Ερήμωση, ερήμωση και ξανά ερήμωση. Καμία άλλη λέξη δεν περιγράφει την πραγματικότητα, που και μόνο το πέρασμα από τα χωριά αποκαλύπτει. "Πέραν του λεκανοπεδίου, έρημος χώρα και στο Μέτσοβο και στην Κόνιτσα", ήταν μια από τις χαρακτηριστικές φράσεις που ακούσαμε στα Γιάννενα, στην αρχή αυτού του οδοιπορικού. Η πραγματικότητα, ακόμα πιο σκληρή. Σαν το τοπίο που κάνει μεν τους Ηπειρώτες να είναι "αγύριστα κεφάλια", που το παλεύουν, δηλαδή, το πράγμα μέχρι τέλους και που ίσως σ' αυτήν την επιμονή τους να βρίσκεται και η ελπίδα: Πως όσα κι αν μηχανεύονται τα κυβερνητικά επιτελεία, για να βάλουν στο χέρι αυτή την πλούσια - μα κατακερματισμένη σε μικρούς κλήρους - γη, για να την κάνουν αξιοποιήσιμη από μια χούφτα ιδιώτες που προσβλέπουν στις πλουτοπαραγωγικές πηγές αυτού του τόπου, άλλα τόσα θα κάνουν οι Ηπειρώτες για να ανατρέψουν αυτά τα σχέδια.

Ο μηχανισμός εξαγοράς συνειδήσεων, μέσα από ένα τεράστιο πλέγμα ρουσφετολογικού τύπου πολυποίκιλων παρεμβάσεων, που έχουν στήσει κύρια ο σημερινός υπουργός Εσωτερικών Αλέκος Παπαδόπουλος και ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Β. Αργύρης, ενώ κατορθώνει σε μεγάλο βαθμό να εγκλωβίζει πολλούς, δεν έχει μέλλον, καθώς οι γενικής εφαρμογής ρυθμίσεις της τρέχουσας πολιτικής στενεύουν όλο και περισσότερο τα περιθώρια.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ακόμα και αυτή η τριήμερη περιοδεία, που κάνει αυτές τις μέρες στην περιοχή ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, έχει στηριχτεί μόνο σε δύο - τρία - συγκοινωνιακά κατά κύριο λόγο - έργα και μάλιστα τέτοια που δεν είναι καν άμεσης προτεραιότητας, σε σχέση με τις ανάγκες του λαού της περιοχής.

Ανάγκες που έχουν να κάνουν με την ίδια την παραγωγική βάση η οποία είχε αναπτυχθεί επί αιώνες εκεί, ήταν δημιούργημα του ίδιου του ηπειρώτικου περιβάλλοντος και η οποία σήμερα καταστρέφεται άρδην με τις ίδιες εντολές της Ευρωπαϊκής Ενωσης που επιβάλλουν: Καταστροφή της κτηνοτροφίας, καταστροφή της γεωργίας, καταστροφή των συναφών βιομηχανιών και βιοτεχνιών, δημιουργία δρόμων για να περνούν τα εμπορεύματα των ισχυρών της ΕΕ και παρεμπιπτόντως να διευκολύνεται προοπτικά η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της περιοχής από τους ίδιους. Εντολές που τελικά οδηγούν στην καταστροφή το ίδιο το ανθρώπινο παραγωγικό δυναμικό της επαρχίας, στη μετατροπή του σε άνεργη μάζα, συγκεντρωμένη στα αστικά κέντρα.

Η συνακόλουθη ερήμωση αρχικά των ορεινών χωριών που αρχίζει να γίνεται ορατή ήδη ακόμα και σε χωριά του κάμπου των Ιωαννίνων, καταγράφεται με ψυχρά νούμερα στα δελτία της Στατιστικής Υπηρεσίας, νούμερα που εκτός από το ειδικό ενδιαφέρον που έχουν για τους τεχνοκράτες και του σημερινού εκσυγχρονισμού του καπιταλισμού, είναι αποκαλυπτικά και για τις καταστροφικές επιπτώσεις των πολιτικών που με συνέπεια εφάρμοσαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις.

Οι πρωτεύουσες των νομών με περίπου 70.000 κατοίκους στην απογραφή του '61, έφτασαν το '91 κοντά στις 100.000, με τα Γιάννενα να αυξάνουν τον πληθυσμό τους ακόμα και σε βάρος των άλλων τριών μεγάλων πόλεων. Το νούμερο αυτό σήμερα τείνει να μειωθεί όχι από την επιστροφή στα χωριά, αλλά από ένα νέο κύμα μετανάστευσης σε χώρες του εξωτερικού. Ο αγροτικός πληθυσμός από τις 258.000 του 1961, έπεσε στις 201.000 το '91 και η πτώση συνεχίζεται. Οι άνεργοι και ο αστικός πληθυσμός είναι οι μόνοι που αυξάνονται. Τα καλλιεργημένα στρέμματα από τα 1.305.148 το '86, είχαν ήδη πέσει στα 1.269.818 το '93, σαν αποτέλεσμα των αντιαγροτικών πολιτικών.

Τελικά, η κατάταξη της Ηπείρου ως η φτωχότερη επαρχία της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν είναι χωρίς αιτία. Αιτία για την οποία διαμορφώνεται ήδη μία κάποια συνείδηση για την ανατροπή της.

Θ. Λ.