Εναν εφιάλτη διαρκείας ζουν διακόσιες οικογένειες παλιννοστούντων Ποντίων στον οικισμό υποδοχής των Σαππών, 24 χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Κομοτηνής. Πάνω από 1.000 άνθρωποι, όλων των ηλικιών, βιώνουν το δικό τους μαρτύριο, το οποίο δε φαίνεται να έχει τελειωμό. Το ελληνικό κράτος, στα πλαίσια της πολιτικής εγκατάστασης των Ποντίων στην περιοχή της Θράκης, διάλεξε αβασάνιστα, πριν 4 χρόνια, να στεγάσει προσωρινά τις ελπίδες τους σε παράγκες των 20 τετραγωνικών, χωρίς, όμως, να κάνει τίποτε άλλο. Ετσι, ξεχασμένοι από την πολιτεία, προσπαθούν μάταια να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, να βρούνε δουλιά και να ξεφύγουν από τη μιζέρια.

Τα προβλήματα των χιλίων περίπου Ποντίων που μένουν στις Σάππες, δεν έχουν ούτε αρχή ούτε τέλος. Πηγαίνοντας κανείς στον οικισμό τους, έρχεται αναπόφευκτα αντιμέτωπος με ένα θλιβερό θέαμα, που παραπέμπει σε τριτοκοσμικές παραγκουπόλεις. Μέσα και γύρω από τα 200 λυόμενα παραπήγματα, συνυπάρχουν η φτώχεια, η εξαθλίωση και η ανθρώπινη θλίψη. Οι κάτοικοί τους αγνοούν τι σημαίνει κρατικό ενδιαφέρον και προσπαθούν να θυμηθούν τα όνειρα που έφεραν με την κάθοδό τους στην Ελλάδα. Αφήσανε σπίτια και δουλιές για να έρθουν στην Ελλάδα και βρέθηκαν να ζούνε, κάτω από άθλιες συνθήκες, μέσα στις παράγκες και την ανεργία.

Οι ίδιοι μιλούν γεμάτοι πίκρα και αγανάκτηση για την κατάσταση που είναι αναγκασμένοι να υπομένουν και δείχνουν να μην πιστεύουν πια στα μεγάλα λόγια των εκάστοτε κυβερνώντων. Και πώς να τα πιστέψουν, άλλωστε, όταν υπάρχουν περιπτώσεις όπου 14 άτομα κοιμούνται για χρόνια στοιβαγμένα σε ένα χώρο 15 τετραγωνικών και είτε χειμώνα είτε καλοκαίρι, η διαβίωση γίνεται ανυπόφορη. Από την άλλη, η ανεργία τούς κυνηγά όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκονται στις Σάππες. Ετσι, άνθρωποι με πανεπιστημιακή μόρφωση, εξειδικευμένοι βιομηχανικοί εργάτες και τεχνίτες, τις περισσότερες μέρες του χρόνου είναι άνεργοι και ευκαιριακά απασχολούνται στα χωράφια και την οικοδομή. Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις ανάμεσά τους, που έχουν κλείσει δύο χρόνια χωρίς να έχουν κάνει ούτε ένα μεροκάματο.

Από το 1989, που έγιναν γνωστές οι προθέσεις του ελληνικού κράτους να εγκαταστήσει μεγάλο αριθμό Ελληνοποντίων στη Θράκη, χωρίς όμως να δημιουργήσει καμία υποδομή, η εγκατάσταση αυτών των ανθρώπων έμελλε να είναι προβληματική. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι έλειπε και λείπει ο σχεδιασμός και η βούληση για την προσαρμογή και την επιβίωση των Ποντίων σε μια υποβαθμισμένη περιοχή, όπως είναι η Θράκη.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνει με τα λεγόμενά του και ο πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Ποντίων Κομοτηνής και Περιφέρειας "Ο Εύξεινος Πόντος", Βασίλης Κυπριανίδης."Το θέμα της εγκατάστασης των Ποντίων στη Θράκη έπρεπε να συνδεθεί απαραίτητα με την ανάπτυξη της περιοχής, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε και οι άνθρωποι αυτοί ζουν εδώ αφημένοι στη μοίρα τους", τονίζει ο Β. Κυπριανίδης και συνεχίζει: "Χωρίς πρόγραμμα και σχεδιασμό, χωρίς να υπάρχει μέριμνα για το πώς θα στεγαστούν και πού θα δουλέψουν, 4.500 Πόντιοι οδηγήθηκαν από το ελληνικό κράτος στη Ροδόπη. Φαίνεται πως κάποιοι στην Αθήνα είδαν μόνο το σκέλος της αλλοίωσης της δημογραφικής σύνθεσης και έφεραν τους Ποντίους στη θράκη σαν αντίποδα στους οικισμούς των αλλοθρήσκων. Πρέπει, επιτέλους, να σταματήσει αυτή η συλλογιστική, γιατί άνθρωποι είναι και αυτοί, άνθρωποι είναι και εκείνοι. Αυτό που χρειάζεται σε τούτο τον τόπο είναι η ανάπτυξη και να καταπολεμηθεί η αυξημένη ανεργία. Πρέπει να στηθούν βιοτεχνίες και τουλάχιστον ένα άτομο από κάθε οικογένεια Ποντίων να έχει εργασία. Αντ' αυτών τους υποσχέθηκαν μόνο ότι θα τους δώσουνε κάποια χωράφια και σπίτια. Αλλά τα χωράφια είναι ξένα για αυτούς, αφού δεν είναι αγρότες και σε καμία περίπτωση δε θα μπορέσουν να τα καλλιεργήσουν. Οπως δείχνουν τα πράγματα, θα πάρουν τα σπίτια, που με ρυθμούς χελώνας δίνει το κράτος και θα φύγουνε, όσες ασφαλιστικές δικλείδες και αν μπούνε. Ηδη, πολλές οικογένειες Ποντίων έφυγαν από την περιοχή τα τελευταία χρόνια".

Οσον αφορά τον οικισμό υποδοχής των Σαππών, ο Β. Κυπριανίδης λέει: "Οι συνθήκες ζωής των ανθρώπων που υπάρχουν εκεί δεν περιγράφεται με λόγια. Οταν πριν από 4 χρόνια αποφασίστηκε να στηθεί ο οικισμός υποδοχής στις Σάππες, εμείς σαν Σύλλογος είχαμε προειδοποιήσει και είχαμε πει ότι ο συγκεκριμένος χώρος είναι ακατάλληλος και οι άνθρωποι αυτοί θα πεινάσουν. Δυστυχώς, επαληθευτήκαμε. Οσο και να τους βοηθήσουμε σαν Σύλλογος, δεν είναι δυνατόν να λύσουμε όλα τα προβλήματά τους. Προσπαθούμε με εράνους και προσφορές να καλύψουμε βασικές ανάγκες τους και, επίσης, να παρέμβουμε σε κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο".

Οι 1.000 περίπου Πόντιοι που κατοικούν στον οικισμό υποδοχής των Σαππών, δείχνουν να μην ανέχονται άλλο την κοροϊδία του ελληνικού κράτους. Αν θυμηθεί κάποιος από την κυβέρνηση να έρθει να μας δει, θα του γυρίσουμε τις πλάτες, μας είπαν πολλοί από αυτούς. Εκείνο που ζητάνε είναι να ζήσουνε σαν άνθρωποι αυτοί και τα παιδιά τους και πρώτα απ' όλα, σπίτι και δουλιά. "Η ζωή στα "βαγόνια" που μένουμε είναι χάλια και γίνεται χειρότερη από την έλλειψη δουλιάς", λέει ο 33χρονος Ιγκόρ Βανίδης,που είναι από τους πρώτους που ήρθαν στον οικισμό, πριν τέσσερα χρόνια. "Μας έφεραν εδώ με σκοπό να μείνουμε προσωρινά για έξι μήνες, αλλά το οικιστικό πρόγραμμα σταμάτησε το 1991 και από τότε δεν έγινε τίποτα. Ετσι, είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε μέσα στα ανθυγιεινά αυτά σπίτια και τώρα το χειμώνα με το κρύο παρακαλάμε το Θεό να μην κοπεί το ρεύμα, γιατί τότε θα παγώσουμε. Το καλοκαίρι πάλι η ζέστη είναι ανυπόφορη. Και άντε, εγώ μπορώ και αντέχω, αλλά τι γίνετε με τα παιδιά, τις έγκυες γυναίκες και τους ηλικιωμένους; Μας λένε συνεχώς για σπίτια, αλλά σπίτια δε βλέπουμε".

"Η ανεργία είναι μεγάλο βάσανο για εμάς τους Ποντίους", λέει ο Νώντας Φιλιππίδης,καθηγητής Γυμναστικής Ακαδημίας. "Στον οικισμό υπάρχουν και πολλοί επιστήμονες, που ψάχνουν μαζί με τους υπόλοιπους από δω και από κει να κάνουνε κανένα μεροκάματο. Αλλά πού να βρεις δουλιά; Ετσι, αναγκαζόμαστε να δεχτούμε τη "μαύρη" εργασία, χωρίς ένσημα και με χαμηλά μεροκάματα, κυρίως στην οικοδομή. Εγώ έστειλα το δίπλωμά μου για αναγνώριση, αλλά ακόμα δεν έγινε τίποτε, το ίδιο και με ένα φίλο μου που είναι γιατρός γυναικολόγος".

Τα ίδια λόγια ακούσαμε και από την Αθηνά Παπαδοπούλου,χημικό - βιολόγο, που μην έχοντας τι άλλο να κάνει, παρακολουθεί ένα σεμινάριο ραπτικής στην Κομοτηνή. "Ξέρω πως δε θα βρω δουλιά, ούτε σαν γαζώτρια, ούτε σαν καθηγήτρια, αφού δεν υπάρχουν δουλιές στον τομέα που εκπαιδεύομαι τώρα, ενώ πάρα πολλοί Ελληνες συνάδελφοι καθηγητές είναι αδιόριστοι. Επιπλέον, εμείς έχουμε και το πρόβλημα ότι δε γνωρίζουμε πολύ καλά την ελληνική γλώσσα".

Ο Γιώργος Ακριτιδιάδης,επαγγελματίας οδηγός και πατέρας τριών παιδιών, έχει σχεδόν 2 χρόνια να κάνει μεροκάματο και η αγανάκτησή του είναι έκδηλη. "Εγώ και η οικογένειά μου περνάμε πολύ δύσκολα και πολύ φτωχά. Ψάχνω κάθε μέρα να κάνω μεροκάματο, αλλά τίποτε, ούτε στα βαμβάκια δε με παίρνουν. Τα μόνο λεφτά που έρχονται στο σπίτι, είναι από τη γυναίκα που δουλεύει κάποιες φορές στα χωράφια από το πρωί μέχρι το βράδυ για 2.000 και 3.000 δρχ. Πρέπει το κράτος να κάνει κάτι για εμάς, ώστε να αποκτήσουμε δουλιά και σπίτια. "Ούτε εγώ, ούτε ο άνδρας μου έχουμε δουλιά", μας λέει η 44χρονη Αγάπη Ιακοβλέβερ,μητέρα τριών παιδιών. "Καλά και πώς ζείτε, πού βρίσκετε να φάτε;" τη ρωτήσαμε. Για να εισπράξουμε την απάντηση: "Δεν τρώμε..."

Πιο τυχερός φαίνεται πως είναι ο 34χρονος τορναδόρος Βαλέριος Αποστολίδης,που ήρθε πριν 3 χρόνια από την Καυκασία και κατάφερε να βρει δουλιά σε μία βιοτεχνία. "Η ζωή είναι δύσκολη εδώ στις Σάππες και υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τη δουλιά και τα σπίτια", μας λέει. "Εγώ κατάφερα και βρήκα δουλιά και βγάζω 110.000 το μήνα, αλλά χρειάζεται να γίνουν εργοστάσια στην περιοχή για να σταματήσει η ανεργία. Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι και στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά, αλλά, τουλάχιστον, είναι καλύτερα από την κατάσταση που δημιούργησε ο Γιέλτσιν στη Ρωσία. Τα παλιά τα χρόνια, όμως, πριν τον Γιέλτσιν, ζούσαμε πολύ καλύτερα και είχαμε σπίτι και δουλιά".

"Εφτά νομά σ' ένα δωμά", είναι ο στίχος που ταιριάζει για την οικογένεια Κατηκαρύδη, στο λυόμενο υπ' αριθμόν Θ18. Η Ζαφιρα Κατηκαρύδη,οικοδέσποινα του συγκεκριμένου λυόμενου, μας ανοίγει την πόρτα και μας δείχνει πώς ζουν εφτά άτομα σε ένα χώρο 30 τετραγωνικών μέτρων. "Είμαστε δυόμισι χρόνια σ' αυτή την κατάσταση - μας λέει - και μετά βίας τα βγάζουμε πέρα. Δεν είναι μόνο που ζούμε στριμωγμένοι εδώ μέσα, αλλά είναι και η δουλιά. Και εγώ και ο άνδρας μου παλεύουμε να κάνουμε κανένα μεροκάματο στα χωράφια, αφού δεν υπάρχουν άλλες δουλιές εδώ γύρω. Μας λένε, επίσης, ότι θα πάρουμε σπίτι, αλλά κανείς δεν ξέρει πότε θα γίνει και με τι διαδικασίες". Το μεγαλύτερο εκ των τεσσάρων παιδιών της οικογένειας Κατηκαρύδη, η Μαρίνα,που πηγαίνει στη Β Λυκείου, μας λέει πως στο σχολείο δεν την καταλαβαίνουν και δεν τη βοηθούν. Δεν παύει, όμως, να ονειρεύεται την είσοδό της στο πανεπιστήμιο και μια καλύτερη ζωή.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Κώστας ΔΕΤΣΙΚΑΣ