Καθώς το αεροπλάνο σχίζει τον καταγάλανο ουρανό, η μνήμη μας κάνει ανακλήσεις και γυρίζει στα Χανιά που γνωρίσαμε πριν από 31 χρόνια και αναρωτιόμαστε αν θα τα αναγνωρίσουμε. Θα έχουν, άραγε, γίνει αγνώριστα, όπως καταλήξαμε να γίνουμε εμείς; Θα έχει κάνει τόσο «καλά» τη δουλιά του ο χρόνος; Θυμόμαστε την εξαιρετική ρυμοτομία, τους φαρδείς δρόμους, τα πάρκα, τα νεοκλασικά σπίτια, την αγορά, το κάστρο, το τζαμί τα λουτρά και το φάρο. Κυρίως, όμως, μας έρχεται στο νου, το λιμάνι, που είναι απίστευτα γραφικό, απίστευτα ωραίο.

Και όμως, η πόλη δεν άλλαξε, αμέσως την αναγνωρίσαμε. Τα Χανιά είναι χτισμένα πάνω στον αυχένα της μικρής χερσονήσου, πάνω στα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας. Χωρίζεται στην παλαιά (έχει χαρακτηριστεί διατηρητέα) και στη νέα πόλη. Η παλιά πόλη αποτελεί το ιστορικό κέντρο και περιλαμβάνει πέντε συνοικίες ενωμένες μεταξύ τους. Δε χορταίναμε να τις περιδιαβαίνουμε, δεν κουραστήκαμε να τις περπατάμε. Εκεί βρίσκεται και το ξενοδοχείο «Κυδών», με το φημισμένο «Λόντον Μπαρ», το μπαρ, που συγκέντρωσε τον καλλιτεχνικό κόσμο στις αρχές του αιώνα. Εκεί είναι που η μαντάμ Ορτάνς, η ηρωίδα του Νίκου Καζαντζάκη στο βιβλίο του «Ζορμπάς», έκανε το πρώτο της στριπτίζ.

Μα, φυσικά, όλη η πόλη είναι ένα ανεπανάληπτο αξιοθέατο. Γι' αυτό θα μιλήσουμε λίγο γι' αυτήν. Λέμε λίγο, γιατί δεν έχουμε χώρο, χρόνο έχουμε... Τα Χανιά κατέχουν τη θέση της αρχαίας Κυδωνίας. Οι ανασκαφές των τελευταίων χρόνων στο Καστέλι έδωσαν κεραμική όλων των εποχών, από τη Νεολιθική Περίοδο έως τους Ρωμαϊκούς Χρόνους. Ο Μινωικός οικισμός καταλάμβανε ολόκληρο το Καστέλι.

Στη συνοικία Νέα Καταστήματα βρέθηκε ψηφιδωτή ερωτική παράσταση του Ποσειδώνα με τη νύμφη Αμυμώνη.

Στον Τοπάνα, τη δυτική συνοικία των Χανίων, σώζονται βενετσιάνικα μέγαρα σε στενά μεσαιωνικά δρομάκια και στο βορειότερο σημείο της συνοικίας, στην είσοδο του λιμανιού, είναι το Φρούριο «Φιρκάς», όπου πρώτη φορά υψώθηκε η ελληνική σημαία το 1913. Ο Φιρκάς χτίστηκε στα 1629 και μπροστά του ανοίγεται το λιμάνι, που, επί Βενετοκρατίας, αναφέρεται ότι χωρούσε 40 γαλέρες.

Η Εβραϊκή συνοικία βρίσκεται αριστερά του Αρχαιολογικού Μουσείου, που στεγάζεται στο ναό του Αγιου Φραντζίσκου και είναι άγνωστο πότε ακριβώς χτίστηκε. Οι Τούρκοι το μετέτρεψαν σε τζαμί με το όνομα «Γιουσούφ Πασά Τζαμί». Τώρα εκεί στεγάζεται το αρχαιολογικό μουσείο.

Η παλιά συνοικία Καστέλι ήταν η ακρόπολη της αρχαίας Κυδωνίας. Οι Βενετοί, που εγκαταστάθηκαν το 1252, το ονόμαζαν Καστέλο Βέκιο, ίσως γιατί εκεί προϋπήρχε ένα βυζαντινό φρούριο.

Η συνοικία το Σιντριβάνι είναι σήμερα η γνωστή πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου και άλλοτε ήταν η καρδιά των Χανιών της Κρητικής Πολιτείας, που συγκέντρωσε τους πρωτοπόρους της πνευματικής και της καλλιτεχνικής κίνησης των αρχών του αιώνα μας.

Η «Σπλάντζια ή Πλάζα» , που στην πλατεία της δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κομμάτι του παλιού μοναστηριού των Δομινικανών, που μετατράπηκε από τους Τούρκους σε Τζαμί του σουλτάνου Ιμπραήμ. Στο πίσω μέρος της πλατείας, διακρίνεται η μεγάλη εκκλησία του Αγίου Ρόκκου, με λατινική επιγραφή χρονολογούμενη στο 1630 και λίγο πιο κάτω η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, η μόνη ορθόδοξη εκκλησία που μπορούσε να λειτουργεί με άδεια των Βενετών.

Λίγο πιο πέρα...

Ολόκληρος όμως ο Νομός, πέρα από τις φυσικές του ομορφιές, είναι και ένας αρχαιολογικός ιστορικός τόπος. Αρχίζοντας από την πρωτεύουσα, με όλα αυτά που αναφέραμε ήδη και άλλα που δεν προφτάσαμε και δεν κατορθώσαμε να τα χωρέσουμε σε μια σελίδα, όλος ο νομός είναι μαγευτικός και παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρον. Εκεί προς το αεροδρόμιο βρίσκονται οι τάφοι των Βενιζέλων. Αν πάτε στα Χανιά, να δείτε το Φραγκοκάστελο, τη Ροτόντα στις Καλάθενες, τη μονή Γωνιάς στο Κολυμπάρι, το Γοργολαΐνι στους Ασίτες και τη Χρυσοσκαλίτισσα. Επίσης, να επισκεφτείτε τους αρχαιολογικούς χώρους, τα Απτερα, τα Πολυρρηνία, τα Φαλασαρινά, την εκπληκτική παραλία Τάρα στην Αγία Ρούμελη. Τέλος, να πάρετε το πρωινό λεωφορείο από τα Χανιά και να πάτε στον Ομαλό. Από εκεί θα κατεβείτε το Φαράγγι της Σαμαριάς, θα πάρετε το μικρό καραβάκι και θα φτάσετε στα Σφακιά και από εκεί το λεωφορείο για Χανιά. Θέλει μια ολόκληρη μέρα αυτή η μεγάλη εμπειρία, που θα σας κάνει να νιώσετε το μεγαλείο της φύσης, ενώ στο Λαφονήσι, στη Γαύδο, στη Σούγια, στην Παλαιοχώρα θα βρείτε τις ομορφότερες παραλίες και μονάχα εκεί θα απολαύσετε το κολύμπι. Να πάτε, όμως, και στους ιστορικούς χώρους: Στο Θέρισο, στο Βάμο, στους Λάκκους, στην Αγιά, στο Μαλάμε, στον Αλικαινό, στο Επανοχώρι, στα Σφακιά, στον Κάντανο. Προσγειωθήκαμε στην Αθήνα, έχοντας αφήσει κάτι από την ψυχή μας στα Χανιά... Εις το επανιδείν, λοιπόν. Και σύντομα. Αλλωστε, έχουμε και όλο το υπόλοιπο νησί να ανακαλύψουμε που σχεδόν άγνωστο μας είναι. Τι ντροπή...