Της Αννας ΙΩΑΝΝΑΤΟΥ
Θέματα έκθεσης για τους υποψήφιους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν περιληπτικά: "η υπέρβαση της σημερινής κοινωνίας, των μηχανικών ανθρώπινων όντων με "μια κοινωνία ελευθερίας και ελεύθερης επικοινωνίας", καθώς και η επιβολή του συντηρητισμού από την κοινωνία με αντίπαλο δέος το όνειρο".
Στις 26 του Ιούνη, την Παγκόσμια Μέρα Κατά των Ναρκωτικών, επίσημο κυβερνητικό στέλεχος επανέλαβε τη, σε όλους γνωστή πλέον, θέση, για την ελεύθερη καλλιέργεια του "μαλακού" ναρκωτικού, που ονομάζεται χασίς.
Το πρώτο στοιχείο αντανακλά και συμβολίζει την ανελεύθερη πραγματικότητα.
Το δεύτερο αντανακλά και συμβολίζει το πώς ωθούνται οι νέοι υποψήφιοι στην ανάπτυξη ανώδυνων απαντήσεων, καθώς και σε μια στοχαστική, η οποία δεν τους απελευθερώνει καθόλου από την ασφυκτικά ανελεύθερη πραγματικότητα, αλλά αντίθετα τους χώνει βαθιά μέσα σ' αυτή.
Το τρίτο αντανακλά και συμβολίζει, έστω δειλά ακόμα, αλλά γι' αυτό όχι λιγότερο προκλητικά, μια επίσημη πρόταση "λύσης" εκ μέρους της ένοχης πολιτείας, χωρίς περιστροφές και φιλοσοφίες κι ας εξέφρασε η Βουλή των εφήβων μια αντίθετη άποψη.
Οι ερωτήσεις, στις οποίες κλήθηκαν οι υποψήφιοι να απαντήσουν υπό τη μορφή έκθεσης, περιέκλειαν ήδη τις θελημένες απαντήσεις. Επίσημα βεβαίως, η κάθε άποψη είναι δεκτή, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη.
Ετσι για κατατόπιση του αναγνώστη, έχουμε την εξής ερώτηση, από το ίδιο το θέμα της έκθεσης, στη μια περίπτωση:
"Γιατί νομίζετε ότι ο Τσόμσκι (προηγήθηκε απόσπασμα από συζήτηση του Νόαμ Τσόμσκι με τον Μισέλ Φουκό) προβάλλει με ιδιαίτερη έμφαση την αξία της ανθρώπινης δημιουργικότητας σε κοινωνία ελευθερίας;".
Και η άλλη: "Ποιος είναι ο ρόλος σας σε μια τέτοια κοινωνία; (εννοείται η κοινωνία του συντηρητισμού). Νομίζετε ότι τα όνειρά σας μπορούν να δράσουν επαναστατικά απέναντι σ' αυτή την επιβολή;".
Οι μαθητές μέσα από μια δήθεν πλουραλιστική επιλογή κειμένων ξένων και Ελλήνων (αρχαίων και νέων) στοχαστών και επιστημόνων ωθούνται, ή μάλλον μαθαίνουν να σκέφτονται και να γράφουν σε μια λογική ενσωμάτωσης στο υπαρκτό σύστημα, η οποία εξισώνει όλα τα μέλη της κοινωνίας στην έννοια "ο άνθρωπος στην κοινωνία". Ναι, έτσι απλοϊκά, μονομερώς, αδιαφοροποίητα, σα να μην υπάρχουν καθόλου διαφορές ανάμεσα στα κοινωνικά στρώματα και στις κοινωνικές τάξεις από τις οποίες κατάγονται οι υποψήφιοι. Το σύνδρομο του "μεσαίου στρώματος" - η εξισωτική, ισοπεδωτική πρόφαση της πολιτείας - τους ρούφηξε όλους;
Η αντιπαράθεση συντηρητισμός - (επαναστατικό) όνειρο γίνεται παραπλανητική για νέους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν ήδη προετοιμαστεί, από το εκπαιδευτικό σύστημα σε τέτοιες ανώδυνες αντιπαραθέσεις, και οδηγούνται στο αδιέξοδο. Ετσι, καθόλου σπάνια πια, το όνειρο χάνει γρήγορα τη νεανική επαναστατικά του και σβήνει οδυνηρά και αμήχανα στη ναρκωμένη απάθεια ή στη βουβή απόγνωση.
Η λύτρωση αναζητείται στο ναρκωτικό, σε οποιοδήποτε ναρκωτικό. Η πολιτεία τους προετοιμάζει και τους ενθαρρύνει σ' αυτή την κατεύθυνση και μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Σε τέτοιες ελευθερίες οδηγεί η κοινωνία του "συντηρητισμού". Διότι για να είναι συντηρητική κάτι συντηρεί.
Συντηρεί και διαφυλάσσει σαν τα μάτια της ένα ταξικό σύστημα, μέσα στο οποίο ο ένας στους τρεις υποψήφιους θα βρει θέση σε ανώτατο ή ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα - δε μιλάμε καν για μια θέση στον ήλιο - χωρίς ουσιαστική, μαζική εναλλακτική λύση για τους υπόλοιπους.
Γι' αυτό το λόγο συντηρεί το προνόμιο του να εκπαιδεύει τους μαθητές αποκλειστικά σε μια κατεύθυνση μονοδιάστατη: Μέσα σε μια όλο και ασφυκτικότερη ανελευθερία για τους πολλούς, διδάσκει τους μαθητές να φλυαρούν περί ελευθερίας και υπερβάσεων. Μέσα σε μια πραγματικότητα, η οποία τους φυλάει την ανώμαλη προσγείωση, τους διδάσκει να μιλούν για ένα όνειρο γενικό και αόριστο, προετοιμάζοντας το ψυχολογικό έδαφος για (οποιαδήποτε) νάρκωση. Αυτό θεωρείται από την Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων, ότι "ανταποκρίνεται (σαν θέμα) στις ανησυχίες, στις αγωνίες, στα προβλήματα και στα οράματα των νέων.
Γνωρίζουμε και σεβόμαστε τις ανησυχίες και τις αγωνίες των νέων και διαπιστώνουμε, ότι πηγάζουν από το βασικότερο των αισθημάτων που η ίδια αυτή κοινωνία δημιουργεί: Θα βρω μια θέση στον ήλιο ή μήπως περισσεύω κι εγώ;
Πρόκειται για μια κοινωνία στην οποία περισσεύουν όλο και πιο πολλοί άνθρωποι και πετιούνται στο περιθώριο όλο και περισσότεροι νέοι, αρχικά πηγαίνοντας από εξέταση σε εξέταση (αλήθεια, τι εξετάζεται;) χωρίς στόχο για να καταλήξουν "απασχολήσιμοι".
Μια κοινωνία που συντρίβει βήμα με βήμα τ' όνειρο, για το οποίο καλείται να γράψει ο εξεταζόμενος υποψήφιος. Φυσικά, στη Βουλή των Εφήβων, αυτή η κουβέντα για το όνειρο ειπώθηκε αγνά. Δεν άργησαν να το εκμεταλλευτούν.
Το όνειρο, που παραμένει όνειρο, είναι ακίνδυνο.
Το όνειρο, που συγκεκριμενοποιείται, που εξοπλίζεται με την ιδεολογία της ανατροπής του συστήματος της κοροϊδίας των νέων, το όνειρο που ενσαρκώνεται σε δράση πραγματικά επαναστατική, αυτό το όνειρο μονάχα θα το φοβάται το συντηρητικό κατεστημένο.
Και ρωτάμε τους υπεύθυνους για τα θέματα έκθεσης: Γιατί Τσόμσκι και Φουκό με τα θολά τους κοινωνικά μηνύματα; Παρορμώμενοι, όχι από εθνικιστική στενότητα, αλλά από βαθιά ανησυχία για την επιλογή σας (για λόγους ιδεολογικούς), θα προτείναμε ένα άλλο θέμα - ερέθισμα για να γράψουν οι υποψήφιοι, ένα ερέθισμα επαναστατικό και γι' αυτό βαθύτατα πολιτιστικό, ένα ερέθισμα ντόπιας "παραγωγής", που προτείνει το όνειρο να γίνει πραγματικότητα, αλλά όχι έτσι, χωρίς κόπο:
"Παιδί το περιβόλι που θα κληρονομήσεις, όπως το βρεις κι όπως το δεις να μην το παρατήσεις. Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του, κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις, και να του φέρνεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας, κι αν αγαπάς τ' ανθρωπινά κι όσα άρρωστα δεν είναι, ρίξε αγιασμό και ξόρκισε τα ξωτικά, να φύγουν, και τη ζωντάνια σπείρε του μ' όσα γερά, δροσάτα. Γίνε οργοτόμος, φυτευτής, διαφεντευτής.
Κι αν είναι κ' έρθουνε δίσεχτα, πέσουν καιροί οργισμένοι, κι όσα πουλιά μισέψουνε σκιασμένα, κι όσα δέντρα για τίποτ' άλλο δε φελάν παρά για μετερίζια, μη φοβηθείς το χαλασμό. Φωτιά! Τσεκούρι! Τράβα, ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόφ' το, και χτίσε κάστρο απάνου του και ταμπουρώσου μέσα, για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούρια γέννα π' όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για νάρθει, κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων. Φτάνει μια ιδέα να στο πει, μια ιδέα να στο προστάξει, κορόνα ιδέα, σπαθί, που θα είν' απάνου απ' όλα". (Κωστή Παλαμά: "Οι Πατέρες")
Και επειδή "η κάθε άποψη είναι δεκτή, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη", πώς, αλήθεια, θα βαθμολογούνταν η παραπάνω έκθεση;
Η αντιπαράθεση συντηρητισμός - (επαναστατικό) όνειρο γίνεται παραπλανητική για νέους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν ήδη προετοιμαστεί, από το εκπαιδευτικό σύστημα σε τέτοιες ανώδυνες αντιπαραθέσεις, και οδηγούνται στο αδιέξοδο. Ετσι, καθόλου σπάνια πια, το όνειρο χάνει γρήγορα τη νεανική επαναστατικά του και σβήνει οδυνηρά και αμήχανα στη ναρκωμένη απάθεια ή στη βουβή απόγνωση