Κυριακή 1 Ιούνη 1997
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
H προσωρινή σταθεροποίηση του καπιταλισμού

Το 1923 με την ήττα του γερμανικού προλεταριάτου, τελειώνει η επαναστατική περίοδος στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Η κεφαλαιοκρατία ανασαίνει. Οι διάσημοι οπορτουνιστές ηγέτες, ο Κάουτσκι, ο Μπάουερ, ο Χίλφερντινγκ, ο Μπλουμ, θεωρούν ότι η σταθεροποίηση θα είναι μακρόχρονη, πως πέρασε για πολύ καιρό, ο κίνδυνος της επανάστασης. Τα καπιταλιστικά κράτη προσπαθούν να συνέλθουν από τις συνέπειες του Α παγκοσμίου πολέμου. Το σταθερό νόμισμα και η σταθερότητα στο πιστωτικό και δημοσιονομικό σύστημα, αποτελούν προϋποθέσεις της οικονομικής τους ανόρθωσης. Μια μετά την άλλη οι καπιταλιστικές χώρες επιχειρούν σταθεροποίηση του νομίσματός τους. Είκοσι χώρες επιστρέφουν στη χρυσή βάση από το 1924 ως το 1928. Οι κρατικοί προϋπολογισμοί σταματάνε να στηρίζονται στην έκδοση χαρτονομίσματος. Κύρια πηγή εσόδων είναι οι φόροι που πέφτουν στις πλάτες των εργαζομένων. Τα ελλείμματα καλύπτονται με δάνεια εσωτερικά κι εξωτερικά. Τον Αύγουστο του 1924 στη Διάσκεψη του Λονδίνου συμφωνείται το σχέδιο Ντοζ. Πρόκειται για σχέδιο διακανονισμού των γερμανικών επανορθώσεων προς όφελος του αμερικάνικου χρηματιστικού κεφαλαίου, σύμμαχου των γερμανικών μονοπωλίων. Προς τη Γερμανία δίνονται πιστώσεις για την πληρωμή των επανορθώσεων. Το σχέδιο βοηθάει το γερμανικό ιμπεριαλισμό να ανορθωθεί. Τα δάνεια, οι πιστώσεις και οι επενδύσεις προς τη Γερμανία φτάνουν τα 20 - 25 δισ. μάρκα. Οι επανορθώσεις που έδωσε η Γερμανία το ίδιο διάστημα, τα 11 δισ. μάρκα.

Μια μετά την άλλη οι καπιταλιστικές χώρες φτάνουν και ξεπερνάνε τα προπολεμικά επίπεδα βιομηχανικής παραγωγής. Η Γαλλία το 1924, η Γερμανία το 1927, η Αγγλία το 1929. Ενα κύμα "ορθολογισμού" (εκσυγχρονισμού) της καπιταλιστικής παραγωγής σαρώνει τη βιομηχανία, πετώντας εκατομμύρια εργαζόμενους στο στρατό των ανέργων. Δέκα εκατομμύρια εργάτες υπολογίζεται ότι έχασαν τη δουλιά τους λόγω των εκσυγχρονισμών. Στα εργοστάσια μπαίνει το σύστημα συνεχούς εργασίας με μεταφορέα (μέθοδος Φορντ), η χρονομέτρηση, η τυποποίηση, αυξάνεται ο αριθμός των μηχανών που χειρίζεται ένας εργάτης. Η αύξηση της ωριαίας απόδοσης του εργάτη για τα έξι χρόνια της σταθεροποίησης, κατά μέσο όρο υπολογίζεται στο 15 - 25%. Χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρεοκοπούν. Παρ' όλα αυτά η χρησιμοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της βιομηχανίας φτάνει μόνο στο 60 - 70%.

Στο τέλος της περιόδου της σταθεροποίησης, η Γερμανία έχει ήδη κατακτήσει τη δεύτερη θέση σε πολλούς από τους σημαντικότερους κλάδους. Η αμερικάνικη βιομηχανική παραγωγή είναι όση η αγγλική, συν τη γαλλική συν τη γερμανική. Οι ΗΠΑ γίνονται ο μεγαλύτερος διεθνής πιστωτής εκτοπίζοντας την Αγγλία. Τα αμερικάνικα μονοπώλια όπως οι "Στάνταρτ Οϊλ", "Τζένεραλ Ελέκτρικ", "Τζένεραλ Μότορς", "ΙΤΤ co", "Φορντ", "Ανακόντα" κ. ά. εισδύουν σε μεγάλη έκταση με απευθείας επενδύσεις στη γερμανική οικονομία. Για παράδειγμα η τράπεζα του Ροκφέλερ "Ντίλον, Ριντ και Σία", μετέχει στο δεύτερο σε μέγεθος βιομηχανικό μονοπώλιο (μεταλλουργικό κοντσέρν) "Φεράινιχτε Σταλβέρκε" που ελέγχει το 40% της παραγωγής ατσαλιού και το 43% της παραγωγής χυτοσιδήρου της Γερμανίας. Ταυτόχρονα τα γερμανικά μονοπώλια, παραβιάζοντας τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, επενδύουν στην πολεμική βιομηχανία της Ολλανδίας, της Ισπανίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας.

Η οικονομική και πολιτική ανισομετρία της ανάπτυξης μεγαλώνει με αποτέλεσμα την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Δυναμώνουν οι τάσεις προστατευτισμού και ντάμπινγκ.

Σοσιαλδημοκρατία και "ταξική ειρήνη"

Η ταξική πάλη οξύνεται. Η σοσιαλδημοκρατία, η τάση της υποταγής στον καπιταλισμό προδίνει, προδίνει, προδίνει... Προωθεί την πολιτική της ταξικής συνεργασίας και ειρήνης, τη βοήθεια στην καπιταλιστική ορθολογικοποίηση, σαμποτάρει, ματαιώνει ή χτυπά με το ντουφέκι τις μαχητικές εκδηλώσεις του προλεταριάτου. Ρίχνει τα συνθήματα της "ειρήνης στη βιομηχανία", της"οικονομικής δημοκρατίας" που, μαζί με τον "έλεγχο των μονοπωλίων", θα είναι, όπως ισχυρίζεται, τα μέσα για το πέρασμα σε ένα καινούριο κοινωνικό σύστημα, φτιάχνει μαζί με το κεφάλαιο όργανα ταξικής συνεργασίας ανάλογα με τα σημερινά.

Το 1925 στο συνέδριό της στη Μασσαλία, η Σοσιαλιστική Εργατική Διεθνής (ΙΙ Διεθνής) διακηρύσσει ότι η συμμετοχή των σοσιαλιστών σε κυβερνήσεις συνασπισμού με τους αστούς, είναι ο δρόμος για την κατάκτηση της εξουσίας. Καλεί τους οπαδούς της να υποστηρίξουν τα μέτρα σταθεροποίησης του καπιταλισμού. Αποκοιμίζει την εργατική τάξη με ουτοπίες, ανάλογες με τις σημερινές προτάσεις των "νεοαριστερών", για διεθνείς δίκαιες ρυθμίσεις με συγκρότηση διεθνούς οικονομικού συμβουλίου που θα μελετά τα διεθνή προβλήματα της παραγωγής και κατανάλωσης, θα διευκολύνει τις διεθνείς σχέσεις, την ανάπτυξη των μεταφορών, θα εξασφαλίζει δίκαιη κατανομή των πρώτων υλών. Στο συνέδριο των Βρυξελλών (1928) διακηρύσσεται η πρόθεση των σοσιαλδημοκρατών να αγωνίζονται "τόσο εναντίον της δικτατορίας από τα δεξιά όσο κι εναντίον της δικτατορίας από τ' αριστερά". Δικαιολογείται η αποικιοκρατία και καταδικάζεται το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, εκτός τεσσάρων χωρών (Αίγυπτος, Κίνα, Συρία, Ιράκ) που εξασφαλίζουν, κατά τη σοσιαλδημοκρατία, τις "απαραίτητες προϋποθέσεις του σύγχρονου ανεξάρτητου υλικού πολιτισμού".

Η εμπειρία της σοσιαλδημοκρατίας του μεσοπολέμου ασφαλώς εμπνέει σε πολλά τους σημερινούς απογόνους της. Είτε στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση, με χίλιους τρόπους χτυπά το εργατικό κίνημα.

Στη Γερμανία, το 1928, συμμετέχει σε κυβέρνηση "μεγάλου συνασπισμού" μαζί με το δημοκρατικό κόμμα και το κόμμα του Κέντρου. Υπουργός Οικονομικών γίνεται ο γνωστός θεωρητικός της σοσιαλδημοκρατίας Χίλφερντινγκ που πλασάρει τη θεωρία περί "οργανωμένου καπιταλισμού", που είναι σε θέση, τάχα, να αποφεύγει τις κρίσεις. Η κυβέρνηση αυτή προωθεί αντεργατικούς νόμους όπως περιορισμό των επιδομάτων ανεργίας, παράταση της εργάσιμης μέρας, αύξηση των πολεμικών δαπανών κ. ά. Διαδηλώσεις των εργατών απαγορεύονται και πνίγονται στο αίμα (π. χ. Βερολίνο 1/5/1929).

Στην Αγγλία, η πρώτη "εργατική" κυβέρνηση του Μακντόναλντ, αφού παίρνει μ' ένα πρόγραμμα όλο υποσχέσεις την εξουσία, πετάει μερικά ψίχουλα στην εργατική τάξη (ορισμένη αύξηση στις δαπάνες για κατοικία, αυξήσεις στα επιδόματα ανεργίας και συντάξεις, μείωση του φόρου του τσαγιού) και εγκαταλείπει βασικό μέρος του προγράμματός της (εθνικοποιήσεις ορυχείων και σιδηρ/μων, φορολογία στο κεφάλαιο). Στις απεργίες παίρνει το μέρος των επιχειρήσεων. Το 1928 η ρεφορμιστική ηγεσία των συνδικάτων συγκροτεί μαζί με τους καπιταλιστές μεικτή επιτροπή, με πρόεδρο τον εκατομμυριούχο Μοντ. Σκοπός της επιτροπής είναι η "οργάνωση της βιομηχανίας" και "η ταξική ειρήνη". Το συνέδριο των συνδικάτων (1928) αποφασίζει πως οι εργάτες έχουν συμφέρον από την "πρόοδο" της βιομηχανίας και οφείλουν να βοηθήσουν την "επιστημονική της αναδιοργάνωση".

Στις ΗΠΑ τα ρεφορμιστικά συνδικάτα προπαγανδίζουν ότι ο καπιταλιστικός εκσυγχρονισμός τελικά θα αυξήσει τις θέσεις εργασίας. Εκπονούνται και εφαρμόζονται σχέδια (όπως το Β - Ο στους σιδηροδρόμους) όπου προβλέπεται ενεργός συμμετοχή των εργατών και υπαλλήλων στην κατάρτιση κι εφαρμογή της ορθολογικής οργάνωσης της παραγωγής. Στο αποκορύφωμά της βρίσκεται η ιδεοληψία του "λαϊκού καπιταλισμού". Εργάτες αγοράζουν μετοχές, ιδρύονται τράπεζες εργατών από τους ρεφορμιστές. Οι άνεργοι στα χρόνια της σταθεροποίησης φτάνουν 3 - 4 εκατομμύρια. Χώρια οι μισοάνεργοι, που απασχολούνται λίγες μέρες τη βδομάδα ή λίγες ώρες τη μέρα (σήμερα που επανέρχονται αυτές οι μορφές εργασίας, μερικοί τις θεωρούν "νέες" εργασιακές σχέσεις κι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ανάπτυξης της τεχνολογίας). Κάποιες αυξήσεις δίνονται στους ειδικευμένους εργάτες, ενώ στους ανειδίκευτους το μεροκάματο μένει στάσιμο ή μειώνεται.


Κορυφή σελίδας
Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ