Δ. Η ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ

Η αντίληψη του ΚΚΕ για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στηρίζεται: Στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, στον εμπλουτισμό της με βάση τα συμπεράσματα και τους προβληματισμούς του Κόμματός μας, από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού διέπεται από γενικές νομοτέλειες, που ισχύουν για όλες τις χώρες. Αφετηρία για το πέρασμα της ελληνικής κοινωνίας στο σοσιαλισμό, κατώτερη βαθμίδα του κομμουνισμού, είναι: Η επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη σε συνεργασία με τους συμμάχους της. Η κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής. Ο σοσιαλιστικός σχεδιασμός της οικονομίας.

Τα επιτεύγματα της επιστήμης και των νέων τεχνολογιών θα χρησιμοποιούνται για την ολόπλευρη ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας και της κοινωνικής παραγωγής, για την εξασφάλιση δουλιάς σε όλους τους ικανούς προς εργασία, για τη συνεχή βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων, για την άνοδο του επιπέδου της κοινωνικής και πολιτιστικής ευημερίας του λαού, με βάση τη σοσιαλιστική αρχή: Στον καθένα ανάλογα με την ποσότητα και την ποιότητα της εργασίας του.

Ο σοσιαλιστικός σχεδιασμός της οικονομίας εξυπηρετεί το βασικό νόμο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης: Την παραγωγή, με κίνητρο την ολοένα ευρύτερη και πληρέστερη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, στη βάση της ανώτατης τεχνικής και τεχνολογίας, των σύγχρονων επιτευγμάτων της επιστήμης. Στο σοσιαλισμό θα αλλάξουν ριζικά οι κοινωνικές σχέσεις.

Ο σοσιαλισμός θα εξαλείψει τα βασανιστικά προβλήματα που ο εργαζόμενος γνώρισε στον καπιταλισμό, όπως η ανεργία, η υποαπασχόληση, η εργοδοτική και κρατική τρομοκρατία, η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα για το αύριο, η υποτίμηση και περιφρόνηση του ρόλου και της προσωπικότητας, η παραβίαση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του. Ο σοσιαλισμός δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται ολόπλευρα οι αντικειμενικοί νόμοι και η επιστημονική πρόβλεψη με συνειδητό, σχεδιασμένο τρόπο προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας.

Ανεξάρτητα από τη μορφή που θα πάρει το σοσιαλιστικό κράτος, από την άποψη της ταξικής ουσίας θα είναι επαναστατική εξουσία της εργατικής τάξης, η δικτατορία του προλεταριάτου.

Στα καθήκοντα του σοσιαλιστικού κράτους είναι να παρεμποδίσει τις αναπόφευκτες προσπάθειες, που είναι βέβαιο ότι θα καταβάλουν οι ντόπιοι καπιταλιστές και η διεθνής αντίδραση να παλινορθώσουν το καθεστώς της εξουσίας του κεφαλαίου, καθώς και η δημιουργία της νέας κοινωνίας, με την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Η λειτουργία του είναι καθοδηγητική, οργανωτική, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, διαπαιδαγωγητική, αμυντική. Θα εκφράζει μια ανώτερη μορφή δημοκρατίας, με βασικό χαρακτηριστικό της την ενεργητική συμμετοχή της εργατικής τάξης, του λαού, στην επίλυση των βασικών προβλημάτων οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας και στον έλεγχο της εξουσίας και των οργάνων της.

Η μορφή που θα πάρει το επαναστατικό εργατικό κράτος στην Ελλάδα θα λυθεί μέσα στην επαναστατική πάλη, μέσα στους σκληρούς ταξικούς αγώνες, σε συνθήκες, που ξεσπάει και αναπτύσσεται η επαναστατική διαδικασία. Η ιστορία της ταξικής πάλης του εργατοαγροτικού κινήματος στην Ελλάδα, στις ειδικές συνθήκες της πάλης για την εθνική απελευθέρωση, όπως και η ιστορία των σοσιαλιστικών επαναστάσεων, ανέδειξε διάφορες μορφές θεσμών λαϊκής εξουσίας (σοβιέτ, λαϊκά συμβούλια άμυνας, ασφαλείας, επισιτισμού, λαϊκά δικαστήρια κτλ.).

Η σοσιαλιστική δημοκρατία θα κατοχυρώσει την ύπαρξη των κομμάτων που δρουν μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συντάγματος. Κοινωνικο-πολιτικές ενώσεις, π.χ. ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα γυναικών, νέων, οικολόγων με πολιτικούς προσανατολισμούς, με συμμετοχή στο κοινωνικοπολιτικό αντικαπιταλιστικό μέτωπο της επαναστατικής περιόδου, αναπτύσσουν το δικό τους σημαντικό ρόλο, ανάλογα με την κοινωνική τους βάση.

Οι μαζικές κοινωνικές οργανώσεις, ιδιαίτερα τα εργατικά συνδικάτα, είναι οι φορείς με τους οποίους η εργατική τάξη ελέγχει το κράτος της, προστατεύεται από κινδύνους αυθαιρεσίας, γραφειοκρατίας, απόσπασης από το γενικό συμφέρον.

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός είναι θεμελιακή αρχή στη συγκρότηση και λειτουργία του σοσιαλιστικού κράτους, στην ανάπτυξη της σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Υπηρετεί τη συνεχή προσέλκυση των εργαζομένων στην άσκηση των λειτουργιών της εξουσίας, σε αδιάρρηκτη σχέση με την αυξανόμενη σημασία της κεντρικής διοίκησης. Θεμέλιο της κοινωνικής οργάνωσης αποτελούν οι νέες σχέσεις παραγωγής και κατανομής, οι οποίες στηρίζονται στην κρατική κοινωνική ιδιοκτησία, ιδιαίτερα: Στους βιομηχανικούς κλάδους μέσων παραγωγής και σύγχρονης τεχνολογίας, στους αναπτυγμένους βιομηχανικούς κλάδους προϊόντων κατανάλωσης, στους κλάδους εξόρυξης και ενέργειας, στις τηλεπικοινωνίες και μεταφορές, στις τράπεζες, στο δίκτυο εξωτερικού εμπορίου. Οι νέες σοσιαλιστικές οικονομικές σχέσεις επεκτείνονται στα κεντρικά εμπορικά δίκτυα, στις μεγάλες τουριστικές μονάδες, στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, στους τομείς παροχής υπηρεσιών και ασφάλισης. Καταργείται το εμπορικό απόρρητο.

Εξασφαλίζεται η δωρεάν παροχή υπηρεσιών σε παιδεία, υγεία, πρόνοια, ασφάλιση και άλλες κοινωνικές παροχές στα παιδιά και τους υπερήλικες. Εθνικοποιείται η μεγάλη καπιταλιστική γαιοκτησία, η γαιοκτησία μοναστηριών, εκκλησιών κτλ. Αντιμετωπίζονται οι περιφερειακές ανισότητες στην ανάπτυξη.Η σοσιαλιστική εξουσία παίρνει υπόψη της τις αυξανόμενες σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης, ιδιαίτερα εκείνων των εργατών που έζησαν κάτω από όρους φτώχειας, τις ανάγκες των φτωχών αγροτών και μεσαίων στρωμάτων. Τις ιδιαίτερες ανάγκες της νεολαίας, της βρεφικής και παιδικής ηλικίας και των γυναικών. Τις ανάγκες και τις δυνατότητες της εργαζόμενης διανόησης.

Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και συγκέντρωση της μικρής παραγωγής και των κατακερματισμένων υπηρεσιών, με διάφορες μορφές κοινωνικοποίησης. Ενθαρρύνει με συγκεκριμένη πολιτική τη διαφόρων τύπων συνεταιριστικοποίηση. Ικανοποιεί την εργαζόμενη διανόηση, εκτιμώντας αντικειμενικά την κοινωνική αξία των υπηρεσιών της. Εφαρμόζεται πολιτική κινήτρων για την επιστροφή και αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού που έχει μεταναστεύσει και επιθυμεί να συμβάλει στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Μπαίνουν οι βάσεις, για να βελτιώνεται το γενικό βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο. Να μεγαλώνει ο ατομικός ελεύθερος χρόνος ως αποτέλεσμα της μείωσης του κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας, που θα συντελείται με την ολοένα και μεγαλύτερη ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας. Απελευθερώνεται η προσωπική εργασία από τη βαριά, μονότονη σωματική εργασία. Αντιμετωπίζεται ο αναλφαβητισμός. Αναγνωρίζεται το δικαίωμα της προσωπικής ιδιοκτησίας, που αποκτιέται από την εργασία.

Δημιουργούνται οι υλικές προϋποθέσεις για την κατάργηση όχι μόνο κάθε πηγής ταξικής εκμετάλλευσης, αλλά και κάθε πηγής κοινωνικής καταπίεσης. Η διαδικασία ολοκληρωτικής κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο στην Ελλάδα, που θα επηρεαστεί, ασφαλώς, και από το διεθνές πλαίσιο, θα είναι πολύπλοκη, λόγω των δυσκολιών που κληροδοτεί στη νέα κοινωνία ο ελληνικός καπιταλισμός και η συμμετοχή του στους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς.

Οι δυσκολίες θα αντιμετωπίζονται από την επαναστατική δράση των ίδιων των λαϊκών μαζών. Με την κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής, την επέκταση των σοσιαλιστικών σχέσεων στο εμπόριο, στις υπηρεσίες και στη μικρή παραγωγή, θα αξιοποιούνται όλες οι δυνατότητες των παραγωγικών δυνάμεων για την υπερνίκηση των δυσκολιών.

Κεντρικό πεδίο, στο οποίο κρίνεται η σοσιαλιστική οικοδόμηση, είναι η σχεδιασμένη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και η τελειοποίηση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών σε συνεχώς ανώτερο επίπεδο. Στο κέντρο της προσοχής πρέπει να βρίσκεται η αξιοποίηση των νέων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων, σε πλατιά κλίμακα στην παραγωγή και στις υπηρεσίες, με σκοπό την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Η σχεδιασμένη και ορθολογική χρησιμοποίηση των υλικών, χρηματικών και εργασιακών πόρων. Ο κρατικός και εργατικός έλεγχος αντιμετωπίζουν την κερδοσκοπία, το χρηματισμό, τη μαύρη αγορά.

Η σοσιαλιστική εξουσία υπολογίζει την επίδραση της λειτουργίας του νόμου της αξίας, αξιοποιεί τις εμπορευματοχρηματικές σχέσεις στα πλαίσια της σχεδιασμένης παραγωγής και της κοινωνικής ιδιοκτησίας, με στόχο το βάθεμα των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής. Στα πρώτα βήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ανάλογα με τις συνθήκες και τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει, μπορεί να επιτρέψει, κάτω από όρους, τη δράση ενός μέρους του κεφαλαίου, του μη μονοπωλιακού.

Ανάλογα με τις διεθνείς συνθήκες και τον περίγυρο της χώρας, θα αναπτυχθούν διακρατικές σχέσεις, με αμοιβαίο όφελος, ανάμεσα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες, ιδιαίτερα με χώρες που το επίπεδο ανάπτυξής τους, η φύση των προβλημάτων και των άμεσων ενδιαφερόντων τους μπορεί να εξασφαλίσουν μια τέτοια ωφέλιμη συνεργασία.

Η Ελλάδα, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, ανήκει σε γεωγραφικο-στρατηγικό χώρο, στον οποίο αντικειμενικά υπάρχουν κράτη και λαοί, που έχουν άμεσο συμφέρον να αντισταθούν στα οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα του ιμπεριαλισμού.

Η σοσιαλιστική πολιτιστική πολιτική, τόσο στην εκπαιδευτική, όσο και στην πολιτιστική της πλευρά, έχει ως στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου. Συνδέει τη γενική μορφωτική ανάπτυξη με την επαγγελματική και επιστημονική ειδίκευση. Τη γενική πολιτιστική ανάπτυξη με τη διαμόρφωση σοσιαλιστικής συνείδησης, η οποία, κυρίως, εκφράζεται στη στάση απέναντι στην εργασία και την κοινωνική ιδιοκτησία.

Με την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της αρχίζει η μεταβατική περίοδος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Η ταξική πάλη δε σταματά, αλλάζουν οι μορφές εκδήλωσής της. Οι επιβιώσεις και συνέπειες από τα κατάλοιπα του καπιταλισμού παραμένουν για σχετικά μεγάλο διάστημα, ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες της κάθε χώρας. Η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης δεν εξαλείφει τα αποτυπώματα αυτά αυτόματα, αλλά σε μια πορεία, ανάλογα με τις εσωτερικές συνθήκες και την επίδραση των διεθνών εξελίξεων. Ακόμα και μετά την οικοδόμηση των βάσεων του σοσιαλισμού και την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας υπάρχει αντικειμενική, υλική βάση, για την όξυνση παλιών και την εμφάνιση νέων αντιθέσεων. Οπως έδειξε η πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του 20ού αιώνα, η υποτίμηση των αντιθέσεων μπορεί να οδηγήσει στη μετεξέλιξή τους σε σοβαρούς ανταγωνισμούς, στην υπόσκαψη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, στην ενίσχυση των στοιχείων της αντεπανάστασης, στην παλινόρθωση του καπιταλισμού.

Ο σοσιαλισμός αποτελεί κοινωνία που η γέννηση και η ανάπτυξή της είναι αδιάρρηκτα δεμένες με την καθοδηγητική δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος, ως προμαχώνα της κοινωνικής προόδου. Ο πρωτοποριακός καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος αναπτύσσεται, επιβεβαιώνεται και κατοχυρώνεται στη δράση, στη ζωή. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η διαλεκτική σχέση κόμματος εξουσίας - μαζών, η ζωντανή του σύνδεση με την εργατική τάξη, τις εργατικές και τις άλλες λαϊκές οργανώσεις. Η σοσιαλιστική οικοδόμηση δεν είναι υπόθεση μιας επαναστατικής πρωτοπορίας που ασκεί εξουσία. Είναι υπόθεση της εργατικής τάξης, όλου του λαού.

Αποφασιστικό ρόλο παίζει η κοινωνική σύνθεση του Κόμματος, η πολιτική ανάδειξης εργατικών στελεχών, η ανάπτυξη της θεωρητικής και ιδεολογικής δουλιάς. Ο πρωτοποριακός ρόλος του Κόμματος συνδέεται και με την ικανότητά του να αναπτύσσει και να εμπλουτίζει την επαναστατική θεωρία με τη συνεχή μελέτη θεωρητικών και επιστημονικών ζητημάτων και τη γενίκευση της πείρας από τα νέα προβλήματα και τις αντιθέσεις που πρέπει να λύνει η οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Η ικανότητα του σοσιαλιστικού κοινωνικού συστήματος να υπερασπίζεται τον εαυτό του δε σταματά μόνο στην προσπάθεια για την πρόοδο και ανάπτυξη της σοσιαλιστικής οικονομίας και την αμυντική θωράκισή της. Συνεχίζεται και στην προσπάθεια να αναπτύσσεται και η ιδεολογική θωράκιση της εργατικής τάξης, γενικότερα του λαού, με την επίγνωση ότι ο ιμπεριαλισμός δεν παραιτείται από την προσπάθεια υπονόμευσης και ανατροπής της νέας κοινωνίας.

Η πρόοδος στη σοσιαλιστική οικοδόμηση εξαρτάται από τη διαπαιδαγώγηση του νέου τύπου ανθρώπου, που, μέσα σε σύνθετες και αντίξοες συνθήκες, μετέχει ενεργά και υπεύθυνα στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Από τη συνεχή επαγρύπνηση και έγκαιρη αντιμετώπιση παραβιάσεων αρχών.

Το Κόμμα, ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης, της τάξης που είναι σε θέση να εκφράσει και να υπερασπίσει τα συνολικά συμφέροντα της σοσιαλιστικής κοινωνίας, αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα του λαού. Επιβεβαιώνει τον πρωτοπόρο και καθοδηγητικό του ρόλο συνδυάζοντας σωστά τα καθήκοντα εξουσίας, με το καθήκον της ιδεολογικής καθοδήγησης της εργατικής τάξης, των λαϊκών μαζών, για την ενεργητική συμμετοχή τους στην οικοδόμηση και στη διεύθυνση των κοινωνικών και πολιτικών υποθέσεων.

Η λαϊκή συμμετοχή και ο κοινωνικός έλεγχος, η προσέλκυση των εργαζομένων στην άσκηση των λειτουργιών της εξουσίας, δεν είναι ούτε αυθόρμητη διαδικασία, ούτε εύκολη υπόθεση. Η σοσιαλιστική οικοδόμηση δε γίνεται στο έδαφος μιας ταξικά ομοιογενούς κοινωνίας. Η ζωντανή καθοδηγητική σχέση του Κόμματος με τους εργαζόμενους και τις μαζικές τους οργανώσεις εξαρτάται από τη διατήρηση και ανάπτυξη των επαναστατικών χαρακτηριστικών του στις πιο διαφορετικές ιστορικές συνθήκες.

Το ΚΚΕ θα έχει στο κέντρο της προσοχής του την ανάπτυξη της λαϊκής πρωτοβουλίας, την αξιοποίηση του ρόλου των εργατικών ομάδων και των έμπειρων και ειδικευμένων στελεχών, τη ζωντανή δημοκρατική λειτουργία της κατώτερης βαθμίδας οργάνων διοίκησης και εξουσίας.

Θα αναπτύσσει συστηματική ιδεολογικοπολιτική, διαπαιδαγωγητική δουλιά, ώστε η σχέση των εργαζομένων με τη σοσιαλιστική ιδιοκτησία να μη μετατραπεί σε υπαλληλική σχέση. Να μην αμβλυνθεί η εργασιακή πειθαρχία και η συνυπευθυνότητα, ιδίως στους εργαζόμενους εκείνους που τις απέκτησαν στις συνθήκες ενθουσιασμού της επαναστατικής περιόδου. Θα επαγρυπνά, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα αυθαιρεσίας, διακρίσεων και προνομίων.

Οι αρνητικές επιδράσεις στη σοσιαλιστική συνείδηση της εργατικής τάξης, του λαού γενικότερα, μπορεί να μετριάζονται, να αμβλύνονται, να ανατρέπονται. Αυτό εξαρτάται από το βαθμό επίγνωσης των νέων φαινομένων και αντιθέσεων, που προκύπτουν στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Εξαρτάται από την ετοιμότητα, την επαγρύπνηση, τη δράση του Κόμματος, του σοσιαλιστικού κράτους.

Η εσωκομματική δημοκρατία και συλλογικότητα στη λειτουργία του Κόμματος, η συνεπής τήρηση των αρχών και κανόνων στη λειτουργία του είναι σημαντικές προϋποθέσεις για την προφύλαξη από παρεκκλίσεις και παραβιάσεις.

Το ΚΚΕ σε συνθήκες εξουσίας πρέπει να κατοχυρώνει στον προσανατολισμό και στη δράση του: Τη σταθερή φροντίδα για την ανάπτυξη της συλλογικότητας, της δημοκρατικής εσωκομματικής ζωής. Την καλλιέργεια και αξιοποίηση της πρωτοβουλίας των εξωκομματικών οργανώσεων. Την αποτελεσματικότητα στον έλεγχο από πάνω προς τα κάτω και κυρίως από κάτω προς τα πάνω. Την κριτική και αυτοκριτική εξέταση της δουλιάς των στελεχών. Την ανάκλησή τους, όταν η δράση τους δεν είναι θετική.

Η αυστηρότητα απέναντι στα στελέχη που παραβιάζουν τις αρχές και τους κανόνες λειτουργίας του Κόμματος, την κομμουνιστική ηθική, είναι αδήριτη ανάγκη, αποφασιστικής σημασίας πρόβλημα, ιδιαίτερα για τα κόμματα εξουσίας που οικοδομούν το σοσιαλισμό.

Παρά τις μεγάλες σημερινές δυσκολίες, οι κομμουνιστές διατηρούμε την αισιοδοξία μας. Η ανθρωπότητα θα προχωρήσει μπροστά. Η εργατική τάξη θα πάρει τις τύχες της στα δικά της χέρια, σε κοινή δράση με τα άλλα καταπιεζόμενα λαϊκά στρώματα. Με αυτή τη βεβαιότητα το ΚΚΕ εκθέτει ανοιχτά το Πρόγραμμά του, φιλοδοξώντας να γίνουν οι ιδέες του υλική δύναμη για τη ριζική κοινωνική αλλαγή. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού θα ανοίξει μια νέα εποχή στην ιστορία του ελληνικού λαού και της χώρας μας.

Μάης 1996