Η πρόταση πέντε σημείων, που με κάθε διπλωματική επισημότητα υπέβαλε χτες η Αγκυρα στην Αθήνα για τα Ελληνοτουρκικά, ανέδειξε για μια ακόμη φορά τις διαφορετικές οπτικές γωνίες μέσα από τις οποίες στελέχη της κυβέρνησης αντιλαμβάνονται τις εξελίξεις: Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Γ. Παπανδρέου, από τη μια πλευρά, δηλώνει πως "θα μελετήσουμε και εν καιρώ θα απαντήσουμε" στις τουρκικές προτάσεις, τις οποίες ο υπουργός Τύπου, Δ. Ρέππας, χαρακτήρισε "ένα μείγμα παλαιών αξιώσεων της Τουρκίας", οι οποίες, προφανώς, θα απορριφθούν.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Ισμαήλ Τζεμ, στη συνάντηση που είχε χτες το πρωί με τον Ελληνα πρεσβευτή στην Αγκυρα, Δημήτρη Νεζερίτη, παρουσίασε πρόταση πέντε σημείων σχετικά με τα Ελληνοτουρκικά.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, τα πέντε σημεία είναι:

- Ο από κοινού προσδιορισμός των προβλημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών.

- Η επισημοποίηση της Συμφωνίας της Μαδρίτης, που πραγματοποίησαν η Τουρκία και η Ελλάδα στις 8 Ιούλη 1997 με πρωτοβουλία της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μαντλίν Ολμπράιτ.

- Η ανάπτυξη και εφαρμογή, εκ μέρους των δύο χωρών και σε συνεργασία με τον γγ του ΝΑΤΟ, των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο, που προτείνει ο γγ.

- Η έκκληση των δύο κυβερνήσεων για συνεδρίαση της "ομάδας των σοφών", η οποία αποτελείται από εκπροσώπους που όρισαν οι δύο χώρες και θα αναζητήσει λύσεις στα προβλήματα.

- Η πραγματοποίηση συνάντησης υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο υπουργείων Εξωτερικών, πριν από το τέλος του Μάρτη του 1998, πρώτα στην Αγκυρα ή την Αθήνα, με στόχο τη συζήτηση των προτάσεων αυτών μετά την έκκληση αυτή της Τουρκίας και την αποδοχή της εκ μέρους της Ελλάδας.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου, "η απάντηση που θα δώσει η Ελλάδα στην πρωτοβουλία αυτή θα παρουσιάσει και θα αποδείξει την καλή θέληση των δύο χωρών". Ο Τζεμ, αναφέρει η ανακοίνωση, παρουσιάζοντας την πρόταση, είπε: "Ελπίζω ότι η Ελλάδα θα δείξει ότι είναι κι αυτή υπέρ της ειρήνης και του συμβιβασμού, όπως η Τουρκία".

Στην ανακοίνωση υπογραμμίζεται ότι ο Τούρκος υπουργός είπε πως "η πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνει τις τρεις προσεγγίσεις λύσεων που αφορούν στον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση" και διευκρινίζεται ότι "η πρόταση αυτή της Τουρκίας γνωστοποιήθηκε στους ΓΓ του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ και στις χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ".

Τέλος, στην ανακοίνωση τονίζεται ότι, "εξαιτίας του γεγονότος ότι παραμένουν άλυτα τα προβλήματα του Αιγαίου, παρατηρείται ένταση στις σχέσεις" κι ότι "η κατάσταση αυτή μπορεί να κλιμακώσει την ένταση και να προκαλέσει σοβαρές διενέξεις".

Η απάντηση στην πρόταση Τζεμ δόθηκε από τον υπουργό Τύπου, Δ. Ρέππα, ο οποίος μετέφερε την άποψη που διαμορφώθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών, μετά από τις "απαραίτητες" τηλεφωνικές διαβουλεύσεις στελεχών του υπουργείου με τον Θ. Πάγκαλο, ο οποίος χτες βρισκόταν στη Λατινική Αμερική. "Η πρόταση αυτή είναι - είπε ο Δ. Ρέππας - μία επανάληψη γνωστών θέσεων. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε θετικά την πρόταση στο σύνολό της, δοθέντος ότι αφ' ενός περιλαμβάνει θέματα τα οποία αντιμετωπίζονται ήδη ή είναι σε εξέλιξη χειρισμοί για τα θέματα αυτά και αφ' ετέρου επαναφέρει την πάγια πρόταση της Τουρκίας για συνάντηση και απευθείας διάλογο των δύο χωρών για τις "διαφορές", όπως ονομάζει ο κ. Τζεμ το συγκεκριμένο σημείο της πρότασής του, που δήθεν υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο". Με την απάντηση αυτή ο υπουργός Τύπου περιγράφει, όπως υποστηρίζουν πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, την απάντηση που πιθανότατα θα υποβληθεί στην Αγκυρα με ρηματική διακοίνωση.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως για τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Γ. Παπανδρέου, η ελληνική απάντηση δεν είναι δεδομένη, καθώς χτες, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Αμερικανό πρεσβευτή Ν. Μπερνς, δήλωσε ότι οι προτάσεις Τζεμ "είναι μια ρηματική διακοίνωση, που σημαίνει ότι γίνονται (οι προτάσεις) σε υψηλότατο διπλωματικό επίπεδο. Τις έχουμε παραλάβει, συνέχισε, θα τις μελετήσουμε και εν καιρώ θα τις απαντήσουμε". Οταν δε, κάποιος δημοσιογράφος ρώτησε αν όσα είπε ο υπουργός Τύπου λίγο νωρίτερα αποτελούν ή όχι απάντηση, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών είπε: "Για να υπάρξει πλήρης ανάλυση των τουρκικών απόψεων και να δώσουμε μια τελική απάντηση, θα πρέπει να ενημερωθεί πρώτα ο πρωθυπουργός αλλά και ο κ. Πάγκαλος".

Στο υπουργείο Εξωτερικών, πάντως, διπλωματικές πηγές θεωρούν δεδομένη την, αρνητική, απάντηση που θα δοθεί "εν καιρώ" στην Αγκυρα. Αλλωστε, οι ίδιες πηγές θεωρούν πως οι προτάσεις Τζεμ δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια προσπάθεια της Τουρκίας να "ρίξει στάχτη στα μάτια" των Ευρωπαίων. Πρόκειται, όπως εξηγούν οι ίδιοι κύκλοι, για μια προσπάθεια της Αγκυρας να αντιμετωπίσει την πρόσκληση Πάγκαλου για παραπομπή του συνόλου των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Δικαστήριο της Χάγης. Η τουρκική διπλωματία, όπως καταλήγουν οι ίδιες πηγές, πρέπει να "δικαιολογήσει" με κάποιο τρόπο την άρνησή της να αποδεχτεί τη γενική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης και για το λόγο αυτό καταφεύγει σε ελιγμούς και "πυροτεχνήματα" σαν αυτά που κόμισε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Ι. Τζεμ.