Από το 1986 η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, επικαλούμενη το ιδεολόγημα της ανταποδοτικότητας, αποφάσισε μια πολιτική σκληρής περιστολής των παροχών της κοινωνικής ασφάλισης (ΚΑ).Με το Ν.1759/88 κατάργησε τις προσωρινές συντάξεις αναπηρίας και μείωσε αισθητά τα επιδόματα ασθενείας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας το 1987 αντιστοιχούσαν στο 21,46% του ΑΕΠ, το 1988 έπεσαν στο 18,25% του ΑΕΠ (κοινωνικός προϋπολογισμός 1997). Στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ κυρίαρχη θέση είχαν η λεγόμενη "εκλογίκευση" των παροχών, δηλαδή η μείωσή τους και η "εργασιακή" σύνταξη με το σύστημα των ασφαλιστικών μονάδων, που στηρίζεται καθαρά στις αρχές της ιδιωτικής ασφάλισης (πενταετές πρόγραμμα 1988-'93).

Η κυβέρνηση της ΝΔ αξιοποίησε την πολιτική του ΠΑΣΟΚ, καθώς και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και προχώρησε σε μια καταστροφική "αναμόρφωση" της ΚΑ, με τους γνωστούς αντιασφαλιστικούς νόμους της περιόδου 1990-1992.Δεινά πλήγματα δέχτηκαν οι βασικές θεσμικές ρυθμίσεις της ΚΑ για τα κατώτατα όρια συντάξεων, τις αναπηρικές συντάξεις και την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων. Για τους νεοασφαλιζόμενους από 1/1/1993 επέβαλε ένα καθεστώς - έκτρωμα, που προβλέπει συντάξεις ίσες με το 1/3 περίπου των καταβαλλομένων σήμερα.

Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ από το 1994 κι ύστερα εφάρμοσαν πιστά τους αντιασφαλιστικούς νόμους της ΝΔ. Είναι γνωστό, εξάλλου, το διαβόητο σχέδιο Τζουμάκα,που πρόβλεπε για την ΚΑ μέτρα παρόμοια μ' αυτά της ΝΔ. Με το νόμο για το λεγόμενο Ταμείο Ασφάλισης Αγροτών, πέρα από το ότι ορίστηκε οι αγρότες να πληρώνουν πολύ περισσότερα και να παίρνουν συντάξεις μικρότερες κι από αυτές που πρόβλεπε το καθεστώς που προϋπήρχε, εξοβελίστηκε ο θεσμός των κατωτάτων ορίων συντάξεων. Με τον τελευταίο νόμο για την υγεία μεταφέρονται βάρη από τον κρατικό προϋπολογισμό στα ταμεία, με κίνδυνο να τιναχτούν στον αέρα τα οικονομικά των ταμείων των κλάδων υγείας. Είναι γνωστό, τέλος, ότι προχωρεί στην εφαρμογή του άρθρου 54 του Νόμου 2084/92 και περιορίζει, στα περισσότερα επικουρικά ταμεία, τις επικουρικές συντάξεις στο 20% των κύριων. Η διαφαινόμενη αναβολή της εφαρμογής κατά ένα χρόνο, δηλαδή από 1/1/1999, οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχει έτοιμες τις αναλογιστικές μελέτες των ταμείων.

Με τη μέχρι τώρα πολιτική των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, η μέση σύνταξη του ΙΚΑ έπεσε κάτω από τα επίπεδα του 1980. Τα κατώτατα όρια συντάξεων ΙΚΑ έπεσαν στην πενταετία 1991-1996, σε πραγματικές τιμές, τα γήρατος - αναπηρίας από 20 ΗΑΕ σε 15,3 και τα λόγω θανάτου από 18 ΗΑΕ σε 13,8.Από τις περικοπές στις συντάξεις αναπηρίας ΙΚΑ, τα καταβαλλόμενα ποσά γι' αυτές τις συντάξεις, στο σύνολο των συντάξεων ΙΚΑ, έπεσαν από 29,31% το 1990 στο 19,14% το 1996. Ηδη το 85% των ανάπηρων συνταξιούχων ΙΚΑ παίρνει συντάξεις 50-100 χιλιάδες δραχμές.

Τώρα η "έκθεση Σπράου", με τα ίδια περίπου επιχειρήματα της "έκθεσης Φακιολά", βλέπει προνόμια στους δικαιούχους των κατωτάτων ορίων, χαρακτηρίζει το θεσμό αναχρονιστικό και προτείνει την κατάργησή του. Ωστόσο, ο θεσμός των κατωτάτων ορίων αποτελεί βασική ρύθμιση της ΚΑ, που κατοχυρώνει στοιχειώδεις εγγυήσεις για την επιβίωση μεγάλων ομάδων εργαζομένων, προβλέπεται από τη ΔΣΕ 102/52 και εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του κόσμου.

Βλέπει ακόμη προνόμια στους ανάπηρους συνταξιούχους. Ας απαντήσει κάποιος από τους συντάκτες της, σε ποια άλλη χώρα προβλέπεται βαθμός αναπηρίας 80% - δηλαδή ένα βήμα πριν από τον τάφο - για πλήρη σύνταξη, δηλαδή το πολύ 100 χιλιάδες δραχμές; Γιατί αναφέρουν ότι οι συνταξιούχοι αναπηρίας είναι το 35% του συνόλου των συνταξιούχων, όταν στο ΙΚΑ δεν ξεπερνούν το 19%, στο ΤΕΒΕ το 14% και στον ΟΓΑ το 20%; Να τους θυμίσουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του 1987 (όταν η ρουσφετολογία ΠΑΣΟΚ με τις αναπηρικές συντάξεις ήταν στο φόρτε της), οι παροχές αναπηρίας στην Ελλάδα αντιστοιχούσαν στο 10,40% του συνόλου των ασφαλιστικών παροχών, ενώ στην Ισπανία ήταν 12,03%, στη Γερμανία 12,66%, στην Πορτογαλία 16,45% και στην Ολλανδία 21,41%. Θέλουν στον Καιάδα τους συνταξιούχους ανάπηρους; Αν θέλουν να πουν ότι υπάρχουν και ανάπηροι - "μαϊμούδες", ας το πουν στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ, που εναλλάσσονται στην κυβέρνηση, καθώς και στις διορισμένες διοικήσεις των ταμείων. Είνα καιρός βέβαια να σταματήσει η ανήθικη ρουσφετολογία με τις αναπηρικές συντάξεις.

Η "έκθεση Σπράου" βλέπει, ακόμη, προνόμια στους εργαζόμενους στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα,επικαλούμενη την υπαγωγή σ' αυτά των εργαζομένων στα κομμωτήρια και ζητεί την κατάργηση του θεσμού των βαριών κι ανθυγιεινών. Ας μην πουν οι συντάκτες της ότι ζητούν την επανεξέταση των επαγγελμάτων που υπάγονται στο θεσμό, γιατί μιλούν γενικά για επιμήκυνση του εργασιακού βίου. Αναφέρεται στην έκθεση ότι οι υπαγόμενοι στα βαριά - ανθυγιεινά αποτελούν το 40% του συνόλου των ασφαλισμένων. Αλλά σε ποια στοιχεία στηρίζουν τον ισχυρισμό αυτό; Το ΙΚΑ αυξάνει από το 1990 κι ύστερα αυθαίρετα τους ασφαλισμένους του κατά 10.000 το χρόνο και όλους τους βάζει στην κατηγορία των βαριών κι ανθυγιεινών. Δεν είναι προφανές ότι θέλει να ανεβάσει το ποσοστό των υπαγομένων στα βαριά - ανθυγιεινά, για να δικαιολογήσει παρεμβάσεις όπως αυτές που προτείνονται στην "έκθεση Σπράου";

Στην έκθεση αναφέρεται ότι οι δαπάνες για τις συντάξεις το 1996 αντιστοιχούσαν στο 12,1% του ΑΕΠ. Από τα στοιχεία του κοινωνικού προϋπολογισμού 1997 προκύπτει ότι αντιστοιχούσαν το 11,5%. Ανεξάρτητα απ' αυτό όμως, οι συντάκτες της έκθεσης δε λένε τίποτα για την κατανομή των δαπανών. Ενώ βάλλουν κατά των χαμηλοσυνταξιούχων, δε βλέπουν τα φαινόμενα υπερασφάλισης, τα οποία βρίσκονται έξω από το ρόλο της ΚΑ. Την πολυασφάλιση και απόληψη πολλών συντάξεων, μέχρι και 7-8, από μια μικρή μειοψηφία πολυαπασχολούμενων παραγόντων και στελεχών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, κάποτε μάλιστα με 2-8 χρόνια ασφάλιση και βέβαια χωρίς να έχουν καταβάλει τις αντίστοιχες εισφορές. Το ανώτατο όριο συντάξεων, που απολαμβάνουν οι υπερσυνταξιούχοι, αυξήθηκε από 250 χιλιάδες δραχμές, που ήταν το 1988, σε 1,5 εκατομμύριο δραχμές σήμερα.

Ας σημειωθεί ότι το 1996 οι χαμηλοσυνταξιούχοι των ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΤΣΑ, που αποτελούσαν το 73,4% του συνόλου των συνταξιούχων, έλαβαν το 49,7% των παροχών συντάξεων και εφάπαξ, ενώ οι λοιποί συνταξιούχοι και μαζί τους οι υπερσυνταξιούχοι, που αποτελούσαν το 26,6% συνταξιούχων, έλαβαν το 50,3%.Η έκθεση κάνει λόγο βέβαια για πολλαπλές συντάξεις, αλλά δε δίνει την οικονομική και ηθική διάσταση του όλου θέματος.

Οι εργοδότες δεν ασφαλίζουν, παραδοσιακά, τους μερικώς απασχολούμενους (200.000), τους απασχολούμενους στο φασόν (200.000), τα εργαζόμενα ανήλικα παιδιά (150.000) και τους ξένους εργάτες (500.000). Αν προσθέσουμε και τους άνεργους (400.000), 1.600.000 εργαζόμενοι παραμένουν ανασφάλιστοι. Με την επέκταση των "ευέλικτων" μορφών εργασίας, που προωθεί η κυβέρνηση, θα υπάρξουν παραπέρα δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων όσο και στα έσοδα του ΙΚΑ και άλλων ταμείων.

Ηδη η εισφοροδιαφυγή προς το ΙΚΑ και τα επικουρικά ταμεία μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, από τη μη κανονική ασφάλιση εργαζομένων με πλήρη απασχόληση (απόκρυψη ημερών εργασίας, ύψους μισθών, υπερωριών κ. ά.) υπολογίζεται σε 100 δισ. δραχμές το χρόνο, η διαφυγή εσόδων από τη μη ασφάλιση εξ ολοκλήρου των εργαζομένων με μερική απασχόληση, στο φασόν κ. ά. υπολογίζεται σε 200 δισ. δραχμές το χρόνο, των ξένων εργατών σε 200 δισ. δραχμές και των ανέργων σε 180 δισ. δραχμές. Αν προσθέσουμε και τις παγωμένες οφειλές, που μαζί με τα πρόσθετα τέλη ξεπερνούν τα 800 δισ. δραχμές, βλέπουμε ότι οι οικονομικές απώλειες της ΚΑ ανέρχονται σε αστρονομικά ποσά.

Ολα αυτά οδηγούν στην ανατροπή της ασφαλιστικής και οικονομικής βάσης του συστήματος της ΚΑ, που - όπως είναι γνωστό - στηρίζεται στην απασχόληση και την κανονική καταβολή των εισφορών. Ολα αυτά υπογραμμίζουν και την ασυδοσία της εργοδοσίας, του κεφαλαίου γενικότερα, στη χώρα μας. Η "έκθεση Σπράου" κάνει λόγο για εισφοροδιαφυγή, αλλά κι εδώ δε δίνει τη διάσταση του θέματος, δε θέλει να δει τα "προνόμια" του κεφαλαίου.

Οι εργαζόμενοι στηλιτεύουν την κακοδιοίκηση και κακή λειτουργία των ταμείων, καθώς και τις σπατάλες για κομματικούς ρουσφετολογικούς σκοπούς και προτείνουν την αυτοδιοίκηση - αυτοδιαχείριση των ταμείων. Οι διοικήσεις τους πρέπει να παύσουν επιτέλους να είναι όργανα του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος. Κατά τον διοικητή του ΙΚΑ, κάθε μέρα χάνονται πλέον των 200 εκατομμυρίων δραχμών από πολιτικές παρεμβάσεις, κάτι που σημαίνει 50 δισ. δραχμές το χρόνο και οι ΤΔΕ του ΙΚΑ έχουν καταστεί όργανα ρουσφετολογίας και εφαλτήριο ανάδειξης πολιτικών (ΕΘΝΟΣ 18/3/97). Ποιοι παρεμβαίνουν και ποιοι διορίζονται στις ΤΔΕ είναι γνωστό.

Για τον οργανωτικό και διοικητικό εξορθολογισμό της ασφάλισης, η "έκθεση Σπράου" προτείνει ενοποιήσεις ταμείων. Βέβαια, η κατάτμηση της ασφάλισης σε πολλά ταμεία δεν αποτελεί κύριο πρόβλημα του συστήματος. Ο κορμός της ασφάλισης είναι τα ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΟΓΑ, που καλύπτουν το 84% των ασφαλισμένων.Η έκθεση περισσότερο αποβλέπει στην ενοποίηση όρων συνταξιοδότησης, που θα οδηγήσει τις συντάξεις προς τα κάτω.Προτείνει τη δημιουργία ταμείου για τους δημόσιους υπαλλήλους, για να τους φορτώσει όλα τα βάρη της ασφάλισής τους.

Τέλος, επαναφέρει τη γνωστή πρόταση της Επιτροπής Φακιολά για ενσωμάτωση των επικουρικών ταμείων στα ταμεία κύριας ασφάλισης για τη διαρπαγή της περιουσίας τους.Να σημειώσουμε εδώ ότι η πλειοψηφούσα ηγεσία της ΓΣΕΕ προτείνει τα επικουρικά ταμεία να γίνουν Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και να είναι ανταγωνιστικά προς την ιδιωτική ασφάλιση. Από την τυχόν αποδοχή της πρότασής της θα ενισχύονται τα επικουρικά ταμεία υπαλλήλων τραπεζών και ΔΕΚΟ, που έχουν ισχυρά αποθεματικά, ενώ τα επικουρικά ταμεία των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα θα υπονομεύονται και θα οδηγούνται στην ιδιωτικοποίησή τους, στο όνομα των μικρότερων εξόδων διοίκησης.

Εδώ να σημειώσουμε, ακόμη, ότι τώρα βλέπει η κυβέρνηση και η διοίκηση του ΙΚΑ πως το ΤΕΑΜ έχει καταστεί προβληματικό ταμείο. Οι εργαζόμενοι φώναζαν χρόνια ότι πρέπει να διαφυλαχτούν τα πλεονάσματα του ΤΕΑΜ, αλλά η κυβέρνηση και η διοίκηση του ΙΚΑ τα χρησιμοποιούσαν για την πληρωμή των συντάξεων ΙΚΑ. Μέχρι τώρα έχουν αφαιρεθεί από το ΤΕΑΜ περισσότερα από 450 δισ. δραχμές.Φαίνεται ότι οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, μέσω του περιορισμού των επικουρικών συντάξεων και της προβληματικότητας του ΤΕΑΜ, επιδιώκουν να αναιρέσουν την επέκταση της επικουρικής ασφάλισης, που έγινε στην περίοδο 1979-1983.