διαβρωτικό, έως και ανθρωποφαγικό, ρόλο του χρήματος επί της ηθικής, συνειδησιακής, συναισθηματικής φύσης του ανθρώπου. Επαναστατικό πνεύμα η Χέλμαν και έχοντας βιώσει το στόχο του μεγάλου οικονομικού κραχ για νέα συσσώρευση και ανασυγκρότηση του κεφαλαίου, το 1934 με τις "Μικρές αλεπούδες" (παίχτηκαν το 1939) είναι σαν να "μεταγράφει" δραματουργικά, με τον καθάριο κριτικό ρεαλισμό που διέκρινε τη γραφή της, ό,τι σηματοδοτεί ο τίτλος του έργου των Μαρξ - Ενγκελς "Η Αγία Οικογένεια". Η Χέλμαν, μέσω μιας οικογένειας, ιστορεί τον αμερικανικό καπιταλισμό και αποκαλύπτει τα "μέσα" συγκρότησης του: την αρπαγή, την απάτη, την απανθρωπιά, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την κάθε μορφής και βαθμού εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τις "λυκοσυμμαχίες" του αλλά και τις ανταγωνιστικές αντιθέσεις του. Η σπουδαιότητα του έργου της Χέλμαν βρίσκεται στο γεγονός ότι παρά τον ολοφάνερα πολιτικό χαρακτήρα του ούτε κατ' ελάχιστο "μπροσουρίζει". Είναι θέατρο εκατό τοις εκατό. Ενα οικογενειακό δράμα, απόλυτα ανθρωποκεντρικό, με λεπτομερειακά ψυχογραφημένους χαρακτήρες, που όμως με τη συμβολική τους διάσταση ηθογραφούν την αμερικανική κοινωνία. Μια κοινωνία μικρών και μεγάλων, συνένοχων και ανταγωνιζόμενων "αλεπούδων", που η δίψα του χρήματος τους κάνει ικανούς να κατασπαράξουν κάθε αδύναμο, ακόμα και πρώτου βαθμού συγγενή τους. Τέτοια αδίστακτη "αγία οικογένεια" αποτελούν η Ρεγγίνα (το κεντρικό πρόσωπο) και τα αδέλφια της Οσκαρ και Μπεν. Θύματα της δίψας τους για χρήμα και των βρώμικων παιχνιδιών τους για την απόκτησή του, ακόμα και οι πιο δικοί τους. Ο σύζυγος της Ρεγγίνας, η σύζυγος του Οσκαρ και ο συνένοχος γιος του, Λίο. Αρνητής, όμως, αυτής της σάπιας οικογένειας - κοινωνίας θα γίνει η κόρη της Ρεγγίνας, που θα φύγει μακριά απ' αυτήν, συμπορευόμενη προς μιαν άλλη ζωή, σαν ίση με ίση, με την υπηρέτρια του σπιτιού, καθώς η Χέλμαν πίστευε στην προοπτική της κοινωνικής συνειδητοποίησης του ανθρώπου και σ' αυτήν - ατρόμητη απέναντι στο μακαρθισμό - αφιέρωσε το έργο της.

Το σπουδαίο αυτό έργο υπηρετείται με μια αντάξιά του - ρεαλιστική και ταυτόχρονα ατμοσφαιρική - παράσταση, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Μαργαρίτη.Σκηνοθεσία που αποπνέει σεβαστική κατανόηση του περιεχομένου και του μηνύματός του, καλλιεργημένο αισθητικό γούστο, ψυχογραφική και χαρακτηρολογική επεξεργασία των ρόλων, από ένα σύνολο πολύ καλών ηθοποιών. Συντελεστές της παραστασιακής ποιότητας η καθάρια, ευθύβολης γλώσσας μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ,το λιτά ρεαλιστικό σκηνικό, αλλά και συμβολιστικό στο προσκήνιο (με τα υπερμεγέθη τροπικά φυτά) του Γιώργου Ζιάκα,τα εξαίρετα κοστούμια της Ντόρας Λελούδα,οι αρμόζουσες μουσικές επιλογές του Ιάκωβου Δρόσου και οι συνολικά καλές ερμηνείες: Η Κατερίνα Μαραγκού - δυναμικά κυνική Ρεγγίνα, με αντίποδές της την εξαιρετικά αισθαντική, τρυφερή, καταπιεσμένη ψυχολογικά, αλκοολική Μπέρντι που ερμηνεύει η Ιλιάς Λαμπρίδου,τη στοχαστική, βαθύτατα ανθρώπινη υπηρέτρια Αντι της Νινής Βοσνιάκου,την εξεγερμένη αθωότητα της Αλεξάνδρας - Χριστίνα Αλεξανιάν.Αντίστοιχος αντίποδας του Τάκη Χρυσικάκου (Μπεν) - σιχαμερά κυνικό και σατανικά ελισσόμενο αρπακτικό, του Στάθη Λιβαθινού (Οσκαρ) - υπολογιστή, προικοθήρα και καταπιεστή της γυναίκας του και του Δημήτρη Τάρλοου (Λίο) - ωθούμενου στην απάτη και την αρπαγή από τον πατέρα του, είναι ο προδομένος από τη γυναίκα του για το χρήμα, ετοιμοθάνατος Οράτιος, που με ευαισθησία ερμηνεύει ο Κώστας Αθανασόπουλος.

Αποκαλυπτική, ηθογραφική, κοινωνιογραφική εικόνα του αμερικανικού Νότου και της φτωχής αγροτιάς, που "ζει" υπό τον τρόμο να εκδιωχθεί στο πουθενά, διωγμένη από τους κατέχοντες πλούτο άρπαγες της λιγοστής, άγονης γη που καλλιεργεί, είναι και το φαινομενικά οικογενειακό δράμα "Φεγγάρι για καταραμένους" που έγραψε το 1942 ο "πατέρας" της αμερικανικής δραματουργίας στον αιώνα μας, Ευγένιος Ο' Νιλ.Μόνο που εδώ οι θύτες βρίσκονται στο περιθώριο της μυθοπλασίας, αντιπροσωπευόμενοι με ένα συντομότατο ρόλο (Χάρτερ), για να φωτιστούν οι ψυχοφθόρες συνέπειες επί των αδυνάτων μιας σκληρής κοινωνικής πραγματικότητας. Η μοναξιά του ανθρώπου, η καταφυγή στο αλκοόλ, ο αγώνας της φτωχής γυναίκας να πάψει να είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης του πατέρα - αφέντη, να χειραφετηθεί, να της αναγνωριστεί το δικαίωμά της στον έρωτα χωρίς να θεωρείται πόρνη, το δικαίωμά της σε μια ισότιμη εργασιακά και κοινωνικά ζωή, αλλά και η ατολμία της άβουλης, παθητικής μπροστά στους άρπαγες, βυθισμένης και στο αλκοόλ διανόησης, αποτελούν τα "συστατικά", την "πρώτη ύλη" του δράματος του Ο' Νιλ. "Ηρωες" του έργου είναι ένας φτωχός αγρότης σε νοικιασμένη γη που με μόχθο πολύ την έκανε και κάρπισε (Φιλ), η κόρη του (Τσόσι), ο φευγάτος γιος του (Μάικ) και ο ιδιοκτήτης, μεγαλοτσιφλικάδικης κάποτε οικογένειας, ένας ρατέ διανοούμενος, "πνιγμένος" στο ποτό και σε μια σκόρπια και σάπια ζωή, που τον κάνει όλο και πιο δυστυχισμένο, όλο και πιο άβουλο μπροστά στους νεοκαπιταλιστές άρπαγες γης και καταστροφείς του περιβάλλοντος για τη δημιουργία μονοπωλιακών επιχειρήσεων (Τζέιμς). Ο αγώνας για την επιβίωση, για να κρατήσουν τη γη που καλλιεργούν και το "σχέδιο" που καταστρώνουν, αν και συγκρουόμενοι, ο πατέρας με την κόρη, για να "μπλέξει" ο ιδιοκτήτης της γης στα "ελευθέρια" ερωτικά δίχτυα της - όπως η ίδια παριστάνει και σαν τέτοια τα νομίζει η μικρή κοινωνία τους - και να του αποσπάσουν έστω την υπόσχεση ότι δε θα πουλήσει το χτήμα του, καταλήγουν μια βραδιά με φεγγαρόφωτο στην αποκάλυψη του ανεκπλήρωτου έρωτα της κόρης για τον Τζέιμς και κυρίως στην αποκάλυψη του απελπισμένου, μοναχικού, αδιέξοδου ψυχικού κόσμου των προσώπων, "καταραμένου" κοινωνικά.

Το έργο του Ο' Νιλ ευτύχησε μεταφραστικά (Ερρίκος Μπελιές επίσης), με το έξοχης ρεαλιστικής λιτότητας σκηνικό και τα αρμόζοντα κοστούμια του Γιώργου Πάτσα,με τη μουσική της Ελένης Καραϊνδρου που μελωδεί το ερημικό ψυχολογικό "τοπίο", τους υποβλητικούς ήχους (Δημήτρης Ιατρόπουλος), τους αισθαντικούς φωτισμούς (Ανδρέας Σινάνος) και τη σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα,που κρατώντας αόρατη "μπαγκέτα" ενορχήστρωσε ποιητικά, ατμοσφαιρικά, μουσικά - με υφέσεις και εξάρσεις εσωτερικής δύναμης - τις ερμηνείες των άξιων ηθοποιών. Η Μάνια Παπαδημητρίου αποδείχνει το δυναμικό, ευέλικτο υποκριτικό της ταλέντο ακόμα και σε ένα ρόλο που δεν είναι της ιδιοσυστασίας της. Κάποτε η υποκριτική μανιέρα μπορεί να να είναι ευεργετική για ένα ρόλο, όπως συμβαίνει με τον Αρη Λεμπεσόπουλο (Τζέιμς). Στέρεος ηθοποιός ο Γιώργος Μωρόγιαννης,πλάθει λιτά το ρόλο του πατέρα. Γόνιμη η σύντομη ερμηνευτική παρουσία των Νίκου Ορφανού, Περικλή Λιανού.

ΘΥΜΕΛΗ