Ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 1997 θα τιμά επάξια το χαρακτηρισμό που του αποδόθηκε, πριν καν γίνει γνωστός σαν ο πιο σκληρός και αντιλαϊκός προϋπολογισμός των τελευταίων χρόνων. Τα τελευταία νέα από το ...μέτωπο του υπουργείου Οικονομικών επιβεβαιώνουν πλήρως την παραπάνω εκτίμηση. Σύμφωνα με πληροφορίες του "Ρ", τα συνολικά έσοδα του Προϋπολογισμού (φορολογικά και μη) θα ανέρχονται σε 8,644 τρισ. δραχμές έναντι 7,570 τρισ. δραχμές το 1996. Θα είναι, δηλαδή, αυξημένα περίπου κατά 1,1 τρισ. δραχμές και σε ποσοστό 14,2%. Ειδικά τα φορολογικά έσοδα (άμεσοι και έμμεσοι φόροι) προβλέπεται να αυξηθούν κατά 15%, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό, αν υπολογιστεί πως η κυβέρνηση προβλέπει πληθωρισμό γύρω στο 6,5%. Τα έσοδα δηλαδή σχεδιάζεται να αυξηθούν με ρυθμό υπεριδιπλάσιο από τον πληθωρισμό. Οι πηγές εσόδων βέβαια θα είναι και πάλι οι γνωστές. Στο σκέλος της άμεσης φορολογίας η μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, τα "αντικειμενικά" κριτήρια φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών και των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων θα έχουν και πάλι τον πρώτο λόγο.

Διψήφιο ποσοστό αύξησης προβλέπεται και στους έμμεσους φόρους.Ο ΦΠΑ, ο οποίος αποτελεί περίπου το 30% των συνολικών φορολογικών εσόδων, προβλέπεται να αυξηθεί κατά 12-13%, γεγονός που σημαίνει ότι οι εισπράξεις από ΦΠΑ θα αγγίξουν το 1997 τα 2,5 τρισ. δραχμές. Εσοδα προσμένουν να εισπράξουν από την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠ, από εισπράξεις δικαστικών αποφάσεων, από την επιβολή προστίμων σε αυθαίρετα, ενώ η τριπλέτα των νέων φόρων δεν αναμένεται να συνεισφέρει ουσιαστικά. Ακούγεται π. χ. ότι από το φόρο στη μεγάλη ακίνητη περιουσία αναμένεται να εισπράξουν το 1997 20 δισ. δραχμές, ποσό το οποίο βέβαια στον κυκεώνα των τρισεκατομμυρίων αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό.

Οχι ευχάριστα - για το οικονομικό επιτελείο τουλάχιστον - εξελίσσεται το νομοσχέδιο των φορολογικών απαλλαγών, όπου υπάρχουν συνεχείς υπαναχωρήσεις.

Η αιτία των υπαναχωρήσεων αυτών έγκειται στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έθιγε και συμφέροντα σχετικά υψηλών εισοδημάτων - το είχε επισημάνει ο "Ρ" - από τα οποία κάθε χρόνο εξέπιπταν σημαντικά ποσά φόρου. Οι συνεχείς πιέσεις των κοινωνικών εκείνων ομάδων με επιρροή στην ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος είχαν ως αποτέλεσμα, από τις 814 φορολογικές απαλλαγές να περικοπούν μέχρι σήμερα μόνο οι 85 - αρχικά γινόταν λόγος για περικοπή 400 φορολογικών απαλλαγών - και ακόμη το νομοσχέδιο δεν έχει κατατεθεί στη Βουλή.

Στο σκέλος των δαπανών,το σίγουρο είναι ότι διαιωνίζεται η πολιτική λιτότητας των δημοσίων υπαλλήλων, μέσω του νέου μισθολογίου, το οποίο επιδιώκει ανακατανομή της φτώχειας μεταξύ "υψηλόμισθων" και "χαμηλόμισθων". Το δε κονδύλι για μισθούς και συντάξεις των εργαζομένων στο δημόσιο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι αυξημένο κατά 8,5%. Στην πραγματικότητα δηλαδή, οι δαπάνες για μισθοδοσία θα είναι πολύ μικρότερες από την αναμενόμενη αύξηση του πληθωρισμού,αφού μέσα στο ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνονται και τα ποσά που θα χορηγηθούν λόγω της ωρίμανσης. Συνολικά, οι πρωτογενείς δαπάνες (μισθοί, συντάξεις, επιχορηγήσεις) προβλέπεται να αυξηθούν μόλις 6,2%, αν και η κυβέρνηση - λόγω υπέρβασής τους το 1996 - θα τις παρουσιάσει αυξημένες κατά 8,8%.

Μαχαίρι κυριολεκτικά μπαίνει στο κονδύλι των επιχορηγήσεων,το οποίο παραμένει "παγωμένο" στα επίπεδα του 1996. Μεταξύ των πρώτων θυμάτων οι πολύτεκνες μητέρες, η επιχορήγηση των οποίων μειώνεται κατά 45 δισ. δραχμές και ο πολιτισμός. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιχορήγηση προς τα θέατρα περικόπτεται σε δραματικά επίπεδα.

Αυξημένο, τέλος, αναμένεται το κονδύλι για τον ΟΓΑ, μια και το 1997 οι συντάξεις των αγροτών θα αυξηθούν κατά 4.000 δραχμές.

Δυσφορία, πάντως, επικρατούσε στο υπουργείο Οικονομικών όλη την προηγούμενη βδομάδα. Αιτία, η πίεση των χρονικών ορίων κατάθεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού του 1997. Τελειώνει και το δεύτερο δεκαήμερο του Νοέμβρη και ακόμη η κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει να το καταθέσει, ανέφερε παράγοντας με μεγάλη πείρα στα θέματα κατάρτισης των κρατικών προϋπολογισμών.

Ολοι σχεδόν αποδίδουν την παρατηρούμενη καθυστέρηση στις ενδοκυβερνητικές ζυμώσεις και στις έκδηλες προσπάθειες αποστασιοποίησης από την ανάληψη ευθυνών βασικών στελεχών της κυβέρνησης. Ορισμένοι μάλιστα αναπολούν τις ...παλιές καλές μέρες του Α. Παπανδρέου,όταν οι διεργασίες κατάρτισης και κατάθεσης των προϋπολογισμών ήταν υπόθεση ρουτίνας. Το τελετουργικό, όπως το περιγράφει παράγοντας, γνώστης του θέματος, ήταν μια 20λεπτη ακρόαση του υπουργού Οικονομικών και μια ολιγόλεπτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, στην οποία όποιος υπουργός είχε... απορίες παραπεμπόταν στον επί των Οικονομικών συνάδελφό του.

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του υπό κατάρτιση προϋπολογισμού, η παραπέρα και βίαιη αντιλαϊκή τομή που θα επιχειρηθεί να επιβληθεί μέσω αυτού, προκαλεί και την εμφανή προσπάθεια στελεχών της κυβέρνησης να αποστασιοποιηθούν από τις σχετικές ευθύνες. Στην κατηγορία αυτή, όπως εύσχημα διοχετεύεται προς τον Τύπο μετά την Κυβερνητική Επιτροπή της βδομάδας που πέρασε, κατατάσσονται κύρια ο Γερ. Αρσένης και η Β. Παπανδρέου,οι οποίοι επιχείρησαν "διαφοροποίηση" λαϊκίστικου τύπου, αλλά σε κάθε περίπτωση ανέξοδη. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις - και πάντως σύμφωνα με τα όσα λέγονται στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος - οι "διαφοροποιήσεις" υποκρύπτουν προσωπικές φιλοδοξίες, περιφερειακές ομαδοποιήσεις στελεχών ή και σύγκρουση των αντιτιθέμενων οικονομικών συμφερόντων, τα οποία μετά την επικράτηση Σημίτη όχι μόνο δεν κόπασαν, αλλά παρουσιάζουν και νέα όξυνση.

Από την άλλη πλευρά οι ακραιφνείς οπαδοί των σκληρών μέτρων έθεσαν σε λειτουργία παλιά δοκιμασμένα όπλα, αμφίβολης όμως αποτελεσματικότητας σήμερα. Την προηγούμενη Τετάρτη η Τράπεζα της Ελλάδας έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεση του σκληροπυρηνικού Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος, από την οποία προέκυπταν δύο βασικά συμπεράσματα: Οτι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση των επιδόσεων της "σύγκλισης" άρα πάρτε νέα μέτρα, ενώ η έκθεση γνωστοποιούσε ότι οι ισχυρότερες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης - για την ακρίβεια ο γαλλογερμανικός άξονας - προετοιμάζουν από τώρα τα μέτρα λιτότητας για τη μετά το 1999 εποχή, προκειμένου να στηρίξουν το κοινό νόμισμα. Οσοι επομένως νομιμόφρονες πολίτες ελπίζανε ότι τα βάσανά τους θα τελείωναν στο λυκόφως του 20ού αιώνα, θα πρέπει να πάψουν να αισιοδοξούν.

Το σίγουρο είναι βέβαια ότι το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα συνεχίζει να δοκιμάζεται από μία πρωτόγνωρη κρίση, η οποία βοηθά αποσυνθετικές τάσεις, αλλά η εμπειρία των τελευταίων χρόνων - με βάση τους υπάρχοντες συσχετισμούς δυνάμεων - δείχνει και το άλλο: Οτι η αντιλαϊκή πολιτική μπορεί και προχωρεί ακόμα και εν μέσω διαφωνιών ή "διαφωνιών", πραγματικής ή όχι δυσαρέσκειας, ομαδοποιήσεων και γενικώς των φαινομένων εκείνων που ζούμε την τελευταία περίοδο.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ