Ο τελευταίος και πιο μακρόχρονος εμφύλιος πόλεμος στην Κεντρική Αμερική φαίνεται να έφτασε στο τέλος του, μετά από σχεδόν 40 χρόνια αιματηρών μαχών που στοίχισαν τη ζωή σε 150.000 ανθρώπους, που υποχρέωσαν πάνω από 1.000.000 να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς και που οδήγησαν τη χώρα στη χειρότερη υλική και ηθική καταστροφή που γνώρισε ποτέ. Η τελική συμφωνία ειρήνης υπογράφτηκε στις 29 Δεκέμβρη στην πρωτεύουσα της χώρας. "Δεν υπάρχει καλύτερο χριστουγεννιάτικο δώρο για τα παιδιά μας", είχε πει χαρακτηριστικά η Ριγκομπέρτα Μαντσού, βραβείο Νομπέλ Ειρήνης 1992, μερικές μέρες πριν την υπογραφή της τελικής συμφωνίας ειρήνης.

Στη Γουατεμάλα, μία χώρα με περίπου 10.000.000 κατοίκους, το 75% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, το 65% της γης ανήκει μόλις στο 2% των κατοίκων, το 60% του πληθυσμού που είναι Ινδιάνοι, με μέσο όρος ζωής 48 χρόνια, ήταν μέχρι τώρα αντικείμενο της πιο βάρβαρης εκμετάλλευσης, ενώ οι γυναίκες εργάζονται 16 ώρες τη μέρα.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης του δεξιού Αλβάρο Αρσού, που είχε εκλεγεί τον περασμένο Γενάρη στην προεδρία της χώρας, και της Επαναστατικής Εθνικής Ενότητας της Γουατεμάλα (URNG) πέρασαν από διάφορα στάδια: το Μάρτη του τρέχοντος έτους συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που τηρείται από τότε, το Σεπτέμβρη συμφωνία για τη μείωση των 45.000 μελών του στρατού σε 30.000 μέσα σε ένα χρόνο, καθώς και μείωση του προϋπολογισμού για την Αμυνα κατά 1/3 το 1999, στις 4 Δεκέμβρη στο Οσλο επικύρωση της κατάπαυσης του πυρός, στις 7 του ιδίου μήνα στη Στοκχόλμη υπογραφή συμφωνίας για αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος όσον αφορά το εκλογικό σύστημα και στις 12 Δεκέμβρη στη Μαδρίτη υπογράφτηκε ένα έγγραφο που αφορά την ένταξη των ανταρτών στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας.

Ας γυρίσουμε, όμως, λίγες δεκαετίες πίσω για να δούμε μερικά πολύ σημαντικά γεγονότα στην πιο πρόσφατη ιστορία της χώρας. Ας θυμηθούμε, κατ' αρχήν, το δημοκρατικό και επαναστατικό θρίαμβο, στις 20 Οκτώβρη του 1944, όταν ο λαός της Γουατεμάλα, παίρνοντας τα όπλα στο χέρι, πλάι στους νέους αξιωματικούς του στρατού, ανέτρεπε το αιματηρό δικτατορικό καθεστώς του στρατηγού Χόρχε Ουμπίκο. Μία νέα προοπτική ειρήνης και δημοκρατίας ανοιγόταν για την τόσο δοκιμασμένη αυτή χώρα της Κεντρικής Αμερικής. Ωστόσο, αυτή η ελπίδα χάθηκε δέκα χρόνια μετά την Επανάσταση, ως συνέπεια της αμερικανικής επέμβασης και ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος το 1954, που οργάνωσε η CIA και ο τότε Αμερικανός πρεσβευτής στη Γουατεμάλα.

Σε διακήρυξη του Πυρήνα της Εθνικής Διεύθυνσης του Κόμματος Εργασίας της Γουατεμάλα (FGT - NDN), στην 52η επέτειο της Επανάστασης του Οκτώβρη του 1944, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι σήμερα η χώρα βρίσκεται σε μία διαδικασία επανάκτησης της ειρήνης και της δημοκρατίας, χάρη στο μακρόχρονο και ακούραστο αγώνα - σε όλες τις μορφές του, συμπεριλαμβανομένου και του ένοπλου αγώνα εδώ και 36 χρόνια - της πλειοψηφίας του λαού.

Αυτός ο αγώνας αναπτύχθηκε με ακόμα μεγαλύτερη ενέργεια, όταν, το 1979, άρχισε να σχηματίζεται η Επαναστατική Εθνική Ενότητα της Γουατεμάλα (URNG), η οποία, στην πορεία, όχι μόνο συνέβαλε ώστε οι λαϊκές μάζες της πόλης και της επαρχίας να γίνουν πρωταγωνιστές των αλλαγών που συντελούνται στη χώρα, αλλά κυρίως πέτυχε να ενταχθούν στον αγώνα ευρύτερα τμήματα του πληθυσμού των ιθαγενών που διεκδικούσαν και συνεχίζουν να διεκδικούν τα νόμιμα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά δικαιώματά τους.

Σχετικά με την κατάληξη των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Επαναστατικής Εθνικής Ενότητας της Γουατεμάλα (URNG) και της κυβέρνησης του Προέδρου Αρσού και των αρχηγών του στρατού, στην παραπάνω διακήρυξη εκτιμάται ότι η Συμφωνία Ειρήνης, χωρίς να είναι μία επανάσταση, είναι γενικά θετική για τη Γουατεμάλα και τους κατοίκους της, κυρίως για τα πιο περιθωριοποιημένα και καταπιεσμένα κοινωνικά στρώματα στην τόσο άδικη σημερινή κοινωνία. Στη συνέχεια στη διακήρυξη αναφέρεται ότι αυτή η Συμφωνία Ειρήνης συνιστά, στο σύνολό της, ένα γενικό πρόγραμμα αγώνα για μία νέα χώρα, στο κατώφλι του 21ου αιώνα, που θα είναι δημοκρατική, θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και στην οποία θα υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη.

Ωστόσο, στη διακήρυξη τονίζεται ότι η τήρηση της Συμφωνίας Ειρήνης δε θα πρέπει να είναι μόνο ευθύνη των δύο πλευρών που την υπέγραψαν, αλλά ολόκληρου του λαού της Γουατεμάλα. Γι' αυτό θα πρέπει όλοι να εντείνουν τις δυνάμεις τους και να είναι προετοιμασμένοι να αγωνιστούν για την τήρηση της Συμφωνίας. Θα πρέπει να συνεχιστούν και να ενταθούν οι λαϊκές κινητοποιήσεις, να συμβάλουν όλοι, χωρίς σεκταρισμούς και διακρίσεις, ώστε να δημιουργηθεί ένα Πλατύ Εθνικό Μέτωπο για την τήρηση της Συμφωνίας Ειρήνης.

Και η διακήρυξη καταλήγει επισημαίνοντας ότι το Πλατύ Εθνικό Μέτωπο - που προτείνει ο Πυρήνας της Εθνικής Διεύθυνσης του Κόμματος Εργασίας της Γουατεμάλα - μπορεί να γίνει το κατάλληλο όργανο που θα συμβάλει ώστε να ενωθούν οι πιο πλατιές δυνάμεις για την τήρηση της Συμφωνίας Ειρήνης. Ακόμα, το Μέτωπο μπορεί να βοηθήσει στην εδραίωση και οριστικοποίηση της Συμφωνίας για το καλό της Γουατεμάλα.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ