Για την πολιτική των συμμαχιών

Σύμφωνα με μια παλιά φιλοσοφική ρήση, στη ζωή δεν αξίζει να γελάμε ούτε να κλαίμε. Αξίζει να καταλαβαίνουμε. Αυτή η ρήση μού έρχεται αυθόρμητα στο νου, σκεπτόμενος το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ και τα καυτά θέματα που υποχρεώνεται να αντιμετωπίσει είτε με έμμεσο είτε με άμεσο τρόπο. Ο χαρακτήρας της ουσίας δεν αλλάζει. Ο κάθε τρόπος διαφέρει μόνο στη μορφή της αποκαλυπτικότητάς του.

Είμαι από τα στελέχη του Κινήματος Ειρήνης που πρωτοστάτησαν στη σύγκλιση των κινήσεων Ειρήνης (ΑΚΕ - ΕΕΔΥ - ΚΕΑΔΕΑ), κατά την πενταετία 1985-1989 με περισσή, κατά γενική ομολογία, επιτυχία. Ορισμένοι μάλιστα μου απέδωσαν πρωταγωνιστικό ρόλο. Στο πλαίσιο αυτής της γενικότερης σύγκλισης επροωθείτο η ειδικότερη σύγκλιση των δυνάμεων της Αριστεράς.

Είναι γνωστό ότι ο ανοιχτός δημόσιος διάλογος μεταξύ ΑΚΕ και ΕΕΔΥ αποτέλεσε τον προπομπό, αρχικά για την "Αριστερή Συμπαράταξη" και μετέπειτα για τον ενιαίο Συνασπισμό. Εδώ, οφείλω να επισημάνω ότι ενώ πρωταγωνίστησα στη σύγκλιση, στα πλαίσια του Κινήματος Ειρήνης, αρνήθηκα μετά, λόγω γνώσεως να ενταχθώ στο Συνασπισμό, προς γενική κατάπληξη των μη εννοούντων. Στο σημείο αυτό, δηλαδή στη μετουσίωση της σύγκλισης από το επίπεδο των ειρηνιστικών οργανώσεων στο επίπεδο των αριστερών κομμάτων, βρίσκεται η ουσία όχι μόνο του τότε εγχειρήματος της σύμπραξης αριστερών δυνάμεων, αλλά και κάθε πιθανού ανάλογου εγχειρήματος στο μέλλον.

Η ανάγκη των πολιτικών συμμαχιών υπάρχει από καταβολής πολιτικού κόσμου και εκφράζει την ανάγκη κοινωνικών συμμαχιών ομάδων, τάξεων και στρωμάτων. Εκείνο που έχει σημασία είναι να προσδιοριστεί το περιεχόμενο της πολιτικής των συμμαχιών και, προπάντων, η πρακτική της εφαρμογής. Αυτή η πρακτική εφαρμογή θα πρέπει να έχει κρυστάλλινη διαύγεια και αποτελεσματικότητα. Σε αυτήν ακριβώς κρίνεται η ειλικρίνεια και η αξιοπιστία των μετασχόντων είτε ως πρόσωπα, είτε ως φορείς, είτε ως κόμματα. Η πρακτική εμπειρία του εγχειρήματος του ενιαίου Συνασπισμού έχει να διδάξει πολλά σε αυτό. Ο ενιαιός Συνασπισμός ήταν αρχικά ένας γενικός τρόπος υλοποίησης της πολιτικής των συμμαχιών. Πολλοί στέκονται, κυρίως, στις αρνητικές εξελίξεις μετά τη δημιουργία του. Αυτό είναι σωστό, μόνο κατά το μισό και μάλιστα το πιο αδύναμο. Ο Συνασπισμός υπήρξε θνησιγενής, κυρίως κατά το στάδιο της προετοιμασίας της δημιουργίας του. Κι εξηγούμαι: Υπενθυμίζω ότι το Κίνημα Ειρήνης υπήρξε ο προπομπός του Συνασπισμού. Ομως η πολιτική σύγκλιση και σύμπραξη των δυνάμεων του ειρηνιστικού κινήματος έγινε μέσα από μια βασανιστική πορεία εντάσεων και συγκρούσεων, χωρίς την αλλοτρίωση των οργανώσεων. Υπέρτατη αρχή πάνω στην οποία στηρίχτηκαν και διαμορφώνονται οι συμπράξεις, ήταν ο "ανοιχτός δημόσιος διάλογος". Ο κάθε ομιλητής μπορούσε να λέει ελεύθερα τη γνώμη του με μια προϋπόθεση: Μπροστά στους πολίτες, μπροστά στο λαό. Ηταν μια μορφή αναβίωσης της Εκκλησίας του Δήμου. Ο,τι λεγόταν έμπαινε άμεσα στο κριτήριο της δημόσιας λογικής, για να γίνει αποδεκτό ή να απορριφθεί. Στο βάσανο αυτής της ανοιχτής δημόσιας λειτουργίας πετιόταν ό,τι το άχρηστο και περιττό κι αναδυόταν η σύνθεση μιας νέας ποιότητας. Αυτή η νέα ποιότητα φαινόταν στη συνεχή ανάπτυξη κοινών εμφανίσεων, παρεμβάσεων και πολιτικών των Κινήσεων Ειρήνης. Συμπερασματικά, η ανεπτυγμένη πολιτική σύμπραξη κι ενότητα του ειρηνιστικού κινήματος σφυρηλατήθηκε ανοιχτά και δημόσια με διάλογο, στις γειτονιές της Ελλάδας.

Αντίθετα, και σε πείσμα αυτής της πλούσιας εμπειρίας, ο Συνασπισμός ανακηρύχτηκε ως καρπός ενός ατέρμονου πάρε - δώσε στα κομματικά γραφεία. Η ληξιαρχική πράξη γεννήσεώς του ήταν εκείνο το ανούσιο "κοινό πόρισμα", που συνέταξαν και κατέληξαν νέα, ημιμαθή κι εκκολαπτόμενα ηγετικά κομματικά στελέχη. Ετσι, ο Συνασπισμός, αντί να γίνει ένα πολιτικό γεγονός μεγάλης κοινωνικής εμβέλειας, μετατράπηκε σε κλειστό γεγονός, δύο κυρίως κομμάτων, του ΚΚΕ και της ΕΑΡ. Κι όμως! θα μπορούσε να ήταν εντελώς διαφορετικά. Πρότεινα ευθύς εξ αρχής να αρχίσει ένας ανοιχτός δημόσιος διάλογος μεταξύ των κομμάτων και φορέων, όλων των προοδευτικών κι αριστερών δυνάμεων στα πρότυπα της εμπειρίας του ειρηνιστικού κινήματος. Τους διαλόγους να διευθύνουν στελέχη του ειρηνιστικού κινήματος, που είχαν πλούσια εμπειρία, προς αποφυγή πιθανών παρεξηγήσεων και αδιεξόδων. Θα άρχιζε, δηλαδή, μια νέα βασανιστική πορεία ανοιχτού δημοσίου διαλόγου, μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, μπροστά στην κοινωνία. Οι πολιτικές τους συμπράξεις να ήταν καρπός της αλήθειας των ιδεών τους. Αυτές οι ιδέες κι αυτές οι αλήθειες να έμπαιναν στη δοκιμασία της δημόσιας αποδοχής ή απόρριψης. Ο Συνασπισμός να αποτελούσε το μεγάλο λαϊκό γέννημα ενός διαλόγου στις γειτονιές της Ελλάδας. Αυτό δεν έγινε. Ο Συνασπισμός κατάντησε από τον τρόπο της δημιουργίας του, ένα στρεβλό, ανάπηρο παιδί μιας τεχνητής γέννας. Εμεινε δέσμιος μιας ανεκπλήρωτης ανάγκης που θα δημιουργούσε την αρτιότητα του οργανισμού του: Ο ανοιχτός δημόσιος διάλογος. Ο ενιαίος Συνασπισμός ήταν καταδικασμένος από τα γεννοφάσκια του. Τέλος, αυτή την εμπειρία μου την καταγράφω ως σημείο ουσίας για την πολιτική των συμμαχιών στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ.

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ

ΓΓ της ΑΚΕ