Παπαγεωργίου Βασίλης

Με την καταγραφή των βιομετρικών στοιχείων στα διαβατήρια ενισχύονται οι μηχανισμοί παρακολούθησης όλων μας, στο πλαίσιο των «τρομονόμων» και των «τρομοσυμφωνιών» που έχουν ψηφίσει οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών και έχουν συνυπογράψει με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σημειωτέον ότι γενικά στα βιομετρικά στοιχεία συγκαταλέγονται πολλά δεδομένα, τα οποία μέχρι πρότινος θεωρούνταν «αυστηρά προσωπικά», πχ το DNA. Η εφαρμογή αυτού του φακελώματος ξεκινάει με τα σχετικά «ανώδυνα» στοιχεία (εικόνα προσώπου, δακτυλικά αποτυπώματα), αλλά - εξετάζοντας και την πορεία της ΕΕ διαρκώς προς το αυταρχικότερο - είναι βέβαιο ότι θα επεκταθεί σε κρίσιμα προσωπικά δεδομένα, που θα επιτρέπουν στις κατά τόπους Αρχές να έχουν μια «ακτινογραφία» του κάθε πολίτη, ντόπιου ή ξένου, με στοιχεία όχι μόνο της αστυνομικής ταυτότητας, αλλά και των αντιλήψεων, των πεποιθήσεων, της αυστηρά προσωπικής του ζωής. Εξ ου και οι οξύτατες αντιδράσεις πολλών προσωπικοτήτων της δημόσιας ζωής, και ιδίως νομικών.

Σε μια από τις τελευταίες εξελίξεις επί του θέματος, στις 24 Φλεβάρη 2005 συνεδρίασε στις Βρυξέλλες το λεγόμενο Συμβούλιο της ΕΕ των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών. Σύμφωνα με την «ανακοίνωσή» τους υπ' αριθμ. 6228/05, το Συμβούλιο ασχολήθηκε με την επιχειρούμενη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών - μελών, των αποφάσεων που εκδόθηκαν σε κεντρικό επίπεδο από την ΕΕ, στο πλαίσιο του διαβόητου «προγράμματος της Χάγης» (εντατικοποιεί την αστυνομοκρατία και την περιστολή των ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών).

Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο ασχολήθηκε και με το τι έχουν κάνει μέχρι σήμερα οι υφιστάμενές τους διοικητικές και αστυνομικές Αρχές, προκειμένου να υλοποιήσουν την πολιτική απόφαση της ΕΕ για ενσωμάτωση των βιομετρικών δεδομένων στα διαβατήρια και τις βίζες. Οι προθεσμίες που οι ίδιοι έχουν θέσει «τρέχουν», γι' αυτό πλέον βιάζονται να αντιμετωπίσουν προβλήματα («τεχνικής φύσεως») που προκύπτουν. Ετσι, στην απόφαση των υπουργών, διαβάζουμε:

«Εχοντας υπόψη τα τεχνικά προβλήματα που συνδέονται με την αποθήκευση βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων στις θεωρήσεις,

Εχοντας υπόψη την ανάγκη για τροποποίηση των προτάσεων της Κομισιόν σχετικά με την τροποποίηση των κανονισμών του Συμβουλίου αριθ. 1683/95 και 1030/2002 με στόχο την εισαγωγή βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων στη θεώρηση και την άδεια διαμονής ενιαίου τύπου ώστε να λαμβάνονται υπόψη αυτές οι δυσχέρειες,

Εχοντας υπόψη την εξαιρετικά βραχεία προθεσμία (μέχρι την 1η Μαρτίου 2005) την οποία ενέκρινε το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2004 προκειμένου να εξευρεθεί κατάλληλη λύση για αυτά τα προβλήματα,

Το Συμβούλιο

• καλεί την Επιτροπή να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, συμπεριλαμβανομένου στο επίπεδο του δημοσιονομικού προγραμματισμού, ώστε να επισπευστεί η έναρξη χρήσης της βιομετρίας στην ανάπτυξη του κεντρικού τμήματος του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις(σσ: το λεγόμενο VIS, όπου θα φακελώνονται όλα τα στοιχεία, τα συνηθισμένα σήμερα αστυνομικά - διοικητικά, αλλά και τα προωθούμενα ταχέως βιομετρικά όσων τυχερών λαμβάνουν άδεια να εισέλθουν στην ΕΕ)το 2006,
• αναγνωρίζει, όσον αφορά την εισαγωγή βιομετρικών στοιχείων στον ενιαίο τύπο θεώρησης είτε υπό μορφή πλινθίου στο αυτοκόλλητο θεώρησης είτε υπό μορφή χωριστής κάρτας, ότι απαιτείται μια συμπληρωματική περίοδος μελέτης, ώστε να ολοκληρωθούν οι διεξαγόμενες τεχνικές μελέτες,
• θα επιληφθεί του θέματος τον Απρίλιο του 2005 προκειμένου να αξιολογήσει, με βάση τις διεξαγόμενες μελέτες, κατά πόσο μια λύση που θα συμπληρώνει την εισαγωγή των βιομετρικών στοιχείων στο VIS αποδεικνύεται χρήσιμη/αναγκαία για πρακτικούς λόγους που αφορούν την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του κεκτημένου της Σένγκεν και/ή για λόγους που συνδέονται με τη διασφάλιση των θεωρήσεων (σσ: μελετούν και άλλα μέτρα;!),
• διαπιστώνει ότι για τη φάση της ανάπτυξης του VIS, συμπεριλαμβανομένου του βιομετρικού σκέλους του, απαιτείται μια αντίστοιχη δημοσιονομική προσπάθεια και τεχνική αναπροσαρμογή, σε επίπεδο κρατών - μελών, και ιδίως για την έναρξη εφαρμογής, αμέσως μόλις αυτό καταστεί δυνατό, της φάσης εξοπλισμού των προξενικών γραφείων και των συνοριακών σταθμών (σσ: όπου δημοσιονομική προσπάθεια βλ. νέα χρήματα που θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι, μισθωτοί - μικρομεσαίοι - συνταξιούχοι, για να αγοραστεί ο απαιτούμενος εξοπλισμός ηλεκτρονικού και γενετικού χαφιεδισμού),
• καλεί την Επιτροπή να τροποποιήσει την πρότασή της για κανονισμό του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1030/2002 για την καθιέρωση αδειών διαμονής ενιαίου τύπου για τους υπηκόους τρίτων χωρών, ώστε να ληφθεί υπόψη η συναίνεση που διαμορφώθηκε στο επίπεδο του Συμβουλίου σχετικά με την εισαγωγή βιομετρικών στοιχείων στην άδεια διαμονής υπό μορφή χωριστής κάρτας εντός προθεσμίας 24 μηνών, και προκειμένου να ληφθεί υπόψη η επιθυμία του Συμβουλίου να μη διατηρηθεί η άδεια διαμονής υπό μορφή αυτοκόλλητου θεώρησης».

Στόχος των εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ ήταν μέχρι τις 31 Μάρτη φέτος να έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία για την έκδοση νέου τύπου αδειών διαμονής των μεταναστών. Να αντικατασταθεί το αυτοκόλλητο που επικολλάται σήμερα στην άδεια διαμονής των μεταναστών, με μια άδεια που θα έχει τη μορφή αυτοτελούς εγγράφου, «με δυνατότητα ενσωμάτωσης βιομετρικών χαρακτηριστικών» - όπως σημειωνόταν στη σχετική απόφαση του ελληνικού υπουργείου Εσωτερικών. Γι' αυτό και τώρα αγχώνονται, για την υλοποίηση των σχεδιασμών τους.

Ταυτόχρονα, μελετάται η ίδρυση μιας κεντρικής «Ευρωπαϊκής Γραμματείας Διαβατηρίων», η οποία θα αναλάβει, μακροπρόθεσμα, την έκδοσή τους και την αποθήκευση όλων των στοιχείων (δακτυλικά αποτυπώματα και προσωπικά δεδομένα). «Γραμματεία» που ουσιαστικά θα αποτελεί μια τεράστια ψηφιακή βάση δεδομένων και φακελώματος, απ' όπου θα μπορούν να αντλούν και να διασταυρώνουν πληροφορίες όλοι οι μηχανισμοί παρακολούθησης, αστυνόμευσης και καταστολής, ευρωενωσιακοί και άλλοι, με βάση και τις διεθνείς συμφωνίες «συνεργασίας» και «αλληλοβοήθειας» που κάθε τόσο υπογράφουν πχ με την Ουάσιγκτον.

Πάντως στις 4 Απρίλη 2005, η αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία: «Την προηγούμενη εβδομάδα η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συζήτησε σε δημόσια ακρόαση τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την επεξεργασία ενός κοινοτικού κώδικα που θα διέπει τον έλεγχο τόσο των εξωτερικών όσο και των εσωτερικών συνόρων. Τα σχετικά μέτρα που θα ληφθούν εντάσσονται στο πλαίσιο της διαδικασίας της συναπόφασης και η πρώτη ανάγνωση αναμένεται να γίνει στη σύνοδο του Ιουνίου».

Παρακάτω: «Μια ολοκληρωμένη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων δε θα είναι δυνατή παρά μόνο εάν η Ευρώπη εφαρμόσει ένα κοινό σύστημα χορήγησης βίζας. Η εισηγήτρια, Βρετανίδα Φιλελεύθερη κα Λούντφορντ, θα εξετάσει την πρόταση σχετικά με τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής τράπεζας δεδομένων στην οποία θα καταχωριστούν οι πληροφορίες σχετικές με όλες τις βίζες που εκδίδονται στην Ενωση και που είναι γνωστή υπό την επονομασία "σύστημα πληροφόρησης για τις βίζες". Η κα Λούντφορντ υποστηρίζει τους στόχους που έχει θέσει η Επιτροπή σχετικά με την προξενική συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ καρτών - μελών με στόχο να υπάρξει μια κοινή πολιτική σε θέματα βίζας».

Και ειδικά για το μικροτσίπ: «Διευκρίνισε επίσης ότι η ταυτοπροσωπία θα πρέπει να γίνεται με την εισαγωγή ενός τσιπ που θα περιέχει βιομετρικά στοιχεία (όπως δαχτυλικά αποτυπώματα) στα διαβατήρια ή ακόμα καλύτερα με την αναζήτηση πληροφοριών στη νέα τράπεζα δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε στο σημείο αυτό ότι η προσθήκη παρόμοιων τσιπ δημιουργεί πολλά τεχνικά προβλήματα και ότι η ιδέα της ενσωμάτωσής τους στα διαβατήρια μπορεί να εγκαταλειφθεί».

Είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται σε δημοσιοποιημένο κοινοτικό κείμενο ότι ίσως και να εγκαταλειφθεί η ιδέα χρήσης μικροτσίπ φακελώματος, κι αυτό όχι για λόγους δημοκρατίας κι ανθρωπισμού, αλλά για καθαρά «τεχνικούς». Δεύτερον, αναφέρεται απλά ως ενδεχόμενο. Και τρίτον, ακόμα κι αν εγκαταλειφθεί, με βάση τη μέχρι τώρα πορεία του ευρωμορφώματος, δικαιούμαστε να πούμε ότι όλο και κάτι νέο και αντιδραστικότερο θα έχουν να προωθήσουν. Αλλωστε, όπως είδαμε και προηγούμενα, η Σύνοδος των αρμόδιων υπουργών μελετά κι άλλες «λύσεις».

Την ίδια ώρα πληροφορίες που διαχέονται από το ελληνικό υπουργείο Δημόσιας Τάξης, αναφέρουν ότι αν και η ΕΕ έχει δώσει προθεσμία 18 μηνών από την 1η Γενάρη 2006 για να ολοκληρωθούν οι ψηφιακές αποθηκεύσεις των φωτογραφιών στα διαβατήρια, η ελληνική κυβέρνηση θα το κάνει αμέσως για να μην ανακαλεί αργότερα εκατομμύρια διαβατήρια για αναβάθμιση.

Οτι τα διαβατήρια αυτά θα διαθέτουν εκτός από τη συμβατική φωτογραφία του κατόχου, ένα μικροτσίπ όπου θα αποθηκεύεται μια ψηφιακή φωτογραφία του, ενώ θα υπάρχει δυνατότητα να αποθηκευτούν και τα δακτυλικά αποτυπώματα, όπως και άλλα στοιχεία, που για την ώρα μόνο έχουν αποκλειστεί (Πχ το χρώμα της ίριδας του ματιού, η ομάδα αίματος). Οτι οι οδηγίες της ΕΕ προβλέπουν επίσης την ψηφιακή αποθήκευση των δαχτυλικών αποτυπωμάτων στα διαβατήρια εντός 36 μηνών από την 1η Γενάρη 2006. Τέλος, ότι τα ήδη εκδοθέντα διαβατήρια, ανεξαρτήτως του πότε λήγουν, θα πάψουν να έχουν ισχύ στις 31 Δεκέμβρη 2006, και ότι μέχρι τότε θα πρέπει να έχουν αντικατασταθεί με τα νέου τύπου.