Εντονος είναι ο απόηχος των τελευταίων κινητοποιήσεων στον κλάδο του εμπορίου. Οι σημαντικοί αγώνες που αναπτύχθηκαν, έκλειναν μέσα τους την οργή και την αγανάκτηση των εμποροϋπαλλήλων, αλλά και τη διάθεσή τους να παλέψουν ενάντια σε ό,τι πιο απάνθρωπο έχει συλλάβει ο νους της μεγαλοεργοδοσίας του εμπορίου τα τελευταία δέκα χρόνια. Η πλήρης απελευθέρωση του ωραρίου, που επιβλήθηκε διά νόμου από τη ΝΔ το 1990 και το 1992 με Προεδρικό Διάταγμα, ένα και μόνο στόχο είχε: την κυριαρχία της αγοράς από μια χούφτα πολυεθνικών και ντόπιων μεγάλων επιχειρήσεων, με το δυνατότερο χαμηλό λειτουργικό κόστος. Ο στόχος αυτός φαινομενικά επιτεύχθηκε μέσα από την απελευθέρωση του ωραρίου, ουσιαστικά όμως μέσα από την εφαρμογή της μερικής απασχόλησης(ωρομίσθιο, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, δελτία παροχής υπηρεσιών κλπ).
Η εκτεταμένη εφαρμογή του ωρομισθίου έφερε και την εντατικοποίηση και την τρομοκρατία. Εγινε πληγή για τον εργαζόμενο, απεργοσπαστικός μηχανισμός στα χέρια της εργοδοσίας, αυταπάτη δουλιάς, μιας και μετέτρεψε την πλήρη απασχόληση σε 3ωρα, 4ωρα και 5ωρα. Η μεγαλοεργοδοσία καυχιέται για την αύξηση των θέσεων εργασίας, κρύβοντας επιμελώς την αλήθεια. Οτι, δηλαδή, η όποια αύξηση, προήλθε από το "σπάσιμο" μιας θέσης εργασίας σε δύο και τρεις ωρομίσθιες. Κρύβουν το γεγονός ότι παρά την υποτιθέμενη αύξηση των θέσεων εργασίας, μειώνεται σταθερά ο όγκος των εργατοωρών των εμποροϋπαλλήλων. Κυρίως, λοιπόν, πάνω στο ωρομίσθιο, στη δουλιά με ημερομηνία λήξης, στην ανεργία, πάτησε η "επανάσταση" της τελευταίας δεκαετίας στο χώρο του εμπορίου.
Ηδη, από το 1986 - εποχή που εφαρμοζόταν η πιο σκληρή οικονομική πολιτική της πρώτης εποχής ΠΑΣΟΚ και με τον Σημίτη "τσάρο" της οικονομίας - η χώρα μας αποδέχτηκε τις εντολές για την οικονομική ένωση με την Ευρώπη. Εναπέθεσε τότε η κυβέρνηση την "ανάπτυξη" στη σφαίρα των υπηρεσιών. Αποδέχτηκε να σκύψει το κεφάλι στις ορέξεις του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου. Αυτή η πολιτική της πλήρους ασυδοσίας και στον κλάδο του εμπορίου αντιπαλεύτηκε με συνέπεια από τις ταξικές δυνάμεις στο χώρο του εμπορίου και από ένα μεγάλο κομμάτι των εργαζομένων στο λιανεμπόριο (ένδυση - υπόδηση κλπ). Με κύρια βάση κλαδικά σωματεία του εμπορίου, όπως της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας κ.ά., δόθηκε με συνέπεια η μάχη ενάντια στους κανόνες της "ελεύθερης αγοράς".
Δεν έγινε το ίδιο στους χώρους των σούπερ μάρκετ, όπου η εργοδοσία ήδη από το τέλος της προηγούμενης δεκαετίας κατάφερε να ελέγξει στενά το συνδικαλιστικό κίνημα στο χώρο, μετατρέποντάς το σε πειθήνιο όργανό της, με λίγες εξαιρέσεις. Συνέπεια και αυτού, ήταν η διαμόρφωση μιας τραγικής πραγματικότητας στο χώρο για τους εργαζόμενους, αθρόες απολύσεις πλήρως απασχολουμένων και αντικατάστασή τους με ωρομίσθιους, οι οποίοι σήμερα αγγίζουν το 50% στον "Βερόπουλο" και το 70-80% στο "Κόντινετ".
Ομως, και οι πλειοψηφίες στα ανώτερα συνδικαλιστικά όργανα αντιμετώπισαν το θέμα του ωραρίου και των εργασιακών σχέσεων όλο το προηγούμενο διάστημα, στα πλαίσια των πολιτικών σκοπιμοτήτων που εξυπηρετούν. Εψαχναν να βρουν, δήθεν, τη "χρυσή τομή" για το ωράριο, επινοήθηκαν το "πλαφόν" για το ωρομίσθιο, έβαλαν τρικλοποδιές στην ανάπτυξη του κινήματος στον κλάδο. Νωπές είναι ακόμα οι υπογραφές που έβαλαν στη συμφωνία των "κοινωνικών εταίρων", παίζοντας για μια ακόμα φορά το παιχνίδι της εργοδοσίας και της κυβέρνησης. Προσπαθώντας να καθυποτάξουν τον πολυήμερο αγώνα των εμποροϋπαλλήλων στην Αθήνα, δε δίστασαν ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ και ΣΥΝ, στην πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων, να βγουν με υβριστικές ανακοινώσεις ενάντια στην πλειοψηφία του ΔΣ του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, κατηγορώντας τους συνδικαλιστές της ΕΣΑΚ και τους κομμουνιστές για τη συνέπεια των θέσεών τους, για την άρνησή τους να ξεπουλήσουν το ωράριο και τις εργασιακές σχέσεις.
Οι αγώνες που εξελίχθηκαν στο χώρο του εμπορίου από το Σεπτέμβρη του 96 έδειξαν ότι υπάρχουν τεράστια αποθέματα δύναμης στα χέρια των εργαζομένων. Οι κομμουνιστές εμποροϋπάλληλοι χρεώνονται για το επόμενο διάστημα την ευθύνη να μη σβήσει η διάθεση των εργαζομένων για δικαίωση. Χρεώνονται την ευθύνη να πλατύνει το μέτωπο όλων εκείνων που αντιστέκονται στο ωρομίσθιο και τη μερική απασχόληση, μιας και αυτά "βγαίνουν" έξω από τον κλάδο του εμπορίου, μεταφέρονται στο χώρο των υπηρεσιών και εδραιώνονται ακόμα και στη βιομηχανία. Οι ΕΣΑΚίτες εμποροϋπάλληλοι καλούν όλους τους εργαζόμενους στο εμπόριο να πάρουν μέρος μαζικά στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου και να υπερψηφίσουν το ψηφοδέλτιο της νίκης, το ψηφοδέλτιο της ΔΑΣΕ.
* Ο Δημήτρης ΦΑΦΑΛΙΟΣ είναι
γραμματέας της ΚΟΒ Εμποροϋπαλλήλων