Κρίση πολιτική και οικονομική

Αν για τον Τοντόρ Ζίβκοφ το 1996 ήταν η χρονιά της δικαίωσης (το Φλεβάρη απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος, για τις οποίες είχε καταδικαστεί σε 7ετή φυλάκιση το 1992), για τον διάδοχό του στην εξουσία, Ζαν Βιντένοφ, σχεδόν οδήγησε στην καταστροφή της πολιτικής του καριέρας.

Ολόκληρο το 1996 ο Βιντένοφ φαινόταν να αντιμετωπίζει κινδύνους: το Γενάρη "υπέστη" πρόταση μομφής από την αντιπολίτευση, η οποία τον κατηγόρησε για κακοδιαχείριση και έλλειψη σιτηρών. Η πρόταση καταφηφίστηκε, αλλά ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής του, Κίριλ Τσόσεφ, παραιτήθηκε. Τον Ιούνη, η Βουλή προέκρινε οριακά τον ανασχηματισμό που πρότεινε ο πρωθυπουργός. Η υποφώσκουσα κρίση συνεχίστηκε έως τις προεδρικές εκλογές, σημείο - κλειδί για την αντιπολίτευση. Η άλλοτε κατακερματισμένη δεξιά παράταξη κατάφερε, το Νοέμβρη, να υπερβεί τις διαφορές των κομμάτων που την απάρτισαν και να καταγάγει ευρεία πολιτική νίκη. Πιεζόμενος από την αντιπολίτευση εντός και εκτός του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Βιντένοφ ανακοίνωσε στην έναρξη του 42ου έκτακτου Συνεδρίου του Σοσιαλιστικού κόμματος (21η Δεκέμβρη) την παραίτηση του ιδίου και της κυβέρνησής του, και κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να θέσει ξανά υποψηφιότητα για την πρωθυπουργία ή την αρχηγία του κόμματος. Αδοξη κατάληξη ενός εκπληκτικού σλάλομ...

Ο Βιντένοφ υπέβαλε την παραίτησή του και στο Κοινοβούλιο, το οποίο επρόκειτο να συζητήσει επ' αυτής την 28η Δεκέμβρη. Πιθανότερος διάδοχός του στην ηγεσία του κόμματος και της κυβέρνησης, κάποιος εκ των πρώην υπουργών, Εξωτερικών, Γκεόργκι Πιρίνσκι, και Εσωτερικών, Νικολάι Ντόμπρεφ.

Ο Βιντένοφ έχει ακόμη μια απειλή να αντιμετωπίσει στις αρχές του έτους - τη διερεύνηση των σχέσεών του με το "σκοτεινό" όμιλο εταιριών "Ωρίωνα". Ηδη εκκρεμεί έρευνα σε βάρος του, ενώ αρκετοί συνδέουν την υπόθεση αυτή με τη δολοφονία του άλλοτε πρωθυπουργού, Αντρέι Λουκάνοφ, ο οποίος δολοφονήθηκε την 2η Οκτώβρη.

Αν κάτι υπογράμμισε την απαξίωση του Ζαν Βιντένοφ και της κυβέρνησης του Σοσιαλιστικού Κόμματος εν τω συνόλω της, αυτό ήταν αναμφιβόλως το κορυφαίο γεγονός της βουλγαρικής πολιτικής σκηνής το 1996, οι προεδρικές εκλογές. Τα προβλήματα για την παράταξη του Βιντένοφ διαφάνηκαν ήδη από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας. Υπήρξε δυστοκία όσον αφορά την επιλογή υποψηφίου - και όταν τελικώς επιλέχτηκε ο υπουργός Εξωτερικών, Γκεόργκι Πιρίνσκι, προέκυψε η ακύρωση της υποψηφιότητάς του από το Συνταγματικό Δικαστήριο λόγω της αμφισβήτησης της υπηκοότητάς του. Την τελευταία στιγμή (Σεπτέμβρης) προκρίθηκε η υποψηφιότητα του (δευτέρας πολιτικής "τάξεως") υπουργού Πολιτισμού, Ιβάν Μαράζοφ.

Από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση είχε όλο το χρόνο - από τον Ιούνη, όταν ο απερχόμενος Πρόεδρος, Ζέλιου Ζέλεφ, ανακοίνωσε ότι απέσυρε την υποψηφιότητά του - να αναζητήσει το πρόσωπο που θα μπορούσε να την οδηγήσει στη νίκη. Ως προϊόν συμβιβασμού προέκυψε ο Πέταρ Στογιάνοφ.

Η επιλογή αυτή δικαιώθηκε τον Οκτώβρη. Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών (27η Οκτώβρη), ο Πέταρ Στογιάνοφ της Ενωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων κέρδισε το 44,07%, ο Μαράζοφ του Σοσιαλιστικού Κόμματος μόλις το 27,01%, ο Ζορζ Γκάντσεφ του Κόμματος των Επιχειρηματιών το 21,87%, κι οι υπόλοιποι έξι υποψήφιοι συνολικά το 7,05%. Προκρίνονται στο δεύτερο γύρο οι Στογιάνοφ και Μαράζοφ. Την 3η Νοέμβρη ο Στογιάνοφ διεύρυνε το προβάδισμά του: αναδείχτηκε νικητής με ποσοστό 59,73%, ενώ ο Μαράζοφ έμεινε στο 40,27%.

Η κυβέρνηση "παραδέχτηκε" τη νίκη της αντιπολίτευσης και την 12η Νοέμβρη ο Βιντένοφ ζήτησε και έλαβε "ψήφο εμπιστοσύνης" από τα ηγετικά όργανα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Την επομένη, ο υπουργός Εξωτερικών Πιρίνσκι παραιτήθηκε.

Η Βουλγαρία πρωταγωνίστησε το 1996 σε δύο ειδικής σημασίας συμφωνίες: το Μάη, κατέστη το 45ο μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης Δορυφορικών Επικοινωνιών, εμπλεκόμενη σε μια αγορά η οποία αναμένεται να έχει εξέχοντα ρόλο τα επόμενα δέκα χρόνια - τουλάχιστον. Και τον Ιούλη, εντάχτηκε στην "τρόικα" των χωρών, οι οποίες θα λάβουν δωρεάν οικονομική βοήθεια 8 εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή της Παρα-Εγνατίας οδού, που αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις μεταφορές από τη Βαλκανική χερσόνησο στην ευρωπαϊκή ήπειρο και αντιστρόφως.

Από διπλωματικής - στρατιωτικής πλευράς, σημαντική θα πρέπει να θεωρείται η συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας την οποία η Σόφια συνήψε με την Τουρκία το Γενάρη, ενώ επίσης ειδικής σημασίας θα πρέπει να θεωρείται η άρνηση του Βιντένοφ στην προσπάθεια του Ρώσου Προέδρου, Μπόρις Γιέλτσιν, να ενταχθεί η Βουλγαρία σε ένα υπό τη Μόσχα "μπλοκ" χωρών. Η Σόφια δείχνει να έχει τη βούληση ένταξής της στις δομές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και του ΝΑΤΟ.