"Αυτά τα τρία ταφικά μνημεία με τις ακέραιες προσόψεις τους, τις μαρμάρινες θύρες, την κλίνη - σαρκοφάγο, το θρόνο, την καλά διατηρημένη τοιχογραφία αποτελούν ένα σύνολο εξαιρετικά σημαντικό στη σειρά των μνημειακών μακεδονικών τάφων".Ετσι έγραψε ο Μ. Ανδρόνικος για τον Τύμβο των Στρατιωτικών (δεύτερο μισό 3ου αι. π.Χ.) με τους τρεις συλημένους τάφους και έναν μικρό ασύλητο κιβωτιόσχημο, στο κτήμα των αδελφών Μπέλλα στη Βεργίνα (1χλμ. από τους Βασιλικούς Τάφους). Στην πρόσοψη του ενός τάφου σώζεται τοιχογραφία με το νεκρό ανάμεσα στον Αρη, πιθανόν, και την Αρετή. Στο εσωτερικό του έχει θρόνο με ζωγραφική μίμηση του ερεισινώτου (πλάτη). Στο δεύτερο τάφο υπάρχει πέτρινη νεκρική κλίνη με μαρμάρινη βάση και ζωγραφικό διάκοσμο.

Από τότε που αποκαλύφθηκαν είναι μη επισκέψιμοι και στοιχειωδώς προφυλαγμένοι, για 16 χρόνια. Η επισκεψιμότητα και η δημιουργία σύγχρονων κατασκευών προφύλαξης και ανάδειξης είναι ευχή, ίσως, όμως, μαζί και κατάρα... Το ΚΑΣ προχτές ασχολήθηκε με την ανάδειξη αυτών των μνημείων, συζητώντας μελέτη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και αποφασίστηκε: Ανασύσταση του Τύμβου,δημιουργία ξεχωριστής αίθουσας και ράμπας καθόδου σε κάθε τάφο (οι δύο από τους τέσσερις θα είναι προσβάσιμοι και για άτομα με ειδικές ανάγκες), υπόγειος κλιματισμός,κατασκευή εκδοτηρίου, πωλητηρίου και πάρκινγκ.Το έργο κόστους 2 δισ. θα ολοκληρωθεί το 1999. Εάν γίνουν όλα αυτά οι τάφοι θα έχουν εντυπωσιακό νέο τύμβο (σύγχρονο κέλυφος), θα είναι επισκέψιμοι και θα είναι προσοδοφόροι. Επίσης, η τεχνολογία εξασφαλίζει κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, αντισταθμίζοντας τη χρήση τσιμέντου, που διαταράσσει τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Διαθέτουν, άραγε, οι υπηρεσίες το ειδικό προσωπικό, ώστε να εμπιστευτούν τα μνημεία στη λειτουργία μηχανημάτων,δεδομένου ότι εδώ και χιλιάδες χρόνια η ζωγραφική διατηρήθηκε αναλλοίωτη κάτω από τη γη; Σχετικά προβλήματα προέκυψαν και προκύπτουν στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας, στις τοιχογραφίες των οποίων αποτυπώνονται τα αποτελέσματα των σύγχρονων παρεμβάσεων. Θυμίζουμε ότι ο φόβος διατάραξης των καλοδιατηρημένων τοιχογραφιών στον Τάφο του Λύσωνα και Καλλικλή στα Λευκάδια, απέκλεισαν την επισκεψιμότητα.

Το βέβαιο είναι ότι όπως επιδιώκεται η ανάδειξη των μνημείων της Μακεδονίας, πρέπει να επιδιωχτεί και για μνημεία της... άλλης Ελλάδας. Αρκεί η "βιτρίνα" να μην "φλυαρεί" σε βάρος της ήπιας και ταπεινής χρήσης των μνημείων.

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ