Τα προβλήματα που πρέπει να λύσει το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Στο Σχέδιο Προγράμματος προτείνεται να καθοριστεί ότι ο στρατηγικός στόχος του Κόμματος θα επιτευχθεί με τη σοσιαλιστική επανάσταση, η οποία θα είναι μία, χωρίς στάδια.

Εκτιμάται ότι είναι ώριμες οι αντικειμενικές συνθήκες, αντίθετα με τον υποκειμενικό παράγοντα, ο οποίος δεν είναι και πρέπει να ωριμάσει. Και σαν ο πιθανότερος, ο συντομότερος και ασφαλέστερος δρόμος ωρίμανσης προτείνεται η συγκέντρωση δυνάμεων μέσω της συγκρότησης του α-α-δ μετώπου.

Είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστούν μερικές πλευρές αυτής της πρότασης, ώστε η απόφαση του συνεδρίου να είναι κατανοητή από το σύνολο του Κόμματος, από τους οπαδούς, τους φίλους και από τους εργαζόμενους που θα κληθούν να την υλοποιήσουν. Να μην αφήνει περιθώρια αντικρουόμενων ερμηνειών και να μην επιτρέπει τη δημιουργία συγχύσεων.

Θα ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις για τα παρακάτω ζητήματα:

1. Δεν ταυτίζεται η έννοια του α-α-δ μετώπου με την πολιτική των συμμαχιών. Η συμμαχία είναι ευρύτερη έννοια. Το α-α-δ μέτωπο μπορεί να είναι μια μορφή συμμαχίας, αλλά όχι η μόνη.

2. Πρέπει να κάνουμε σαφή διάκριση μεταξύ μετώπου κοινωνικών και μετώπου πολιτικών δυνάμεων. Οπως γίνεται η πρόταση στο ΣΠ, το α-α-δ μέτωποκατανοείται σαν ενιαίο μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Αυτό δημιουργεί μια σειρά από θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα. Τουλάχιστον έμμεσα σημαίνει ότι σαν τέτοιο κοινωνικό - πολιτικό μέτωπο θα έχει τα καθοδηγητικά του όργανα και μάλιστα αποφασιστικά, επομένως, έχει, αν όχι όλα, πολλά χαρακτηριστικά πολιτικού κόμματος. Σ' αυτή την περίπτωση, τι γίνεται με το ΚΚΕ;

3. Είναι φυσικό, αν δεχτούμε το διαχωρισμό του μετώπου των κοινωνικών δυνάμεων από το πολιτικό μέτωπο, ότι πρέπει να καθορίσουμε τη σχέση του κόμματός μας μ' αυτό το μέτωπο, ώστε μέσα από τη δράση του το ΚΚΕ να κατακτήσει την πολιτική πρωτοπορία και την ηγεμονία. Να συζητήσουμε για το πώς θα δρουν οι κομμουνιστές μέσα στο κοινωνικό μέτωπο, τι στόχους πρέπει να χαράσσει το μέτωπο. Πώς θα καταφέρουμε ώστε το κοινωνικό μέτωπο να αναγνωρίζει τις πολιτικές αιτίες των προβλημάτων, να επιλέγει και να υιοθετεί πολιτικές προτάσεις. Να παίρνει μέρος στους πολιτικούς αγώνες και να είναι αυτό που θα καθορίσει την κορυφαία πολιτική μάχη, τη σοσιαλιστική επανάσταση.

4. Με το διαχωρισμό κοινωνικού και πολιτικού μετώπου, προκύπτει η ανάγκη των πολιτικών συμμαχιών. Γίνεται η εκτίμηση ότι σήμερα δεν υπάρχουν τέτοιες πολιτικές δυνάμεις με τις οποίες μπορεί το ΚΚΕ να συνάψει συμμαχία και αυτό είναι σωστό. Μπορεί να προκύψουν στο μέλλον. Τότε το ΚΚΕ πρέπει να διασφαλίσει το πρόγραμμα αυτής της συμμαχίας, τη φερεγγυότητα των συμμάχων και την αυτοτέλεια της λειτουργίας και της δράσης του. Αξιοποιώντας και την εμπειρία της αποτυχημένης προσπάθειας της συμμαχίας στο ΣΥΝ, η πολιτική συμμαχία πρέπει να είναι ευέλικτη, να μην εκλέγει αποφασιστικά καθοδηγητικά όργανα και να μην παίζει το ρόλο πολιτικού κόμματος. Το ΚΚΕ πρέπει στην πράξη να έχει αυτοτελή οργανωτική, πολιτική και μαζική δράση και να μη διατηρεί την αυτοτέλεια μόνο σαν δικαίωμα για κάποιες δύσκολες ώρες, όταν πιθανόν θα σκοντάψει η πολιτική συμμαχία.

Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί η πολιτική συμμαχία που θα οδηγήσει την ταξική πάλη στην επανάσταση, τότε αυτό το καθήκον πρέπει να το εκπληρώσει το ΚΚΕ.

5. Σε περίπτωση που το συνέδριο αποφασίσει ότι το α-α-δ μέτωπο θα είναι ενιαία κοινωνικοπολιτική οργάνωση, τότε πρέπει να επεξεργαστεί το πώς θα λειτουργούν τα καθοδηγητικά του όργανα, πώς θα διασφαλιστεί και η αυτοτελής πολιτική λειτουργία του ΚΚΕ και η σύγχρονη πολιτική λειτουργία του μέσα στα όργανα του μετώπου. Κατά ποια έννοια και το ίδιο το μέτωπο θα έχει σαφή χαρακτηριστικά πολιτικού φορέα, αλλά θα αποδέχεται και την πολιτική ηγεμονία του ΚΚΕ, έστω όταν θα την κατακτήσει.

6. Αν επιδιώξουμε και πετύχουμε τη συγκρότηση και λειτουργία ξεχωριστού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου, θα είναι ευκολότερη η εξέλιξη της ταξικής πάλης από την αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή της μορφή σε σοσιαλιστική επανάσταση. Και αυτό, γιατί το μεν κοινωνικό μέτωπο μπορεί να έχει όλα τα αντιιμπεριαλιστικά - αντιμονοπωλιακά χαρακτηριστικά, ενώ συγχρόνως, το πολιτικό μέτωπο θα προετοιμάζει το σύνολο των δυνάμεων για την επανάσταση. Με τον όρο ότι το κοινωνικό μέτωπο αναγνωρίζει και ακολουθεί το πολιτικό μέτωπο, είναι λογικό να θεωρούμε ότι πλησιάζουμε το στόχο από πιο σύντομο και πιο βέβαιο δρόμο.

7. Σοβαρό πλεονέκτημα στη συγκρότηση ξεχωριστού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου είναι η δυνατότητα να ξεκινήσει σήμερα η οικοδόμηση του κοινωνικού μετώπου, χωρίς την καθυστέρηση της αναμονής δημιουργίας όρων για τη συγκρότηση και του πολιτικού μετώπου.

8. Είναι σωστό ότι το δρόμο που θα προκρίνει και θα αποφασίσει το συνέδριο, πρέπει να τον ακολουθήσουμε και να διαθέσουμε όλες τις δυνάμεις μας για να υλοποιήσουμε το στρατηγικό μας σκοπό. Ομως θα είναι πολύ οδυνηρό για μας αν αυτοπαγιδευτούμε στη λογική του μονόδρομου. Πρέπει να είναι έτοιμο το κόμμα μας να αλλάξει, φυσικά μέσα από καταστατικές και συλλογικές διαδικασίες την τακτική του, αν στη ζωή γεννηθούν καινούριες συνθήκες. Εδώ ταιριάζει απόλυτα η λαϊκή μας παροιμία "το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι".

9. Για το ζήτημα αν θα υπάρξει κυβέρνηση του α-α-δ μετώπου και πότε, νομίζω ότι μια τέτοια κυβέρνηση, άσχετα από το δρόμο που θα ακολουθήσουμε, μπορεί να αναδειχτεί ή κατά την επανάσταση ή πάρα πολύ κοντά σ' αυτή. Στη δεύτερη περίπτωση, ο πραγματικός της σκοπός θα είναι η προσέγγιση με πιο γρήγορα βήματα στην επανάσταση. Οπισθοχώρηση, στασιμότητα, ή βήματα σημειωτόν θα την οδηγήσουν στην καταστροφή της και πολύ πιθανόν στην καταστροφή ολόκληρου του υποκειμενικού παράγοντα.

10. Προβάλλει επείγουσα η ανάγκη να μελετηθεί η ιστορία των μετώπων σε διεθνές και ελληνικό επίπεδο, και ν' ανοιχτεί συλλογική συζήτηση για την εξαγωγή γενικευμένης πείρας για τα πλεονεκτήματα και τις δυσκολίες τους, καθώς και για να εκτιμηθούν τα αποτελέσματά τους.

Τέλος, σύντροφοι, θα ήθελα ν αναφερθώ, έστω και κάπως γενικά, στο προτεινόμενο καταστατικό. Συμφωνώ ότι το καταστατικό πρέπει να διέπεται και να λειτουργεί με βάση το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Η αποδοχή στην πράξη και η τήρηση αυτής της καθοδηγητικής αρχής θα είναι πληρέστερη όσο πιο σαφής είναι.

Πράγματι, περιγράφονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών του Κόμματος και των Οργανώσεων. Νομίζω, όμως, ότι χρειάζεται να εμπλουτιστούν ακόμα περισσότερο. Θα αναφέρω μερικά παραδείγματα:

α) Ο κανονισμός διεξαγωγής των συνελεύσεων, συνδιασκέψεων και εκλογής των καθοδηγητικών οργάνων και των αντιπροσώπων πρέπει να αποτελεί παράρτημα ή μέρος του καταστατικού.

β) Η έκφραση γνώμης ή και η συμβουλευτική ψήφος των μελών του Κόμματος για ζητήματα που υπερβαίνουν την αρμοδιότητα των ΚΟΒ, αλλά και τις αφορούν (π.χ. η λήψη αποφάσεων με έντονα τοπικά χαρακτηριστικά, η ανάδειξη υποψηφίων για αιρετές θέσεις φορέων νομαρχιακού επιπέδου ή πανελλαδικού επιπέδου και άλλα παρόμοια), να γίνονται με τρόπο μετρήσιμο και αποδεικνυόμενο.

γ) Δύσκολο πρόβλημα είναι ο χαρακτηρισμός και η ανάδειξη των στελεχών του Κόμματος. Νομίζω είναι χρήσιμο να ορίσουμε την έννοια των στελεχών. Πρόκειται για τα μέλη των καθοδηγητικών οργάνων, τα μέλη που επιτελούν καθήκοντα στους συνδικαλιστικούς φορείς, την ΤΑ, τη Βουλή, στα έντυπα του Κόμματος, στο μηχανισμό του Κόμματος και οπουδήποτε αλλού ορίσουν τα καθοδηγητικά όργανα. Η έννοια του στελέχους είναι αρκετά παρεξηγημένη και από πολλές πλευρές και αυτό γιατί δεν είναι καθορισμένη και συγκεκριμένη. Μια πλευρά που αφορά τα στελέχη είναι ο τρόπος ανάδειξής τους και ο τακτικός έλεγχος της δουλιάς τους. Πολύ δύσκολα ακούγονται τα κριτήρια ανάδειξής τους στις συνδιασκέψεις, αλλά και στα όργανα. Και πολύ πιο δύσκολα γίνεται η συγκριτική παρουσίαση της πληρότητας των κριτηρίων μεταξύ προτεινομένων για ανάδειξη στελεχών, με τρόπο μετρήσιμο. Δύσκολο πρόβλημα, που για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται και να καταγραφεί λεπτομερέστερα στο καταστατικό, να ωριμάσει και στις επιτροπές προτάσεων και προ παντός στα ίδια τα κομματικά σώματα.

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ

Μέλος του Γραφείου της ΝΕ Ιωαννίνων