Οι υπογραφές που έβαλαν την περασμένη Κυριακή ο Σουδανός αντιπρόεδρος Αλί Οσμάν Μοχάμεντ Τάχα και ο ηγέτης των ανταρτών του Σουδανικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (SPLA) στο νότιο Σουδάν Δρ. Τζον Γκάρανγκ, στο πολυσέλιδο κείμενο της καθολικής συμφωνίας της Κένιας για τερματισμό ενός απ' τους πλέον μακροχρόνιους πολέμους στην Αφρική, προκάλεσαν στο νότο χορούς και ξέφρενους πανηγυρισμούς. Ομως, η γεύση της προσδοκίας των ενθουσιωδών Νοτιοσουδανών πως η «ειρήνη είναι επιτέλους κοντά» μοιάζει γλυκόπικρη.

Εδώ και χρόνια, συμφωνίες υπογράφονται αλλά σε κάποιο επόμενο κρίσιμο στάδιο γίνονται παρανάλωμα πυρός απ' την ανάφλεξη των συγκρούσεων. Ομως, ακόμη και εάν τα πράγματα πάνε αυτή τη φορά καλά, οι προκλήσεις που διαφαίνονται μεσοπρόθεσμα είναι τεράστιες. Ετσι, ακόμη και εάν ο Τζον Γκάρανγκ ορκιστεί αντιπρόεδρος του Σουδάν λίγο μετά τις 20 του ερχόμενου Φλεβάρη, οι Συμπληγάδες Πέτρες της συμπόρευσης των ισλαμιστών του «προέδρου» Ομάρ αλ Μπασίρ και των ανταρτών του νότου στην εξουσία θα ανοιγοκλείνουν, για αρκετό καιρό, απειλητικά...

Η καθολική συμφωνία, που υπογράφτηκε στις 9 του μήνα στην Κένια και συνοδεύεται από χοντρά πακέτα οκτώ πρωτοκόλλων, ορίζει αδρές αλλά όχι νευραλγικές πολιτικές αλλαγές (προφανώς προς αποτροπή της σπασμωδικής αντίδρασης των ισλαμιστών του βορρά που κερδίζουν ακόμη λίγα χρόνια αγκίστρωσής τους στην εξουσία).

Για παράδειγμα, μετά την έγκριση της καθολικής συμφωνίας απ' την Εθνοσυνέλευση στο Χαρτούμ και τις συνελεύσεις ανταρτών στο Νότο, ο Τζον Γκάρανγκ γίνεται ο υπ' αριθμόν δύο αξιωματούχος της σουδανικής κυβέρνησης. Ακολουθεί η σύνταξη και ψήφιση προσωρινού μεταβατικού συντάγματος. Στις πολιτείες του νότου, οι αντάρτες μετασχηματίζονται επισήμως σε παράλληλο τμήμα του στρατού, έως ότου ενσωματωθούν (μετά από μερικά χρόνια) σε μία μεικτή δύναμη. Παράλληλα, δύναμη 7.000 έως περίπου 10.000 κυανοκράνων του ΟΗΕ θα αναπτυχθούν (αρχής γενομένης απ' τον ερχόμενο Μάρτη) σε όλη την επικράτεια του νότου, προκειμένου να επιβλέψουν την τήρηση των συμφωνηθέντων. Το ίδιο διάστημα, στελέχη του SPLA και (σε ορισμένες περιπτώσεις και περιοχές...) άλλων αντιπολιτευόμενων οργανισμών συγκροτούν σε δέκα πολιτείες του νότου κυβερνήσεις στο πλαίσιο καθεστώτος ευρείας αυτονομίας. Στο μεταξύ, στελέχη του SPLA θα καταλάβουν θέσεις και υπουργεία στη σουδανική κυβέρνηση σε ποσοστό περίπου 30%...

Η σαρία (ισλαμικός νόμος) δε θα μπορεί να επιβληθεί στο νότιο Σουδάν, ενώ το εάν θα συνεχιστεί η τήρησή της στο βορρά θα καθοριστεί μεσοπρόθεσμα (μετά από ίσως τρία χρόνια) απ' την Εθνοσυνέλευση στο Χαρτούμ.

Οσον αφορά τώρα στο εάν το νότιο Σουδάν θα αποσχιστεί ή όχι, αυτό είναι θέμα που θα κριθεί μετά από έξι χρόνια. Το 2011 αναμένεται να διεξαχθεί δημοψήφισμα, κατά το οποίο οι Νοτιοσουδανοί θα κληθούν να αποφασίσουν εάν θα παραμείνουν τμήμα του Σουδάν ή θα συγκροτήσουν ανεξάρτητο κράτος.

Ωστόσο, έως ότου και όταν συνταχθεί (και όπως συνταχθεί...) το προσωρινό σύνταγμα, δεν προβλέπονται νευραλγικές πολιτικές αλλαγές. Με πρώτιστη την άρση της πολυετούς απαγόρευσης ενεργού δράσης όλων των πολιτικών κομμάτων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων στη χώρα. `Η της θέσπισης ανεξάρτητης Δικαιοσύνης, της απελευθέρωσης των χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων που έχουν γεμίσει τις φυλακές στο Χαρτούμ και της συνέχισης σύλληψης και κράτησης χωρίς απαγγελία κατηγοριών ή δικαστικές αποφάσεις...

Τέτοιες ελλείψεις προκαλούν εύλογα τις αντιδράσεις οργανώσεων όπως η (αντιπολιτευόμενη στην ισλαμική κυβέρνηση Μπασίρ) Εθνική Δημοκρατική Συμμαχία (NDA). Ο Φαρούκ Αμπού Εϊσα, ανώτερο στέλεχος της NDA παρατήρησε (κληθείς να σχολιάσει την υπογραφή της συμφωνίας στο ραδιοσταθμό «Φωνή της Αμερικής») πως μολονότι η καθολική συμφωνία επιβραβεύει τους αγώνες των ανταρτών του SPLA «δεν επισείει γενικότερες και ευρύτερες πολιτικές αλλαγές, αφού αγνοεί πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις που δεν υιοθέτησαν την τακτική του ένοπλου αγώνα».

Το πλούσιο υπέδαφος του νοτίου Σουδάν σε πετρέλαιο, ουράνιο και φυσικό αέριο δε θα μπορούσε να αγνοηθεί απ' τη συμφωνία της 9ης Γενάρη. Ισα - ίσα, ο μαύρος χρυσός (και του σουδανικού νότου) ήταν απ' τα βασικά κίνητρα των πιέσεων που άσκησαν τα τελευταία τρία χρόνια κέντρα εξουσίας σε ΗΠΑ και Βρετανία, προκειμένου να επιτευχθεί η καθολική συμφωνία ειρήνευσης... Και αυτό εξ αιτίας των γνωστών σχεδίων Ουάσιγκτον - Λονδίνου να αποδεσμευτούν μεσοπρόθεσμα απ' τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής με εναλλακτικό ενεργειακό «πηγάδι» τα πετρέλαια της δυτικής και ανατολικής Αφρικής...

Η συμφωνία προβλέπει μοίρασμα της ευθύνης ανάθεσης γεωτρήσεων πετρελαίου και των κερδών σε ποσοστό 50% μεταξύ της ισλαμικής κυβέρνησης του βορρά και των ανταρτών. Προβλέπεται «σεβασμός» των συμφωνιών που είχαν υπογράψει πετρελαϊκές εταιρίες κατά τη διάρκεια του πολυετούς πολέμου. Η συγκεκριμένη παράμετρος καλύπτει τα εδραιωμένα συμφέροντα πετρελαϊκών εταιριών (π.χ. China National Petroleum, η μαλαισιανή Petronas, η ινδική ONGC Vindesh Lmt ή γαλλική Total που στα τέλη Δεκέμβρη ανανέωσε συμβόλαια γεωτρήσεων πετρελαίου στο νότο που είχαν εγκαταλειφθεί το 1983 λόγω πολέμου...). Παρ' όλα αυτά δε λείπουν σημαντικές «ευκαιρίες» κέρδους για άλλες που έμειναν αμέτοχες. Οπως, π.χ., αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες που λόγω κυρώσεων που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ έναντι του Σουδάν δεν μπόρεσαν να κάνουν μπίζνες με την κυβέρνηση Μπασίρ. Αποκαλυπτικό είναι σε ένα βαθμό, σχετικό ρεπορτάζ του Ασοσιέιτεντ Πρες. Η Marathon Oil (έδρα Χιούστον) πήρε προ ημερών την άδεια του Λευκού Οίκου για να υπογράψει συμφωνία με το Χαρτούμ εν σχέσει με συμφωνία που είχε συνάψει πριν 22 χρόνια... Το ίδιο πρακτορείο επισήμανε ως ενδεικτική της αναθέρμανσης του ενδιαφέροντος του ξένου κεφαλαίου για το Σουδάν την προσέλευση άνω των 500 εκπροσώπων εταιριών από 15 χώρες σε πρόσφατη εμπορική έκθεση στο Χαρτούμ. Και όπως σημειώνεται, το ξένο κεφάλαιο δεν ενδιαφέρεται μόνον για τα πετρέλαια. Είναι έτοιμο να θησαυρίσει με βατήρα τις καταστροφές του πολυετούς εμφύλιου πολέμου, βάζοντας μπροστά σχέδια για επενδύσεις στη γεωργία, τον κατασκευαστικό τομέα, τις εξαγωγές μηχανημάτων και στην παροχή υπηρεσιών...