Στη χώρα μας βρέθηκε, την περασμένη βδομάδα, προσκεκλημένος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, ο Γκιούλα Τιούρμερ, πρόεδρος του Εργατικού Κόμματος Ουγγαρίας.Ο "Ρ" συναντήθηκε με τον Γκιούλα Τιούρμερ και συζήτησε μαζί του για την κατάσταση που επικρατεί, σήμερα, στη χώρα των Μαγιάρων, για τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της σοσιαλιστικής κυβέρνησης και για το κίνημα, που έχει δημιουργηθεί, ενάντια στην προοπτική ένταξης της χώρας στο ΝΑΤ.

- Ποια είναι η κοινωνική και οικονομική κατάσταση στην Ουγγαρία, σήμερα, και ποιες είναι, με δύο λόγια, οι θέσεις του κόμματός σας;

-Στην Ουγγαρία, τα τελευταία χρόνια, λαμβάνουν χώρα σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Πριν από εφτά χρόνια, δηλαδή το 1990, όπως ξέρετε, ανατράπηκε το σοσιαλιστικό σύστημα και ακολούθησαν εκλογές, από τις οποίες αναδείχτηκε μία δεξιά κυβέρνηση. Η κυβέρνηση αυτή ασχολήθηκε με την εδραίωση του καπιταλισμού, άρχισε μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από βαθιά κρίση σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Η πλειοψηφία του λαού δυσαρεστήθηκε ιδιαίτερα από τη νέα αυτή κυβέρνηση και ιδιαίτερα από το πολιτικό στιλ της.

- Τι εννοείτε με τον όρο "πολιτικό στιλ";

- Η δεξιά κυβέρνηση επιθυμούσε να επιστρέψει στην εποχή προ του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Πιθανώς, επειδή όλα τα σημαίνοντα πρόσωπα της κυβέρνησης ανήκαν στη συγκεκριμένη γενιά, δηλαδή ήταν νέοι πριν από τον πόλεμο, και το 1990 άδραξαν την ευκαιρία για να επαναφέρουν το πολιτικό σύστημα που επικρατούσε στην Ουγγαρία πριν από το 1945. Ως γνωστόν, όμως, δεν μπορεί κανείς να αλλάξει την ιστορία και έτσι, το 1994, στις τελευταίες εκλογές, η πλειοψηφία του λαού καταψήφισε τη δεξιά κυβέρνηση. Ισως, ο ουγγρικός λαός ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένος από τα λάθη του σοσιαλιστικού συστήματος και γι' αυτό αρχικά ψήφισαν ενάντια σε αυτό καθεαυτό το σύστημα. Το ότι άσκησε με τον τρόπο αυτό κριτική, όμως, τόσο στο κράτος, όσο και σε συγκεκριμένα πρόσωπα δε σημαίνει ότι επιθυμούσε και την επιστροφή στο μακρινό παρελθόν.

Στις εκλογές του 1994, λοιπόν, οι Ούγγροι ψηφοφόροι αναζήτησαν το κόμμα εκείνο, που θα μπορούσε να τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή. Συνεπώς, η πλειοψηφία του λαού στράφηκε προς το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο δημιουργήθηκε το 1989 μετά τη διάλυση του πρώην Ουγγρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Το 1994, το Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε ένα, πραγματικά, ελκυστικότατο εκλογικό πρόγραμμα, το οποίο περιείχε προτάσεις που έμοιαζαν να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο στον ουγγρικό λαό, και μάλιστα όχι για το απώτερο μέλλον. Υποσχέθηκαν να ελέγξουν την άνοδο της εγκληματικότητας, να υπηρετήσουν το εθνικό συμφέρον της χώρας, όπως και να διατηρήσουν την ουδετερότητα της χώρας, μην επιτρέποντας τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ.

Οπως καταλαβαίνετε, τα συνθήματά του ήταν ιδιαίτερα πειστικά και έτσι στις εκλογές του 1994, το Σοσιαλιστικό Κόμμα εξασφάλισε το 33% των ψήφων, ποσοστό, που, σύμφωνα με τον εκλογικό μας νόμο, αντιστοιχούσε σε 53 κοινοβουλευτικές έδρες. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα σχημάτισε κυβέρνηση, την οποία χαρακτήρισε ως "αριστερή" και ως "σοσιαλδημοκρατική" κυβέρνηση, και, στη συνέχεια, συνέπραξε με το κόμμα της "Ομοσπονδίας Φιλελευθέρων Κομμάτων",το οποίο είχε εξασφαλίσει 18 κοινοβουλευτικές έδρες.

Διαψεύδοντας τις προσδοκίες, η κυβέρνηση δεν ακολούθησε τη σοσιαλιστική πολιτική γραμμή, αλλά, αντίθετα, εφάρμοσε την πολιτική γραμμή των νεοφιλελευθέρων και κυρίως τις οικονομικές τους απόψεις. Σήμερα, δηλαδή, στην Ουγγαρία, η οικονομία μας χαρακτηρίζεται ξεκάθαρα φιλελεύθερη, γεγονός, που, στην πράξη, μεταφράζεται με διαρκείς περικοπές ή επ' αόριστον "πάγωμα" στις δημόσιες δαπάνες, στα ταμεία, στις συντάξεις, στους μισθούς, στην εκπαίδευση. Εχουν κλείσει σχολεία και νοσοκομεία, οι φοιτητές αναγκάστηκαν να πληρώνουν για τις σπουδές τους, ενώ τον περασμένο χρόνο είχαμε έναν πληθωρισμό της τάξης του 28%. Με πολύ απλά λόγια, από τον πληθυσμό της χώρας, που ανέρχεται σε 10 εκατομμύρια, το 35%, δηλαδή περίπου 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό συνθήκες φτώχειας.

- Πείτε μας λίγα λόγια για το Εργατικό Κόμμα Ουγγαρίας, το κόμμα σας, και τις θέσεις του για τα σημερινά προβλήματα της χώρας

- Το Εργατικό Κόμμα Ουγγαρίας ιδρύθηκε το 1989 και σήμερα είναι το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το οποίο, όμως, δεν έχει εκπροσώπηση στο Κοινοβούλιο. Αυτό είναι ένα σημείο, στο οποίο θα ήθελα να δώσω περισσότερη έμφαση. Είχαμε την ευκαιρία να μπούμε στη Βουλή με τις εκλογές του 1994. Τότε, όμως, φαίνεται ότι ο ουγγρικός λαός είχε έναν άλλο τρόπο σκέψης, είχε προσηλωθεί στο να απομακρύνει από την εξουσία τη δεξιά κυβέρνηση και ό,τι αυτή συνεπαγόταν, και εκτίμησε ότι το κόμμα που θα μπορούσε στην πράξη να πετύχει κάτι τέτοιο ήταν το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Δεν έλειψαν και περιπτώσεις δικών μας οπαδών, οι οποίοι ψήφισαν υπέρ του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ελπίζοντας ότι θα υλοποιούσε τις υποσχέσεις που έδωσε.

Σήμερα, ο ουγγρικός λαός έχει αντιληφθεί ότι η πίστη στην αλλαγή που υποτίθεται ότι θα έφερνε το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήταν μια ψευδαίσθηση. Αυτό γίνεται ακόμα περισσότερο αντιληπτό, καθώς οι συνθήκες ζωής της πλειοψηφίας του λαού μας είναι πολύ χειρότερες από αυτές που επικρατούσαν ακόμα και πριν από 10 χρόνια. Η καθημερινή ζωή σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα χειροτερεύει μέρα με τη μέρα. Το μόνο πράγμα, που θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι έχει κατακτηθεί, σε σύγκριση με την περίοδο πριν από 10 χρόνια, είναι η ελευθερία του Τύπου, της ενημέρωσης, της κυβερνητικής κριτικής. Δυστυχώς, όμως, αυτό δε σημαίνει ότι θα αλλάξει και η κυβερνητική πολιτική.

Εμείς πιστεύουμε ότι θα πετύχουμε την εκπροσώπησή μας στη Βουλή στις εκλογές του 1998, βασιζόμενοι σε δύο βασικά στοιχεία. Τα λάθη της πολιτικής της τωρινής κυβέρνησης, και ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας, όπου εμείς πρεσβεύουμε την άμεση παύση της εφαρμογής της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, η οποία υπαγορεύεται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Επιπλέον, θέλουμε να διασφαλίσουμε την ουδετερότητα της Ουγγαρίας. Είμαστε ξεκάθαρα ενάντια στην ένταξη της Ουγγαρίας στο ΝΑΤΟ. Δε θέλουμε τα αμερικανικά στρατεύματα στο έδαφος της χώρας μας.

- Ειδικά για το συγκεκριμένο θέμα, μας είναι γνωστό ότι το κόμμα σας έχει προχωρήσει σε μια σειρά πρωτοβουλίες, ενάντια στην ένταξη της Ουγγαρίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Πείτε μας τι έχει γίνει μέχρι σήμερα και τι προτίθεστε να κάνετε στο εξής;

- Οπως σας είπα, η αντίθεσή μας στην ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ είναι μία από τις κυριότερες θέσεις του κόμματός μας, επειδή πιστεύουμε ότι η ανεξαρτησία της Ουγγαρίας είναι πολύ σημαντική και συνεπώς το να μείνει η Ουγγαρία μακριά από το ΝΑΤΟ είναι, πλέον, ζήτημα μείζονος εθνικής σημασίας.

Υπάρχει ένας νόμος στην Ουγγαρία, σχετικά με τα δημοψηφίσματα. Χρησιμοποιήσαμε το νόμο αυτό σε μια καμπάνια που οργανώσαμε, το φθινόπωρο του 1995, με στόχο να αναγκάσουμε το Κοινοβούλιο να συζητήσει το θέμα της ένταξης της χώρας μας στο ΝΑΤΟ. Στη διάρκεια των δύο μηνών, που διήρκεσε η καμπάνια, συγκεντρώσαμε 180.000 υπογραφές. Μάλιστα, όχι απλώς συγκεντρώσαμε υπογραφές, αλλά οι υπογράφοντες ενάντια στην ένταξη στο ΝΑΤΟ και υπέρ της διεξαγωγής ενός δημοψηφίσματος, μας έδιναν και τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητάς τους. Ηταν, δηλαδή, μια ιδιαίτερα υπεύθυνη απόφαση εκ μέρους τους και παρ' όλα αυτά καταφέραμε να συγκεντρώσουμε τον παραπάνω εντυπωσιακό αριθμό.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το νόμο, παραδώσαμε τις υπογραφές αυτές στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή, η οποία, μετά από έλεγχο, έκρινε ότι οι 142.000 υπογραφές ήταν πλήρεις. Ο νόμος περί δημοψηφισμάτων προβλέπει ότι, με συγκεντρωμένες 100.000 ελεγμένες υπογραφές, το προκείμενο θέμα περνά αυτόματα στη Βουλή, η οποία είναι υποχρεωμένη να προκηρύξει δημοψήφισμα εντός 30 ημερών από την κατάθεση των υπογραφών.

Το Δεκέμβρη του 1995, λοιπόν, η Ουγγρική Βουλή αποφάσισε σχετικώς, χωρίς όμως να έχει προηγηθεί καμία απολύτως συζήτηση. Υπήρξε συμφωνία ανάμεσα στα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή να μην επιτρέψουν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, έστω και αν έτσι παραβιάζεται η νομοθεσία. Εξήγησαν την απόφασή τους αυτή, με βάση το σκεπτικό ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας δεν έχει στη διάθεσή της τις πληροφορίες που θα ήθελε σχετικά με το ΝΑΤΟ και συνεπώς δεν μπορεί να ενημερώσει σε βάθος τον ουγγρικό λαό, ώστε αυτός με τη σειρά του να πάρει μια απόφαση μέσω του δημοψηφίσματος. Το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να απευθυνθούμε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως και πράξαμε. Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ήταν ότι στη δικαιοδοσία του δεν εμπίπτουν αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας, παρά μόνο νόμοι. Εμείς εκτιμούμε ότι και η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι τεχνητή.

Πάντως, είμαστε ευχαριστημένοι από τη συγκεκριμένη καμπάνια γιατί, αν και δεν πετύχαμε τον κύριο στόχο μας, ενημερώσαμε τον ουγγρικό λαό και στρέψαμε την κοινή γνώμη κατά της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ. Δηλαδή υπολογίζουμε ότι, αν και, πριν από δύο χρόνια, το 58% των Ούγγρων ψήφισαν υπέρ της ένταξης της χώρας, αν διεξαγόταν δημοψήφισμα σήμερα, μόνο ένα 48%, το μέγιστο, θα ψήφιζε υπέρ. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ακόμα πιθανότητες.

Σήμερα, συνεχίζουμε τη δραστηριότητά μας υπέρ μιας ουδέτερης Ουγγαρίας, μέσα από διάφορες εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες, στις οποίες πολλές φορές συνεργαζόμαστε και με προσωπικότητες και οργανώσεις εκτός του κόμματός μας. Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή το κίνημα ενάντια στο ΝΑΤΟ θα διογκωθεί, τόσο πολύ, που η πολιτική ηγεσία της χώρας και ιδιαίτερα η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα, αφού εκτιμούμε ότι η ένταξη της Ουγγαρίας θα στοιχίσει πολλά χρήματα στο λαό μας, τη στιγμή που δεν απειλούμαστε.

Επιπλέον, δε θέλουμε σε καμία περίπτωση η χώρα μας να μετατραπεί σε σκηνικό δράσης των αμερικανικών δυνάμεων. Ηδη, στη χώρα μας υπάρχουν αμερικανικά στρατεύματα, τα οποία αποτελούν την πλειοψηφία των δυνάμεων του ΟΗΕ που εγκαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Βοσνία, μετά από σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Θα ήθελα να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου στη Βοσνία διοργανώσαμε πλήθος διαδηλώσεων κατά της χρησιμοποίησης της Ουγγαρίας ως βάσης των αμερικανικών στρατευμάτων. Αν η χώρα μας ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η αμερικανική παρουσία θα ενισχυθεί, κάτι που πιστεύουμε ότι θα βλάψει ανεπανόρθωτα την πολύτιμη ουδετερότητα της Ουγγαρίας.

Για μας, είναι σαφές ότι η σοσιαλιστική κυβέρνηση πιέζει στην κατεύθυνση της ένταξής μας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, για να εξασφαλίσει την ανάλογη διεθνή υποστήριξη και όχι επειδή η Ουγγαρία αντιμετωπίζει μια σοβαρή απειλή. Από την άλλη πλευρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία επιθυμούν την ταχύτατη ένταξη της Ουγγαρίας, γιατί επεκτείνουν την εμβέλεια της επιρροής τους. Βέβαια, πρώτιστα θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους και την άποψη της Ρωσίας, η οποία εκτιμά ως απειλή για την ακεραιότητά της την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Πάντως, εμείς πιστεύουμε ότι ο ουγγρικός λαός θα έχει την ευκαιρία να δώσει τη γνώμη του για το θέμα και να αποτρέψει τη συγκεκριμένη εξέλιξη.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ