Νομίζω πως οι δύο καημοί, που είχε βαθιά μέσα στην καρδιά του ο Σολωμός και του είχαν γίνει έμμονες ιδέες σχεδόν ("μήγαρις έχω άλλο στο νου μου"...), η γλώσσα και η ελευθερία, δεν μπορεί παρά να είναι καημοί και κάθε σημερινού διανοούμενου - πατριώτη. Αυτή την αληθινή αγωνία θεωρώ κάτι που πηγαίνει, τουλάχιστον όσον αφορά τη γλώσσα, πιο πριν ή πιο πάνω και από τις θέσεις, που μπορεί κανείς να διατυπώσει για το γλωσσικό ζήτημα, για το πρόβλημα της γλώσσας που μιλάει και γράφει ο λαός του. Κι αυτό γιατί, αν η αγωνία να σωθεί η γλώσσα ενός λαού - μικρού μάλιστα και στριμωγμένου απ' την αέναη χωροκατάκτηση ακόρεστων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων - είναι αληθινή, και οι θέσεις θα είναι οπωσδήποτε ρεαλιστικές, αποτέλεσμα προσγειωμένης εκτίμησης των αντικειμενικών δεδομένων+ατ αλλιώς πώς μπορεί να ελπίζει κανείς σε μιαν επιτυχία;

Αυτά περίπου σκεπτόμουν, ακούγοντας (στη μνημονευμένη στο προηγούμενο σημείωμά μου ημερίδα) τις αποκλίνουσες μεταξύ τους εισηγήσεις των κυρίων Μαρωνίτη και Μπαμπινιώτη. Και αναζητώντας εντούτοις σημεία επαφής, με τη βεβαιότητα πως και των δύο η αγωνία για τη γλώσσα μας, σήμερα, είναι δεδομένη. Ο κ. Μαρωνίτης έδινε έμφαση - σχηματοποιώ κατ' ανάγκην - στη σύγχρονη θεώρηση της γλώσσας. Ο κ. Μπαμπινιώτης έδινε έμφαση στη διαχρονική θεώρηση της γλώσσας+ατ είπε ρητά, ότι κατά τη γλωσσική διδασκαλία πρέπει να διδάσκονται και στοιχεία από μορφές προγενεστέρων περιόδων: βυζαντινής, αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Ο κ. Μαρωνίτης δεν το είπε. Κράτησα ωστόσο ένα σημείο της ανακοίνωσής του, το οποίο θέλησα να χρησιμοποιήσω ως αφετηρία για μια συζήτηση, που όμως δε μου δόθηκε η δυνατότητα να ξεκινήσω εκεί, μολονότι υπήρξα ο πιο λιγομίλητος (σχεδόν αμίλητος) της ημερίδας. Ο εισηγητής μίλησε για "υπολειπόμενο ζωτικό γλωσσικό παρελθόν μέσα στο γλωσσικό παρόν" (δεν είναι σύμπτωση, που και ο κ. Δεσποτόπουλος μου έλεγε σ' ένα διάλειμμα, ότι το ίδιο σημείο είχε προσέξει και ήθελε ανάλογα να το χρησιμοποιήσει στη συζήτηση, που δεν έγινε). Ο κ. Μαρωνίτης διευκρίνισε ότι, με την ευκαιρία συναντήσεων μ' αυτό το ζωτικό παρελθόν, μπορούν να γίνονται ανάλογες κάθε φορά και κατά περίπτωση "καταδύσεις".

Αν δεχθούν λοιπόν, ότι το "υπολειπόμενο ζωτικό παρελθόν" δεν είναι λίγο, η διαχρονική επαφή υπάρχει, έστω και αν έρχεται τώρα από άλλο δρόμο. Οταν βρίσκομαι σε ραδιοταξί και ακούω τις γυναίκες του κέντρου να αναζητούν "έτερον" στην περίπτωση, όπου το δρομολόγιο του ταξιτζή δεν εξυπηρετεί τον πελάτη, και όταν ακούω να ρωτάνε τον οδηγό αν είναι "άνευ" ή όχι, ΔΕΝ γελάω. Αντίθετα συγκινούμαι: το νιώθω σαν έκφραση αυθόρμητη λαϊκής αντίστασης στην αλλοτρίωσή μας. Η τηλεφωνήτρια δε θα είχε αντίρρηση ν' ακούσει, σε γλωσσικό μάθημα, για τον ετυμολογικό δυναμισμό της λέξης "έτερος" (τόσο στην παραγωγή όσο και στη σύνθεση, όπως λέμε στη γραμματική).