Μετά την πρόσφατη προ ημερήσιας διάταξης συζήτηση για την Παιδεία στη Βουλή από τους αρχηγούς των κομμάτων (8-11-04), έγινε γνωστό από την κυβερνητική πλευρά ότι ο διάλογος για την εκπαίδευση αρχίζει και επίσημα στα πλαίσια του ΕΣΥΠ και μεταξύ των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Το πλαίσιο του διαλόγου κινείται στους στόχους και τα κριτήρια που θέτουν οι σύνοδοι της Λισαβόνας και της Μπολόνιας. Η θεματική του περιλαμβάνει τα ζητήματα της επέκτασης της υποχρεωτικής φοίτησης και όχι βέβαια μιας ενιαίας εκπαίδευσης, τους τρόπους για τη θεσμοθέτησή της, τη λειτουργία των επαγγελματικών λυκείων, τις ενδιάμεσες εξετάσεις σε Δημοτικά και Γυμνάσια, τη μεταφορά του ολοήμερου πειράματος και στα Γυμνάσια, τα μη κρατικά πανεπιστήμια, θέματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Ο «διάλογος» αυτός σε όργανα με δεδομένο τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων και συγκεκριμένη σύσταση επιδιώκει:

• Να προσδώσει δημοκρατικό επίχρισμα και διαλλακτικό προσωπείο στη νέα κυβέρνηση.
• Να προωθήσει με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση που ήδη είναι υπαρκτή (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ), τις αναδιαρθρώσεις, αποφεύγοντας έτσι τις όποιες αναταράξεις με την ταυτόχρονη βοήθεια του συμβιβασμένου κυβερνητικού συνδικαλισμού και των συμμάχων του.
• Να προπαγανδίσει και να παγιώσει για άλλη μια φορά την αντίληψη ότι η Παιδεία και η εκπαίδευση είναι υπόθεση εθνική και όχι ταξική και κατά συνέπεια δε χρειάζεται συνεχείς αντιπαραθέσεις, μεταβολές, ή πρόχειρες «μεταρρυθμίσεις», αλλά εικοσαετή σταθερότητα. Ετσι, επιχειρείται να προωθηθεί η σταδιακή εδραίωση των αντιδραστικών τομών στον εκπαιδευτικό χώρο.
• Να νομιμοποιήσει και στη συνείδηση των εκπαιδευτικών την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και να την αποσυνδέσει από την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, ενώ η μια προϋποθέτει και συνεπάγεται την άλλη, με προεξάρχουσα αυτή των μονάδων.

Η συμμετοχή σε έναν τέτοιο «διάλογο» είναι σίγουρο πως διευκολύνει την αποδοχή από την κοινή γνώμη της εφαρμογής των αναδιαρθρώσεων, στο όνομα της στενότερης σύνδεσης εκπαίδευσης και αγοράς, ενώ επιταχύνει την πορεία για την αγοραία μετάλλαξη των εκπαιδευτικών θεσμών και δομών.

Η αξιολόγηση αποτελεί βασικό μοχλό, το πρωταρχικό εργαλείο για τη θεμελίωση και τα επιμέρους στοιχεία της όλης αντιεκπαιδευτικής τομής.

• Η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων σύμφωνα και με τις οδηγίες των πρώτων σεμιναρίων του υπουργείου Εσωτερικών (Ιούνης 2004) σε διευθυντικά στελέχη της εκπαίδευσης, της Αυτοδιοίκησης και εκπαιδευτικούς, ακολουθεί το πνεύμα της Λισαβόνας με κριτήρια που προτείνονται, όπως η εξεύρεση πόρων αυτοχρηματοδότησης των σχολείων μέσα από επιχειρηματικές δραστηριότητες των ίδιων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η συνεργασία με «χορηγούς», η διαφήμιση του σχολικού προϊόντος - εμπορεύματος. Παράλληλα οι οδηγίες προτρέπουν σε πρόσληψη από τα σχολεία ιδιωτικών εταιριών, που θα αναλάβουν την οργάνωση της αυτοαξιολόγησής τους, με βαθύτερο στόχο να εξοικειωθούν οι μονάδες στους κανόνες ιδιωτικής λειτουργίας. Ακόμη, όπως προκύπτει από τα άλλα κριτήρια αυτοαξιολόγησης, πλέκεται ένας πιο ασφυκτικός, πνιγηρός κλοιός ελέγχου, εφόσον οι αναρρωτικές άδειες του προσωπικού και η συμμετοχή σε απεργίες θεωρούνται αρνητικές αξιολογητικές παράμετροι για τη σχολική μονάδα με πιθανή συνέπεια τη διακοπή χρηματοδότησης από το κράτος και άλλους φορείς (βλ. κείμενα σεμιναρίου: Δημόσιο μάνατζμεντ και κοινό πλαίσιο αξιολόγησης 17-06-04 και οδηγίες για τις επιτροπές αυτοαξιολόγησης Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης - Ταύρος).
• Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η επιχείρηση «αξιολόγηση» αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης και την παράλληλη απόκρυψη από την κοινή γνώμη της επικείμενης ταξικής διαφοροποίησης σχολείων και εκπαιδευτικών, στο όνομα μιας κίβδηλης και ψευδεπίγραφης αστικής αξιοκρατίας. Χαρακτηριστικά, το κύριο μετρήσιμο μέγεθος και ο βασικός δείκτης αξιολόγησης είναι οι αριθμητικές, ποσοτικές επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις, είτε αυτές είναι προαγωγικές, είτε διαγνωστικές. Οι αξίες που προβάλλονται για το μέλλον του σχολείου είναι ίδιες με αυτές της καπιταλιστικής αγοράς, δηλαδή ο ανταγωνισμός, η επιχειρηματικότητα, ο ατομικισμός και το κέρδος, αξίες που τελικά μετατρέπουν τα σχολεία σε μίνι ή σούπερ μάρκετ για κάθε πορτοφόλι, με τους εκπαιδευτικούς, πωλητές του εμπορεύματος «γνώση» και πελάτες τους γονείς και τους μαθητές, όπως αναίσχυντα αυτοί χαρακτηρίζονται στο κείμενο του κοινού πλαισίου αξιολόγησης και σε άλλα.
• Κατά συνέπεια και ο εκπαιδευτικός θα αξιολογείται κυρίως από τις επιδόσεις των μαθητών, οι οποίες δε βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με τις ικανότητες, τα προσόντα και την προσπάθειά του, αφού οι σχολικές επιδόσεις είναι αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό και της κοινωνικής - μορφωτικής προέλευσης των μαθητών. Ετσι, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έρχεται να τον χειραγωγήσει ιδεολογικά και να αφαιρέσει την ολοένα και μικρότερη δυνατότητά του για ελεύθερη έκφραση γνώμης και μετάδοση προοδευτικών ιδεών στα παιδιά. Ο φόβος των ποινών της (οικονομική καθήλωση, παρακράτηση μισθού, μετάταξη, απόλυση σε συνδυασμό με το ΔΥΚ ή κλείσιμο του σχολείου), θα τον περιορίζει αποκλειστικά και τυπικά στην αίθουσα της τάξης και στο γραφείο, όπου θα λειτουργεί σαν άψυχο και άβουλο εκτελεστικό όργανο εντολών. Η διαρκής ανασφάλεια θα του απορροφήσει την όποια διάθεση για πολιτική, συνδικαλιστική και κοινωνική δράση και θα τον κατατάξει σε λίστες διαφόρων κατηγοριών, όπως και τα σχολεία.
• Είναι παραπάνω από σίγουρο ότι η εφαρμογή της αξιολόγησης θα επιφέρει πολυεπίπεδες αντιδράσεις στον στενότερο και ευρύτερο εκπαιδευτικό και κοινωνικό χώρο. Γι' αυτό, η αξιολόγηση, κοινά αποδεκτή από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ, μέσα από τον εξαγγελθέντα εθνικό «διάλογο» πρέπει να εξωραϊστεί, να διαφημιστεί, να προβάλλει τις αξίες της αγοράς σαν ιδανικές, διαχρονικές και επίκαιρες. Με όλα αυτά όμως, προπαντός στοχεύουν στην εφαρμογή της αξιολόγησης ως δήθεν προϊόντος της θέλησης αλλά και της απόφασης μιας πανίσχυρης πλειοψηφικής τάσης από το εκπαιδευτικό και το ευρύτερο κοινωνικό σώμα.

(συνεχίζεται αύριο με το 2ο και τελευταίο μέρος)