Πολλά λέγονται και γράφονται για τις επιπτώσεις της πολιτικής λιτότητας στην απασχόληση και την ανεργία. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Δηλαδή, οι επιπτώσεις που έχει η ανεργία στην οικονομία. Και οι επιπτώσεις της αυξανόμενης ανεργίας μοιάζουν με χιονοστιβάδα, καθώς πλήττουν το σύνολο της οικονομίας και στην ουσία αναπαράγουν και οξύνουν την κρίση και τα αδιέξοδα.Η μέχρι σήμερα εμπειρία, αλλά και τα επίσημα στοιχεία βεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Πριν όμως πάμε στο αποτέλεσμα - δηλαδή την αύξηση της ανεργίας και τις επιπτώσεις που έχει αυτή στην οικονομία - θα πρέπει να σταθούμε συνοπτικά στην αιτία που προκαλεί την ανεργία.Και η αιτία, που η μάστιγα της ανεργίας καλπάζει στα ύψη και εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα, δεν είναι άλλη από την αντιλαϊκή οικονομική πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας. Οι θιασώτες αυτής της πολιτικής υποστηρίζουν πως αυτή η μονόπλευρη λιτότητα είναι "μονόδρομος" και για τη μείωση της ανεργίας. Το επιχείρημα που προβάλλουν είναι πως τα αυξημένα κέρδη που εξασφαλίζει στους μεγαλοεπιχειρηματίες θα γίνουν επενδύσεις, άρα θα έχουμε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας - δηλαδή αύξηση της απασχόλησης - και τελικά μείωση της ανεργίας. Η καθημερινή πραγματικότητα, όμως, ανατρέπει αυτές τις θεωρίες, έστω και αν προβάλλονται από "σοφούς" οικονομολόγους, από εύστροφους πρωθυπουργούς, από επιστημονικά ιδρύματα, ινστιτούτα και διεθνείς οργανισμούς. Η ελληνική εμπειρία, με την υπερδεκάχρονη πολιτικήμονόπλευρης λιτότητας, είναι αρκετά αποκαλυπτική. Στη δεκαετία 1985 - 1995, που οι μισθοί και οι συντάξεις έπεσαν στο "υπόγειο" και τα κέρδη των μεγαλοεπιχειρηματιών ανέβηκαν στα "ρετιρέ", η ανεργία τινάχτηκε στα ύψη. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 112.000,αφού από 304.000 που ήταν οι άνεργοι το 1985 έφτασαν το 1994 τους 416.000.

Τι σημαίνει όμως για την οικονομία η ανεργία και ποιες είναι οι επιπτώσεις από την αύξησή της;

H σημαντικότερη επίπτωση της ανεργίας είναι ότι όσο περισσότεροι άνεργοι υπάρχουν, τόσο λιγότερα χρήματα διαθέτουν για να ζήσουν τα εργαζόμενα νοικοκυριά. Εχουμε, δηλαδή, μια μείωση του εισοδήματος που "τζιράρεται" στην αγορά, γεγονός που προκαλεί αλυσιδωτές αρνητικές παρενέργειες στο σύνολο της οικονομίας.

Ας δούμε με ένα παράδειγμα τις επιπτώσεις που έχει η ανεργία στην οικονομία. Υποθέτουμε ότι οι 112.000 εργαζόμενοι που προστέθηκαν στον κατάλογο των ανέργων την περίοδο 1985 - 1994, αν ήταν και σήμερα απασχολούμενοι θα είχαν μέσο ετήσιο εισόδημα 1.500.000 δραχμές ο καθένας (μέσος μηνιάτικος μισθός 107.143 δραχμές). Επειδή, όμως, δεν υπάρχει αυτό το εισόδημα, σημαίνει πως στην ελληνική οικονομία "τζιράρονται" 180 δισ. δραχμές λιγότερα το χρόνο (112.000χ1.500.000 δραχμές = 180 δισ. δραχμές). Το γεγονός ότι η αγορά στερείται 180 δισ. δραχμές το χρόνο ή 15 δισ. το μήνα, μόνο από τους 112.000 ανέργους, σημαίνει μεταξύ άλλων:

1.Πτώση του τζίρου των καταστημάτων γύρω στα 180 δισ. δραχμές το χρόνο ή 15 δισ. το μήνα, κυρίως σε πωλήσεις ελληνικών εμπορευμάτων, αφού, όπως παραδέχεται στη φετινή έκθεσή του και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, οι εργαζόμενοι προτιμούν τα εγχώρια προϊόντα.

2. Λόγω της πτώσης του τζίρου, οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, στον αγώνα επιβίωσής τους, το πρώτο που κάνουν είναι να μειώνουν τις αγορές και τις παραγγελίες καταναλωτικών και άλλων ειδών από τις εγχώριες βιοτεχνίες και βιομηχανίες και στην πορεία - για να παρατείνουν την επιβίωσή τους και την ημερομηνία πτώχευσης - εκδίδουν ακάλυπτες επιταγές ή καιπροχωρούν σε απολύσεις προσωπικού.

3.Μείωση της παραγωγής από τις εγχώριες βιοτεχνίες και βιομηχανίες, που συνεπάγεται και μείωση του αριθμού των απασχολουμένων σ' αυτές με απολύσεις, ενώ παράλληλα "φυτρώνουν" νέες γενιές προβληματικών επιχειρήσεων.

4.Στα ταμεία του κράτους μπαίνουν αρκετά δισ. δραχμές λιγότεροι φόροι, άμεσοι και έμμεσοι.Κι αυτό γιατί δεν εισπράττει ούτε το φόρο μισθωτών που αναλογεί στα 180 δισ. δραχμές ετήσιο εισόδημα των πρώην μισθωτών και νυν ανέργων, ούτε φυσικά το ΦΠΑ και τους άλλους έμμεσους φόρους που θα εισέπραττε για τις αγορές που θα έκαναν - αν είχαν αυτό το εισόδημα - οι άνεργοι.

5.Λιγότερα έσοδα για το ΙΚΑ και τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία,καθώς δεν εισπράττει πια τις εισφορές που θα εισέπραττε, αν οι 112.000 άνεργοι ήταν απασχολούμενοι. Ετσι, οξύνονται τα χρηματοοικονομικά προβλήματα του ΙΚΑ και τα περιθώρια για βελτίωση των παροχών προς τα ασφαλισμένα μέλη του. 6. Περισσότερες δαπάνες του κράτους για να καλυφθούν τα ισχνά επιδόματα ανεργίας που καλείται να πληρώσει κάθε χρόνο ο ΟΑΕΔ στον αυξανόμενα αριθμό ανέργων.

7 Διατηρούνται υψηλά τα επιτόκια των τραπεζικών δανείων και ανθίζει η τοκογλυφία και η παραοικονομία, καθώς όλο και μεγαλύτερα τμήματα των εργαζομένων προσπαθούν να τα φέρουν βόλτα, είτε αποσύροντας τις καταθέσεις που τυχόν έχουν στις τράπεζες, είτε αυξάνοντας τον τραπεζικό δανεισμό.

Εκτός βέβαια από τις συνέπειες στην οικονομία, η μάστιγα της ανεργίας - που πλήττει κυρίως τους νέους ηλικίας μέχρι 25 ετών και τις γυναίκες - έχει και δραματικές κοινωνικές συνέπειες (έξαρση εγκληματικότητας, ερήμωση χωριών και πόλεων σε περιοχές που έγιναν προβληματικές επειδή έκλεισαν τα εργοστάσια κλπ.). Συνολικά, θα λέγαμε πως, όσο συνεχίζεται η πολιτική της βίαιης αναδιανομής των εισοδημάτων σε βάρος των εργαζομένων για να διευρυνθούν τα κέρδη και υπερκέρδη της ολιγαρχίας του πλούτου, αντί για αύξηση της απασχόλησης θα έχουμε έξαρση της ανεργίας, ενώ η ελληνική οικονομία θα παραμένει εγκλωβισμένη στο τούνελ του στασιμοπληθωρισμού.

Λάμπρος ΤΟΚΑΣ