Στο πρόσφατο παρελθόν ο "Ρ" είχε ασχοληθεί με τα περιβόητα Προγράμματα Μαζικής Αθλησης (ΠΜΑ) και κατέγραψε τις μαρτυρίες όσων (εκπρόσωποι δήμων) με χίλιους κόπους και βάσανα παλεύουν να τα κρατήσουν ζωντανά. Αυτοί που θεωρούνται υπεύθυνοι, κώφευσαν, όπως αναμενόταν. Δεν πειράζει όμως. Σήμερα επανερχόμαστε στο θέμα, από μια άλλη σκοπιά. Των ανθρώπων που εργάζονται για να υλοποιηθούν αυτά τα προγράμματα. Των γυμναστών που ενδιαφέρονται άμεσα για την πορεία τους, αφού αποτελούν κομμάτι της δουλιάς αλλά και της ζωής τους. Οι εμπειρίες και οι εκτιμήσεις τους δε διαφέρουν πολύ από των εργοδοτών τους (δήμοι). Καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα.

Τι σχέση έχουν με την πραγματικότητα; Ο λόγος στον πρόεδρο του Σωματείου Εργαζομένων Γυμναστών, Θανάση Ντέλκο, και την οργανωτική γραμματέα, Αννα Μπαχτή: "Η διαδικασία που οδηγεί στην υλοποίηση των ΠΜΑ (σχεδιασμός οργανωτικού πλαισίου, αποστολή σε δήμους, αιτήσεις, έγκριση) χρειάζεται περίπου 2 μήνες. Με βάση τις εξαγγελίες της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (ΓΓΑ) ο σχεδιασμός της νέας χρονιάς ξεκινάει το Μάη και ολοκληρώνεται τον Ιούνη. Ομως, ο μήνας τελειώνει και ακόμα δεν έχει υπογραφεί το προσχέδιο. Αν λάβουμε υπόψη ότι τα προγράμματα χωρίζονται σε 3 φάσεις (Σεπτέμβρη - Δεκέμβρη, Δεκέμβρη - Ιούνη και Ιούνη - Ιούλη), εύκολα καταλαβαίνει κάποιος ότι η πρώτη περίοδος έχει ήδη βγει εκτός ημερομηνιών.

Για να γίνει κατανοητή η νοοτροπία των ιθυνόντων αρκούν δύο παραδείγματα. Ακόμα στους δήμους δεν έχει πάει το οργανωτικό πλαίσιο που αφορά το πρόγραμμα Ιούνης - Ιούλης '97! Αντίθετα, πριν από τις εκλογές ο νυν υφυπουργός Πολιτισμού, Α. Φούρας, προχώρησε σε εξαγγελία με τίτλο "5.000 γυμναστές στα ΠΜΑ" και οι απαραίτητες διαδικασίες περατώθηκαν εντός μιας βδομάδας (...). Είναι ζήτημα πολιτικής επιλογής και όχι μόνο υπουργού. Πέρσι ο κ. Λιάνης είχε πει το αμίμητο πως οι γυναίκες δεν μπορούν να γυμνάζονται στους δήμους. Αν θέλουν, να πάνε στα κέντρα αδυνατίσματος. Αυτό δείχνει μια αντίληψη. Είτε εκφράζεται από έναν υπουργό δημόσια, είτε απ' τους υπόλοιπους με την πρακτική τους".

"Χρόνο με το χρόνο σε μια υποτιθέμενη προσπάθεια τακτοποίησης, άρχισαν να λιγοστεύουν τις ώρες εργασίας ώστε να υπάρξει εικονική μείωση στην ανεργία. Εκεί που ένας συνάδελφος εργαζόταν 18 - 21 ώρες, τώρα χρησιμοποιούνται 2 για τον ίδιο χρόνο. Στην πρώτη περίπτωση η αμοιβή ήταν περίπου 1.200 δρχ. την ώρα, στη δεύτερη είναι περίπου 1.750 δρχ. Μειώνουν τις ώρες, αυξάνουν ελάχιστα τις απολαβές και ουσιαστικά κρατάνε τον προϋπολογισμό στα ίδια επίπεδα (απ' το 1991 παραμένει στο 1 δισ. 200 εκατ. δρχ.).

Υποστήριξαν ότι ήταν μια κίνηση αναδιοργάνωσης γιατί υπήρχαν εικονικά προγράμματα. Δε λένε όμως ότι όπου υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ρουσφέτια της εκάστοτε κυβέρνησης για να βολεύει ημετέρους παραμονές φοιτητικών, δημοτικών ή εθνικών εκλογών. Οι ίδιοι γεννούν και συντηρούν αυτές τις καταστάσεις. Με 90 και 100 χιλ. δρχ. δεν μπορείς να ζήσεις αξιοπρεπώς τον εαυτό και την οικογένειά σου. Αντιμετωπίζεις λοιπόν ως πάρεργο τέτοιες δουλιές και συμμετέχεις σε προγράμματα - σφραγίδες. Πραγματική αναδιοργάνωση και αναβάθμιση των ΠΜΑ δεν έγινε ποτέ. Πάντως αξίζει να επισημάνουμε πως στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν είναι εικονικά. Λ.χ. τα δημοτικά γυμναστήρια είναι γεμάτα από γυναίκες ή παιδιά. Τ' άτομα με ειδικές ανάγκες δε γίνεται να μην κάνουν τα προγράμματά τους και να παρουσιάζονται εικονικές ώρες. Είναι ελάχιστες και γνωστές οι εξαιρέσεις".

"Τα ΠΜΑ δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένα. Εδώ και μια 5ετία όλο υπόσχονται αλλά ποτέ δεν υλοποιούν. Ο οργανισμός αυτός πρέπει να 'χει μόνιμο προσωπικό από γυμναστές, που θα καθοδηγούν, ελέγχουν και συντονίζουν. Οι φορείς με τη σειρά τους θα επιλέγουν τι προγράμματα θα κάνουν, με βάση γεωπολιτικά κριτήρια και τις ανάγκες των αθλουμένων, και δε θα τους καθοδηγεί η ΓΓΑ. Για να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα τα προγράμματα πρέπει να γίνονται όλο το χρόνο. Οι δήμοι προσπαθούν μόνοι τους να τα διατηρήσουν σε 8μηνη βάση (Οκτώβρη - Ιούλη) και η ΓΓΑ τα κάνει 5μηνα (Νοέμβρη ή Δεκέμβρη - Ιούλη). Ο αθλητισμός δεν είναι εποχιακή ανάγκη. Είναι συνταγματικό δικαίωμα του λαού και υποχρέωση όλων των πολιτειακών φορέων να τον παρέχουν σ' ετήσια βάση και μάλιστα δωρεάν.

Τώρα στην πλειοψηφία τους οι αθλούμενοι πληρώνουν. Για μας δεν έχει σημασία αν στα ιδιωτικά γυμναστήρια δίνουν 15.000 δρχ. και στο δήμο 5.000. Με 1.002 τρόπους ο εργαζόμενος πληρώνει (φόροι, δημ. τέλη κλπ.). Δικαιούται τη δωρεάν άθληση. Ομως η ανταποδοτική λογική των κρατούντων εφαρμόζεται και στον αθλητισμό. Επί της ουσίας όλες οι κοινωνικές ανάγκες ιδιωτικοποιούνται. Οι δήμοι υποτάσσονται στην εισοδηματική πολιτική της κάθε κυβέρνησης. Αντί να διεκδικήσουν μεγαλύτερα κονδύλια, μπαίνουν στο λούκι να ζητάνε λεφτά απ' τους δημότες.

Οι κοινωνικές ανάγκες δεν απασχολούν τους κυβερνώντες. Αντίθετα, ο αθλητισμός του χρήματος, της βιτρίνας είναι προτεραιότητά τους. Το λένε ανοιχτά: "Εμείς δεν μπορούμε να δώσουμε λεφτά, έχουμε Παγκόσμιο ή Ολυμπιακούς, αυτοί είναι οι στόχοι μας". Είναι ένας κυκεώνας χωρίς άκρη. Η κατάσταση αυτή δε σηκώνει βελτίωση. Η θ' ανατραπεί ή θα συνεχίσει ως έχει. Δηλαδή η υλοποίηση των ΠΜΑ θα εναπόκειται στην καλή θέληση του εκάστοτε υπουργού. Η ΓΓΑ δε θέλει και δεν μπορεί να κάνει τα προγράμματα. Είναι πίσω απ' τη δουλιά των δήμων και τις ανάγκες της κοινωνίας. Ερχεται λοιπόν με πασαλείμματα να δώσει μια επίφαση πως κάνει μαζική άθληση.

Για ν' αλλάξει η υφιστάμενη κατάσταση χρειάζονται συγκεκριμένα βήματα. Νομική κατοχύρωση των ΠΜΑ, να γίνονται σε ετήσια βάση με πραγματικά δωρεάν παροχή. Γενναία οικονομική επιχορήγηση που θα καλύπτει όλες τις ανάγκες των φορέων, που ασχολούνται με τη μαζική άθληση, σε υλικοτεχνική υποδομή και έμψυχο δυναμικό. Αναβάθμιση ή επέκταση των προγραμμάτων σ' όλους τους χώρους. Σχολείο, εργασία, στρατό, δήμους, κέντρα απεξάρτησης και άλλους".

Τα προβλήματα των γυμναστών δεν περιορίζονται σε όσα ήδη αναφέρθηκαν. Υπάρχουν πολλά ακόμα, τα οποία τους κάνουν τη ζωή δύσκολη. Αντιμετωπίζονται σαν πολίτες β κατηγορίας αφού δεν είναι λίγες οι φορές που με τις ευλογίες της πολιτείας καταστρατηγούνται ακόμα και οι νόμοι. Δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίσει κάποιος μεσαιωνικές τις συνθήκες που επικρατούν. "Μεγαλύτερο πρόβλημά μας αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν υπάρχει συλλογική σύμβαση εργασίας", λένε οι εκπρόσωποι του Σωματείου Εργαζομένων Γυμναστών, και συνεχίζουν: "Αποτέλεσμα να μην κατοχυρώνονται ούτε στοιχειώδη εργασιακά μας δικαιώματα. Δεν έχουμε ωράριο. Για να βγει ένα εισόδημα της τάξης των 200 - 250 χιλ. δρχ. μηνιαίως πρέπει να τρέχουμε απ' το πρωί ως το βράδυ. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων δεν έχουμε μισθό.

Εργαζόμαστε με ωρομίσθιο ή ως ελεύθεροι επαγγελματίες με δελτίο παροχής υπηρεσιών. Ενώ η δουλιά μας έχει συγκεκριμένο εργοδότη, χώρο, χρόνο, αντικείμενο, εμφανιζόμαστε ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Ετσι δεν έχουμε ασφάλιση και ό,τι άλλο σημαίνει η σύμβαση εργασίας. Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι πως το ΙΚΑ έχει αποφανθεί πως πρέπει ν' απολαμβάνουμε ό,τι κάθε μισθωτός. Το καθεστώς αυτό όμως συμφέρει δήμους, ΓΓΑ, κάθε εργοδότη, γιατί είναι πιο φθηνό. Εναρμονίζεται με τις νέες εργασιακές σχέσεις που προωθούν. Να φανταστείτε πως υπάρχουν συνάδελφοι, κυρίως στα ιδιωτικά γυμναστήρια, οι οποίοι δε φαίνονται πουθενά".

Ανάλογα τραγική είναι η κατάσταση και στην εκπαίδευση. "Το 1993 το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο πήρε μια απόφαση που υποστήριζε πως τα παιδιά στις μικρές ηλικίες δεν έπρεπε να κάνουν φυσικά αγωγή με γυμναστή αλλά με τον δάσκαλο. Ως σήμερα δεν την έχει αιτιολογήσει, όμως η σκοπιμότητά της φάνηκε γρήγορα. Ο τότε υπουργός Γ. Σουφλιάς πέρασε Προεδρικό Διάταγμα που όριζε θέσεις γυμναστών στα δημοτικά. Κατάργησε όμως το μάθημα στην 1η και τη 2η τάξη και μείωσε τις ώρες στις υπόλοιπες. Από 21 ώρες εβδομαδιαία λοιπόν έγιναν μόλις 8. Αυτόματα λιγόστεψαν οι θέσεις εργασίας και αντί των 5.000 γυμναστών που χρειάζονταν με περίπου 2.500 συναδέλφους "έκλεισε" η εκπαίδευση.

Οσο για την ανεργία που μαστίζει τον κλάδο, αξίζει ν' αναφέρουμε πως παλιότερη έρευνα των ΤΕΦΑΑ κατέληξε ότι για να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας σε άθληση χρειάζονται περίπου 18 - 20.000 γυμναστές. Σήμερα οι άνεργοι είναι περίπου 15.000 (...). Γι' αυτό διεκδικούμε αύξηση των ωρών φυσικής αγωγής σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γενναία αύξηση διορισμών και διατήρηση της επετηρίδας ως μοναδικού αξιοκρατικού μέσου πρόσληψης".

Γ. ΚΑΝΤΖΙΛΙΕΡΗΣ