Δυο μύθους για τις συντάξεις διέλυσε χτες η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε, μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης και της Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών, με την ομιλία της στο 5ο Συνέδριο Γεροντολογίας - Γηριατρικής,που διοργάνωσαν η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία.

Η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε μίλησε για το "δημογραφικό και τις συντάξεις" και με τεκμηριωμένες προσεγγίσεις έδειξε ποια είναι η πραγματικότητα σε σχέση με δυο παράγοντες, που προβάλλονται κατά κόρον ως κύριες αιτίες του ασφαλιστικού προβλήματος στην Ελλάδα: Το υψηλό ποσοστό για τις συντάξεις και τη γήρανση του πληθυσμού.

• "Οι παροχές για τις συντάξεις γήρατος, είπε η ομιλήτρια, ως ποσοστό των συνολικών παροχών κοινωνικής ασφάλισης είναι οι υψηλότερες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. (Το 1994 66,8%, ενώ οι άλλες χώρες 33-46%. Βλέπε και Πίνακα 1). Το υψηλό ποσοστό που διαθέτει η Ελλάδα για τις συντάξεις αποδίδεται στα μικρά ποσοστά που διατίθενται για τις άλλες δαπάνες ιδιαίτερα για επιδόματα ανεργίας και οικογενειακά επιδόματα".

Επίσης η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε σημείωσε και τα εξής:

- Οι κοινωνικές δαπάνες και ειδικότερα οι δαπάνες για τις συντάξεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν σημαντικά. Ωστόσο, υστερούν σημαντικά, σε σύγκριση με τις κοινωνικές δαπάνες στις χώρες της ΕΕ. Η χώρα μας διέθετε το 1994 τοχαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ για τις κοινωνικές δαπάνες (16% ενώ οι υπόλοιπες χώρες 25 - 33%. Ακόμα και η Πορτογαλία διαθέτει περισσότερα 29,5%. Βλέπε Πίνακα 2).

- Εντυπωσιακά χαμηλή είναι η κατά κεφαλή δαπάνη κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα. Είναι μόνο 1.236 ECU, που είναι λιγότερα ακόμη και από την Πορτογαλία, περίπου το ένα τρίτο της Αγγλίας και το ένα πέμπτο από πολλές χώρες στην Ευρώπη. Αντίθετα, στη Δανία το ποσό αυτό είναι 6,5 φορές μεγαλύτερο.

- Στην Ελλάδα εμφανίζεται η χαμηλότερη κρατική συμμετοχή και η υψηλότερη συμμετοχή εργαζομένων - εργοδοτών στην ασφάλιση. Εξ άλλου στην Ελλάδα το επίπεδο εισφορών των ασφαλισμένων είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο των άλλων χωρών της ΕΕ, η δε δημόσια συνεισφορά είναι από τις χαμηλότερες.

• Στο ερώτημα, αν "ο δημογραφικός παράγοντας αποτελεί τη βασική αιτία της αύξησης των δαπανών για τις συντάξεις και τα ελλείμματα των ασφαλιστικών φορέων", η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε δίνει την εξής απάντηση: "Στην Ελλάδα η δημογραφική γήρανση, δηλαδή η αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων στον πληθυσμό, αποτελεί έναν από τους παράγοντες που δεν είναι ο πιο σημαντικός στην κρίση του ασφαλιστικού συστήματος και στη δημιουργία των ελλειμμάτων των ασφαλιστικών φορέων και ιδιαίτερα του ΙΚΑ. Στο μέλλον, ο δημογραφικός παράγοντας θα παίζει πιο σημαντικό ρόλο, δεν προβλέπεται όμως ότι ο ρόλος αυτός θα είναι πρωταρχικός".

Στην απάντηση αυτή κατέληξε η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε, αναλύοντας πληθυσμιακά στοιχεία και συνεκτιμώντας παράγοντες, όπως οι μετανάστευση, η παλιννόστηση και η είσοδος των μεταναστών, για να καταλήξει στις εξής διαπιστώσεις:

- Στη δεκαετία του '90 ο δημογραφικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά εμφανίζεται μια επιβράδυνση του ρυθμού γήρανσης του πληθυσμού.

- Οι χώρες της ΕΕ που γνώρισαν την έκρηξη των γεννήσεων στη μεταπολεμική περίοδο προβλέπεται ότι θα παρουσιάσουν από το 2005, που θα αρχίσουν να φτάνουν στη γεροντική ηλικία τα παιδιά που γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο, και έκρηξη των γερόντων, η οποία, αντίθετα, δεν αναμένεται στην Ελλάδα. Εχει αποδειχθεί ότι η χώρα μας δε γνώρισε όπως άλλες χώρες της Ευρώπης και η Αμερική το γνωστό "baby boom" (έκρηξη γεννήσεων) μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Επομένως, δε θα υποστεί και την έκρηξη γερόντων, που θα αντιμετωπίσουν από τις αρχές του αιώνα οι χώρες που γνώρισαν την έκρηξη των γεννήσεων στη μεταπολεμική περίοδο.

Επομένως,όπως υπογραμμίζει η Ηρα Πουλοπούλου - Εμκε, προβλέψεις που έχουν γίνει από διεθνείς οργανισμούς και φτάνουν μέχρι το 2050, καταλήγουν σε συμπεράσματα υπερβολικά για το ρόλο του δημογραφικού παράγοντα στην εξέλιξη των συντάξεων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ελληνικές ιδιαιτερότητες.

Η ομιλήτρια επισήμανε ότι οι παράγοντες που ευθύνονται για την αύξηση των δαπανών για τις συντάξεις, εκτός απ' τους δημογραφικούς, είναι οικονομικοί, θεσμικοί, οργανωτικοί και άλλοι. Μεταξύ των άλλων υπογράμμισε το ρόλο της ανεργίας, της "καταλήστευσης" των αποθεματικών των ταμείων, της εισφοροδιαφυγής και της εισφοροαπαλλαγής, ενώ στο ζήτημα των προτάσεων για την εξυγίανση των ταμείων προέταξε την τριμερή χρηματοδότηση, την καταπολέμηση της ανεργίας και την πάταξη της εισφοροδιαφυγής και εισφοροαπαλλαγών.

"Η Ελλάδα είναι η χώρα με τις χαμηλότερες παροχές, με το υποτυπώδες κράτος πρόνοιας, που διαθέτει το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ για τις κοινωνικές δαπάνες, τη χαμηλότερη κοινωνική συμμετοχή και το υψηλότερο επίπεδο προσφορών. Επομένως το κράτος πρόνοιας χρειάζεται ενίσχυση και όχι περιορισμούς", τόνισε η ομιλήτρια.

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ