Οι αχανείς έρημοι, οι οάσεις, οι βεδουίνοι, οι γυναίκες με το φερετζέ, οι σεφιχηδες με τα λευκά άλογα είναι μερικές από τις εικόνες που έρχονται στο μυαλό ενός δυτικού, όταν ακούει το όνομα "Σαουδική Αραβία".

Βέβαια, η σύγχρονη καθημερινότητα της μυστηριώδους αυτής χώρας διαφέρει αρκετά από τις περιγραφές τις ανάλογες στις "Χίλιες και μία νύχτες", όμως αυτό δε συνεπάγεται απαραίτητα ότι οι συνθήκες και η νοοτροπία ζωής, που κυριαρχούν εκεί, δεν είναι αρκετά απομακρυσμένες από το δυτικό τρόπο ζωής. Και μια από τις βασικές διαφορές είναι η θέση της γυναίκας στην ισλαμική ανδροκρατούμενη κοινωνία της Σαουδικής Αραβίας. Και, όμως, κάτι μοιάζει να κινείται σε αυτόν τον τομέα σε μία από τις πλέον συντηρητικές, όσον αφορά την ηθική και τη χειραφέτηση της γυναίκας ισλαμικής χώρας.

Εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία, που έφερε στο φως της δημοσιότητας, σχετικό άρθρο του βρετανικού περιοδικού "Εκόνομιστ". Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα δεδομένα, οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία έχουν επιδοθεί σε μια αυξανόμενη και ιδιαίτερα έντονη επαγγελματική δραστηριότητα. Τι, ακριβώς, σημαίνει αυτό; Ούτε λίγο, ούτε πολύ το 40% του ιδιωτικού πλούτου της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται σε γυναικεία χέρια. Την ώρα που η ανδρική ηγεσία διαχειρίζεται τα τεράστια χρηματικά ποσά από την πώληση πετρελαίου για την αγορά όπλων και την κατασκευή παλατιών, οι γυναίκες διακριτικά συγκεντρώνουν προσωπικό πλούτο και μορφώνονται. Οπως χαρακτηριστικά λέει η Μάι Γιαμάνι, κόρη γνωστού πρώην υπουργού πετρελαίου και συνεργάτης του Πανεπιστημίου Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Λονδίνου, το 1/4 του κεφαλαίου της πρωτεύουσας Ριάντ και της Τζέντα, της δεύτερης σε μέγεθος πόλης της χώρας, το διαχειρίζονται γυναίκες.

Ο αποκλεισμός από τις δημόσιες υπηρεσίες ανάγκασε τις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας να ασχοληθούν με τις επιχειρήσεις και κυρίως με το λιανικό εμπόριο. Στατιστικές έρευνες αποδεικνύουν ότι, στην Τζέντα, τα 8 από τα 20 μεγάλα καταστήματα ανήκουν και διοικούνται από γυναίκες και ότι παραπάνω από 2.000 γυναίκες είναι εγγεγραμμένες στο Εμπορικό Επιμελητήριο του Ριάντ. Από την άλλη πλευρά, πολλές γυναίκες δάσκαλοι βρίσκονται διάσπαρτες σε ολόκληρη τη χώρα και αυτό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν διανοηθεί κανείς ότι στη Σαουδική Αραβία μία γυναίκα για να ταξιδέψει πρέπει να έχει τη γραπτή έγκριση του πατέρα ή του συζύγου της. Επιπλέον, ο αριθμός των γυναικών επιστημόνων, κυρίως γιατρών, είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των ανδρών.

Οσο και αν τα βήματα αυτά δίνουν στο θηλυκό πληθυσμό την ελπίδα ότι κάτι αλλάζει και ότι δε βρίσκεται μακριά η στιγμή που το ανδροκρατούμενο καθεστώς, λόγω έλλειψης ρευστών χρηματικών πόρων, θα στραφεί προς τον "γυναικείο" πλούτο, δίνοντάς του συγχρόνως την αναγνώριση που του αξίζει, η καθημερινότητα παραμένει αρκετά σκληρή. Οι γυναίκες επαγγελματίες, όσο υψηλές και ισχυρές θέσεις και αν έχουν καταλάβει, καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να κινηθούν στη σκιά, διακριτικά και ήρεμα.

Αν δε συμπεριφερθούν τοιουτοτρόπως, "μαύρο φίδι που τις έφαγε", που λέει και η δικιά μας λαϊκή παροιμία. Θα συγκεντρώσουν επάνω τους το μένος των φανατικών ισλαμιστών, οι οποίοι έχουν και ως άλλοθι την ίδια τη σαουδαραβική εξουσία. Και αυτό γιατί ο βασιλιάς Φαχντ, αν και έχει πολλάκις κατηγορηθεί από τους φανατικούς ισλαμιστές ως διεφθαρμένος και ανίκανος ηγέτης, έχει καταφέρει να διασκεδάσει τις δυσάρεστες εντυπώσεις μέσα από τη βαρύγδουπη ευλάβειά του. "Το γεγονός ότι οι γυναίκες κοντεύουν να γίνουν αόρατες είναι, πιθανότατα, η πλέον εμφανής ένδειξη της πίστης πάνω στην οποία ο Φαχντ έχει εδραιώσει την εξουσία του", σχολιάζει καυστικά ο "Εκόνομιστ".

Και όσον αφορά την πίστη, ο βασιλιάς Φαχντ δε χάνει ποτέ την ευκαιρία να την επιδεικνύει. Ετσι εξηγείται και η άμεση βίαιη επέμβαση του σαουδαραβικού καθεστώτος, όταν, κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Κόλπο, 47 γυναίκες διαδήλωσαν την αντίδρασή τους στις κυβερνητικές επιλογές οδηγώντας αυτοκίνητο στους δρόμους του Ριάντ. Οι πρωτότυπες αυτές διαδηλώτριεςσυνελήφθησαν, έχασαν, προσωρινά, τη δουλιά τους, όσες από αυτές είχαν πάρει κάποια υποτροφία για σπουδές στο εξωτερικό τη στερήθηκαν και, επιπλέον, απαγορεύτηκε "διά ροπάλου" η οδήγηση για τις γυναίκες. Με αυτόν τον τρόπο, ο Φαχντ και απέδειξε την απόλυτη πίστη του στο Κοράνι και κατεύνασε τις φωνές οργής των φανατικών μουσουλμάνων.

Τέσσερα χρόνια έχουν περάσει από τον πόλεμο του Κόλπου, τα ξένα στρατεύματα γύρισαν στις χώρες τους, οι γυναίκες δεν ξαναοδήγησαν και η "μουτάουα", δηλαδή η θρησκευτική αστυνομία, πήρε την εκδίκησή της παίρνοντας πιο αυστηρά μέτρα για τους παραβάτες της "Σαρία", του ισλαμικού ιερού νόμου.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η προσπάθεια αυτή έρχεται σε αντίθεση με την τάση εξέλιξης και, συνεπώς, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Μπορεί. Εκείνο που μας ενδιαφέρει περισσότερο εδώ είναι να δούμε πώς ήταν και ως τώρα δυνατή. Και την απάντηση αυτή, όπως φαίνεται, πρέπει να ψάξουμε μακριά για να τη βρούμε. Μακριά, αλλά ξέρουμε πού. Δεν ήταν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ εκείνος που, σε πρόσφατη συνέντευξή του, είπε ότι υπάρχουν καλοί και κακοί φουνταμενταλιστές, φέρνοντας σαν καλό παράδειγμα ακριβώς τη Σαουδική Αραβία, την οποία χαρακτήρισε σαν την "πιο φουνταμενταλιστική χώρα του κόσμου";

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ