Αγαπητοί φίλοι και φίλες, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους οργανωτές για την πρόσκληση να πάρω μέρος στη σημερινή συζήτηση. Αυτό είναι το πρώτο. Το δεύτερο είναι ότι, όταν μου δόθηκε η πρόσκληση τη δέχτηκα με χαρά, αλλά και με κάποια αμηχανία.

Πάνε αρκετά χρόνια από τότε που αποχώρησα από την ενεργό πολιτική και στο διάστημα αυτό δεν είχα καμιά οργανωμένη ανάμειξη στα πολιτικά πράγματα του τόπου. Τι λέμε τώρα, σκέφτηκα όταν πήρα την πρόσκληση. Μια λύση ευκολίας θα ήταν να πούμε λίγα καλά λόγια και να τελειώνουμε. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν είναι σωστό. Δε μας κάλεσε εδώ το ΚΚΕ, γιατί δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει, σαββατιάτικα μάλιστα. Μας κάλεσε, σκέφτηκα, για να μας ακούσει. Αρα, θα πρέπει να πούμε ανοιχτά και καθαρά τη γνώμη μας, όποια και αν είναι αυτή, αρέσει, δεν αρέσει. Αυτό θα προσπαθήσω να κάνω στη σύντομη παρέμβασή μου. Πριν όμως πούμε μια γνώμη για το τι κάνουμε, έχει σημασία να πει κανείς πώς βλέπει την κατάσταση στην Ελλάδα, στην περιοχή μας και στον κόσμο από δυο σκοπιές, κοινωνικοοικονομικά να το πούμε έτσι σχηματικά και από πλευράς διεθνών σχέσεων και συσχετισμών από την άλλη.

Σε ό,τι αφορά το μέτωπο της οικονομίας που είναι στην καρδιά της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, πιστεύω ότι σήμερα η χώρα μας αλλά και η ανθρωπότητα, βρίσκεται στη λεγόμενη μεταβιομηχανική εποχή. Η επανάσταση στην πληροφορική, στις επικοινωνίες, στις μεθόδους παραγωγής, έχει δημιουργήσει μια νέα εποχή στην οικονομική ιστορία του ανθρώπου. Νέα εποχή με την έννοια της εξέλιξης της διαδικασίας. Βασικό αποτέλεσμα αυτής της νέας κατάστασης είναι ότι το όλο καπιταλιστικό πλέγμα των σχέσεων παραγωγής, πολύ απλά δε χρειάζεται τα ίδια εργατικά χέρια όπως πριν. Η ανεργία, μέσα στο οικονομικό σύστημα, είναι ένα δομικό και όχι συγκυριακό φαινόμενο. Δεν αντιμετωπίζεται κατά συνέπεια με νεοκεϋνσιανές συνταγές μακροοικονομικών χειρισμών και ισορροπιών.

Η κοινωνία στο κρίσιμο αυτό μέτωπο της απασχόλησης βρίσκεται - όχι μόνο η ελληνική κοινωνία αλλά και παγκόσμια - αντιμέτωπη με μια νέα κατάσταση και θα ήταν λάθος να τη δούμε με άλλο πρίσμα. Οπως θα ήταν λάθος να επιχειρήσουμε κρατικίστικες λύσεις που απλά μετατρέπουν το κράτος σε Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, όπως ήταν οι εμπειρίες του δικομματισμού στα τελευταία 20 χρόνια, εμφανίζοντας κάποιους δήθεν να δουλεύουν στο δημόσιο τομέα, ενώ στην ουσία δεν κάνουν τίποτα. Αυτό εδώ το ζήτημα της απασχόλησης, εάν είναι δηλαδή το φαινόμενο πια συγκυριακό ή δομικό, είναι κρίσιμο για τις θέσεις που μπορεί να διατυπώσει κανένας. Γιατί αν τυχόν είναι σωστό το ότι πια έχουμε μια νέα φάση της καπιταλιστικής παραγωγής και δε χρειάζονται τα ανθρώπινα χέρια στην έκταση που χρειάζονταν μέχρι πρόσφατα και αν τυχόν απορρίπτονται πια οι νεοκεϋνσιανές ιστορίες ή προσπάθειες ευπρεπισμού του συστήματος, τότε σημαίνει ότι έχουμε σαν κοινωνία ένα μόνιμο φαινόμενο ανεργίας, το οποίο πρέπει να αναπροσανατολίσει τη δράση μας και την παρέμβασή μας. Οχι προς την κατεύθυνση δημιουργίας τεχνητών θέσεων εργασίας, αλλά προς την κατεύθυνση πλέον δημιουργίας μιας άλλης κουλτούρας και παιδείας σε ό,τι αφορά την κοινωνία και την πολιτική αντιμετώπισης των προβλημάτων της ανεργίας. Ενα τεράστιο ζήτημα, το οποίο νομίζω ότι πρέπει να το δούμε, αν θέλουμε να αποφεύγουμε τις εύκολες λύσεις που και το συνδικαλιστικό κίνημα πέφτει πολλές φορές στην ίδια την παγίδα.

Δεύτερον. Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς σχέσεις και τους συσχετισμούς. Είναι φανερό ότι ειδικότερα μετά το '89 και τις ανατροπές και τις αλλαγές που έγιναν, έχουμε μια νέα κατάσταση. Μια νέα κατάσταση που βραχυπρόθεσμα είναι φανερό ότι έχουμε ενίσχυση των δυνάμεων του ιμπεριαλισμού, ενάντια στις φιλειρηνικές και προοδευτικές δυνάμεις, σε μια φάση όπου τα προβλήματα των λαών και των κοινωνιών όχι μόνο παραμένουν ανοιχτά, αλλά εντείνονται. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ένα δεύτερο μέτωπο, όπου χρειάζεται μια πάλη και ένας αγώνας. Αν αυτή τηλεγραφικά είναι η αντικειμενική πραγματικότητα, όπως φυσικά τη βλέπουμε από μια προσωπική σκοπιά, το ζήτημα που πρέπει να δούμε είναι τι κάνουμε πια, πώς παρεμβαίνουμε στην κοινωνία και στον κόσμο, όχι γιατί ενδεχομένως να μπορέσουμε να αλλάξουμε τα πράγματα σε ένα ορατό μέλλον, αλλά να αγωνιστούμε για να αντιμετωπίσουμε τουλάχιστον τις αρνητικές συνέπειες της κυριαρχίας του δίδυμου κακού, του νεοφιλελευθερισμού και του ιμπεριαλισμού.

Νομίζω, ότι η απάντηση στο ερώτημα τι κάνουμε, θα βγει από συζητήσεις και αναζητήσεις, όπως η σημερινή εδώ. Καταθέτω έναν προσωπικό προβληματισμό για τους όρους και τις προϋποθέσεις της κοινής δράσης. Πρώτα απ' όλα, η κοινή δράση δεν μπορεί να έρθει σήμερα τουλάχιστον από τα υπάρχοντα κόμματα, γιατί τα κόμματα πέραν όλων των άλλων είναι σε μια φάση μετασχηματισμού και αναζήτησης, σε μια φάση έντονης ρευστότητας. Αρα, πώς μπορείς να περιμένεις απ' αυτά τα κόμματα να σου δώσουν καθοδήγηση, πέραν όλων των άλλων. Αναφέρομαι κύρια σε κόμματα και σε χώρους εκτός ΚΚΕ, γιατί η Κομμουνιστική Αριστερά μετά από τις τραυματικές εμπειρίες και διασπάσεις του '91 - '92, βρίσκεται σε μία άλλη ρότα από τα υπόλοιπα κόμματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ταυτίζομαι αναγκαστικά εδώ με την άποψη πέντε κόμματα δυο πολιτικές.

Αλλά είναι σίγουρο ότι το ΚΚΕ είναι σε μία φάση που μπορεί να δώσει μία προοπτική, γιατί κάποια πράγματα - ας το πούμε έτσι απλοϊκά - τα έχει λύσει. Τα άλλα κόμματα, ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο, τι να δώσουν, όταν βρίσκονται σε μια τρομακτική ρευστότητα και ψάχνονται τα ίδια είτε το καταλαβαίνουν, είτε δεν το καταλαβαίνουν. Αν είναι σωστή αυτή η εκτίμηση, μια προσωπική εκτίμηση, τότε σ' αυτή τη φάση η κοινή δράση στα διάφορα μέτωπα πάλης, γιατί νομίζω ότι μιλάμε για μέτωπα πάλης, δε μιλάμε ούτε για ακαδημαϊκές συνάξεις, ούτε για θεωρητικές αναζητήσεις, από τέτοιες υπάρχουν πάρα πολλές, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να δούμε κάποιες αναζητήσεις θεωρητικού χαρακτήρα.

Αλλά μιλάμε για μέτωπα πάλης. Εχουμε μπροστά μας μέτωπα πάλης ανοιχτά, συνδικάτα, Τοπική Αυτοδιοίκηση, κοινωνικές οργανώσεις. Η κοινή δράση στα διάφορα μέτωπα πάλης θα έρθει μόνο μέσα από άτομα και κινήσεις, μέσα από κοινωνικούς σχηματισμούς πολιτών, μέσα από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Θα έχει δηλαδή μια οριζόντια διάσταση και όχι κάθετη. Θα χωρούν σ' αυτές τις συσπειρώσεις άνθρωποι διαφορετικών κομματικοπολιτικών προελεύσεων όχι στη βάση οπορτουνίστικων και ευκαιριακών συσπειρώσεων, αλλά στη βάση κοινών θέσεων σε ανοιχτά ζητήματα της κοινωνίας και της Διεθνούς Κοινότητας. Εδώ είναι τα ζητήματα, όποια και αν είναι αυτά τα εντοπίζουμε και είναι ανοιχτή η συσπείρωση, ανεξάρτητα από το πού ανήκει ο καθένας, από τη στιγμή κατά την οποία ταυτιζόμαστε και συμφωνούμε πάνω στις λύσεις και στους στόχους της πάλης.

Τρίτον. Σε ό,τι αφορά στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία του ΚΚΕ και κλείνω. Αυτή την πρωτοβουλία που συζητάμε εδώ σήμερα. Πιστεύω ότι είναι θετική και χρήσιμη, φτάνει να έχει συνέχεια. Να είναι η σημερινή μέρα η αρχή, το ξεκίνημα. Η κοινωνία μας είναι φανερό ότι έχει ανάγκη από τέτοιες πρωτοβουλίες και το ΚΚΕ έχει μια προνομιακή θέση, ότι οι αγώνες του και οι μάχες του στα 80 χρόνια της ύπαρξής του, είναι μάχες και αγώνες που πάντοτε οι συνέπειες ξεπέρναγαν κατά πολύ την ίδια την εμβέλεια ενός μαρξιστικού λενινιστικού κόμματος όπως είναι το ΚΚΕ, ενός επαναστατικού κόμματος.

Μ' αυτή την έννοια, ακόμα και οι πιο φανατικοί μη κομμουνιστές, παντού και πάντοτε έμμεσα αλλά ξεκάθαρα παρακολουθούσαν και δέχονταν την τρομακτική σημασία της πορείας του ΚΚΕ, μέσα στα ίδια τα εθνικά και τα κοινωνικά μας πράγματα. Μ' αυτή την έννοια, με την έννοια δηλαδή ότι πολύ πέρα από την όποια στενή ή ευρύτερη εμβέλεια μέσα στο χώρο της λεγόμενης Κομμουνιστικής Αριστεράς,το ΚΚΕ έχει τεράστια σημασία για όλους όσοι δε δηλώνουν μαρξιστές - λενινιστές, δηλαδή για τον ίδιο το λαό και τις κοινωνικές δυνάμεις, το τι κάνει ή δεν κάνει το ΚΚΕ.

Και πιστεύω ότι έρχεται σε μια κατάλληλη στιγμή και συγκυρία αυτή η πρωτοβουλία του ΚΚΕ και το πώς θα εξελιχθεί νομίζω, ότι έχει ένα τεράστιο ενδιαφέρον, που πρέπει όλοι να δούμε, αλλά και να καταθέσουμε και τον προβληματισμό μας και τις όποιες μικρές ή μεγάλες μας δυνάμεις σε μια τέτοια προσπάθεια πλέον συγκρότησης - τα λόγια είναι εύκολα και πρέπει να τα αποφεύγουμε, αλλά δε γίνεται αλλιώς - ενός μετώπου, μιας κατάστασης όπου πραγματικά μπορεί να μην είναι ώριμα τα πράγματα, είτε να φέρουμε το σοσιαλισμό σε 6 μήνες, είτε να ανατρέψουμε μια κατάσταση σε 8.

Αλλά, σίγουρα θα πρέπει να αντισταθούμε απέναντι σε μια λαίλαπα, τουλάχιστον, παλεύοντας τις αρνητικές συνέπειες όσο μπορούμε και όπως όπως μπορούμε. Και μέσα σ' αυτό νομίζω ότι χωράνε πάρα πάρα πολλοί. Ευχαριστώ που με ακούσατε.