Μέρος δεύτερο

Χαμένη, μαγεμένη από την ομορφιά παρέμεινα τόσες μέρες στην ευλογημένη τούτη γη. Με λύπη θα επιστρέψω στα καθημερινά, στα αθηναϊκά εκείνα που κάνουν το αύριο με αύριο να μη μοιάζει... που λέει και ο ποιητής. Μέσα στο σακίδιό μου όμως θα κουβαλώ τις πιο όμορφες αναμνήσεις από τη Μονεμβασία και τη Μάνη και θα βαραίνουν όλο και περισσότερο καθώς πλησιάζω στην Αθήνα. Στην πάλαι ποτέ όμορφη Αθήνα, που, δυστυχώς, σταδιακά ασχήμυνε πολύ και έχει φτάσει στο σημείο να μοιάζει σε αληθινό τέρας.

Μια πόλη πανέμορφη, μοναδική, που μας συγκινεί ιδιαίτερα, γιατί έλαχε να είναι η γενέθλια γη του μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Μια πόλη μεσαιωνική, βυζαντινή και βενετσιάνικη, μια άτακτη καστροπολιτεία που δε λέει μυαλό να βάλει, γι' αυτό και επιμένει να σκαρφαλώνει σε βράχους. Πάνω σε μια χερσόνησο χτισμένη και ονομαζόταν Μινώα, ναύσταθμος των Μινωιτών πιθανόν. Το λιμάνι δεχόταν συχνές επιδρομές από τους Σλάβους γι' αυτό και οι Ελληνες την οχύρωσαν και τη χρησιμοποίησαν ως λιμάνι και καταφύγιο. Μια πόλη που σου μιλά η αρχιτεκτονική της και σου αφηγείται για καιρούς πολέμου, για καιρούς ειρήνης. Για νίκες και για ήττες.

Το 1147 η Μονεμβασία απέκρουσε τις επιθέσεις των Νορμανδών, όμως έναν αιώνα αργότερα, το 1249 συγκεκριμένα, μετά από πεισματική αντίσταση που κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια, κουρασμένη, εξαντλημένη θα λέγαμε, υπέκυψε, τελικά, στην παγερή αγκαλιά του Γουλιέλμου Βιλεαρδουίνου, ο οποίος τέσσερα χρόνια μετά την επέστρεψε στο Βυζάντιο στα 1263. Η Μονεμβασία άλλαξε πολλούς αφέντες πριν κατακτήσει την ελευθερία της. Από την εξουσία του Πάπα βρέθηκε στα χέρια των Βενετών και από τους Βενετούς στους Τούρκους. Από το 1823 όρθωσε πάλι το ανάστημά της, περιποιήθηκε τις πληγές της, προσπάθησε να απαλλαγεί από τους εφιάλτες του παρελθόντος και γιατρεμένη πια συνέχισε την περήφανη την αξιοπρεπή ιστορία της.

Ακόμη μια καστροπολιτεία χτισμένη σε μια πλαγιά του Ταΰγετου, που αν και ερειπωμένη θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα οικιστικά σύνολα της χώρας μας. Ενα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς που εκπέμπει μια γοητεία ακαταμάχητη. Εδώ και οι πέτρες σού μιλούν για άλλες εποχές, για τότε που ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος, ο ηγεμόνας του πριγκιπάτου της Αχαίας, επέλεξε το λόφο του Μυζηθρά για να χτίσει ένα κάστρο. Ομως το 1262 ο ηγεμόνας το παρέδωσε στον ελευθερωτή της Κωνσταντινούπολης, στον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο, ο οποίος άρχισε αμέσως να οργανώνει την πόλη. Μια ριπή πήγε το χρόνο προς τα εμπρός σα να ήταν φυλλαράκι και βρεθήκαμε στα 1349 στην εποχή του Εμανουήλ Κατακουζηνού, όταν ο Μυστράς ανήκε στο ημιαυτόνομο Δεσποτάτο του Μορέως.

Στο κάστρο ανέβηκα και κόπηκε η ανάσα μου. Δύσκολη η ανάβαση ήταν. Παλάτια, σπίτια των αρχόντων, εκκλησίες, ο ναός της Ευαγγελίστριας, το Βυζαντινό Μουσείο του Μυστρά, όλες οι ομορφιές του κόσμου και ο Καιάδας... Λίγο πιο εκεί 4 χιλιόμετρα από το χωριό Τρύπη μέσα στη χαράδρα της Λαγκάδας, με σπήλαια και βάραθρα. Εκεί πήγα μονάχη, δεν ήθελα παρέα. Φοβόμουν μην με πετάξουν ή μήπως μου στρίψει ξαφνικά και πετάξω εγώ το συνοδό μου. Ολομόναχη περπάτησα και στάθηκα στον Καιάδα. Κοιτούσα, ενώ η μνήμη μου γύριζε πολλούς αιώνες πίσω. Στα χρόνια εκείνα που οι Σπαρτιάτες έριχναν από εκεί πάνω τα μη αρτιμελή παιδιά τους, τα σακατεμένα, τα άχρηστα στη στρατοκρατική κοινωνία τους. Η χαράδρα των λυγμών, η χαράδρα του δέους, η χαράδρα του τότε, του τώρα και του πάντα. Ο Καιάδας, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ήταν μπροστά μου. Ακίνητη, ανίκανη να σαλέψω, ποιος ξέρει γιατί, έμεινα εκεί και κοιτούσα...

Στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου, ακριβώς απέναντι από την Ελαφόνησο και τα Κύθηρα και που στο νότιο άκρο της βρίσκεται το γνωστό ακρωτήρι Μαλέας, ο Κάβο Μαλιάς.

Φαίνεται πως ξεχάστηκα, πως πρέπει να επιστρέψω. Θα γυρίσω μέσω Σπάρτης, από την ιστορική πρωτεύουσα του νομού, με τα ωραία πάρκα, τους δεντροφυτεμένους δρόμους, την καλή ρυμοτομία και από ό,τι λένε με την έντονη νυχτερινή ζωή. Εχω να πάω από την εποχή τη μακρινή, από τότε που ήμουν δεκαεννιά χρόνων. Τόσο παλιά. Θα έχει αλλάξει η Σπάρτη τόσο όπως εγώ αναρωτιέμαι καθώς βαδίζω προς τα εκεί; Θα δούμε... Κι αν έχει αλλάξει θα είναι προς το καλύτερο, έτσι τουλάχιστον θέλω να πιστεύω.