"Και πάλι, όπως κάθε χρόνο σε τούτη την περιοχή, ιστορικές μνήμες μας κάνουν να συγκεντρωνόμαστε εδώ. Παρ' όλο που περνούν τα χρόνια μας, δε ζούμε με το αίσθημα της λησμονιάς, το αντίθετο συμβαίνει, μεγαλώνει και περισσεύει ο ερωτάς μας για την πατρίδα μας, η αγάπη μας για την Ελλάδα μας, για το λαό μας. Τούτη η Δερβενοχωρίτικη γη, τα πέντε αυτά χωριά αγκάλιασαν χιλιάδες ήρωες αγωνιστές στους κατά καιρούς εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Οι μάχες που έγιναν εδώ στα Δερβενοχώρια τον Οκτώβριο του 1943 μεταξύ των ανταρτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των μεγάλων σε αριθμό γερμανικών στρατευμάτων, βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό τα συμμαχικά στρατεύματα να αποβιβαστούν στη Σικελία. Αλλά και πριν σε όλο το μέτωπο της Β. Αφρικής είχαν μεγάλη βοήθεια από την Εθνική Αντίσταση οι σύμμαχοί μας". Μ' αυτά τα λόγια ξεκίνησε την ομιλία του ο Χρυσόστομος Πέππας,πρώην ηγούμενος της Μονής Οσίου Μελετίου και μετέπειτα Στρατιωτικός Ιερέας της 2ας Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 26-10-96 στην Πύλη των Δερβενοχωρίων, από τα Παραρτήματα ΠΕΑΕΑ Ελευσίνας, Ασπροπύργου, Μεγάρων και Θήβας για να τιμηθεί η μνήμη των αγωνιστών που έπεσαν στις 16-10-1943 στη Μάχη της Πύλης. Σύσσωμοι τότε οι ΕΛΑΣίτες Πυλιώτες με επικεφαλής τον νεαρό Στέφα Μαλιάτση εξόντωσαν έναν ολόκληρο "σιδηρόφρακτο" λόχο Γερμανών, που ερχόταν με σκοπό να κάψει το χωριό. Στη μάχη οι απώλειες των ναζί ήταν μεγάλες: 100 νεκροί και 42 αιχμάλωτοι.

Στην εκδήλωση πήραν μέρος τα Παραρτήματα Μάντρας, Ανατολικής Πελοποννήσου, Καλαμάτας, από την Αττική, Πετραλώνων, Θησείου, Εξαρχείων - Κολωνακίου - Νεάπολης, Κυψέλης, Γκύζη, Παγκρατίου, Καματερού, Περιστερίου, Μπραχαμίου, Αγ. Αναργύρων καθώς και από τα Κεντρικά Γραφεία της ΠΕΑΕΑ. Επίσης επιζώντες μαχητές, συγγενείς, φίλοι των πεσόντων και πλήθος κόσμου. Παραβρέθηκαν και κατέθεσαν στεφάνια αντιπροσωπείες από την Τοπική Αυτοδιοίκηση Ελευσίνας, Μάνδρας και την Κοινότητα Οινόης, τα πολιτικά κόμματα και μαζικούς φορείς.

(Φωτογραφίες: Γιώργος Λιονάκης)