Το ΣΕΚΕ (Κ), ακόμη και την ύστατη στιγμή, όταν η καταστροφή στη Μικρά Ασία απεικονιζόταν με την τραγική ήττα, τη φωτιά στη Σμύρνη και τον ελληνικό πληθυσμό της Μικράς Ασίας να πέφτει στη θάλασσα, έκανε ό,τι ήταν δυνατό, προκειμένου οι συνέπειες να μη γίνουν τόσο οδυνηρές για τον ελληνικό λαό και κυρίως να σωθούν από την καταστροφή τόσο οι Ελληνες στρατιώτες, όσο και οι μετέπειτα Ελληνες πρόσφυγες, αλλά και άλλες εθνότητες που αποτελούσαν μειονότητες στην Τουρκία.

Η επίθεση του στρατού του Κεμάλ άρχισε στις 13 Αυγούστου 1922 στη γραμμή Αφιόν Καραχισάρ -Σμύρνη. Η ήττα είναι συντριπτική και ο ελληνικός στρατός αρχίζει την άτακτη υποχώρησή του.

Στις 8 του Σεπτέμβρη, οι Τούρκοι μπαίνουν στη Σμύρνη και στις 18 του ίδιου μήνα ολοκληρώνεται η εκκένωση της Μ. Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα.

Η Σμύρνη παραδίδεται στις φλόγες και ο πληθυσμός της κάνει απελπισμένη προσπάθεια να σωθεί, καταφεύγοντας στα συμμαχικά καράβια. Αλλά οι σύμμαχοι ιμπεριαλιστές της ελληνικής πλουτοκρατίας, Αγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί και Αμερικανοί ανέχονται με τη μεγαλύτερη απάθεια να πετιούνται μπρος τα μάτια τους οι Ελληνες στη θάλασσα, χωρίς καν την παραμικρή συμβολή, έστω για να σωθούν.

Αυτή, λοιπόν, την περίοδο το ΣΕΚΕ (Κ) και η ΓΣΕΕ κάνουν διάβημα «Προς τα Κομμουνιστικά Κόμματα και τας Εργατικάς Συνομοσπονδίας της Ευρώπης και προς την Ρωσίαν», για να συμβάλουν στο ζήτημα της προστασίας των ελληνικών πληθυσμών και των αιχμαλώτων. Ολόκληρα τα κείμενα που απεστάλησαν δημοσιεύτηκαν στο «Ριζοσπάστη» στις 28 Αυγούστου 1922 και έχουν ως εξής:

Η Διοίκησις του Σοσιαλιστικού Εργατικού κόμματος πολλάκις είχεν ενδείξεις περί του δυνατού μιας Ελληνοτουρκικής Συνεννοήσεως, η οποία θα απεσόβει πολλάς από τας σημερινός συμφοράς και πάντως θα εξησφάλιζε σοβαροτάτας εγγυήσεις υπέρ των Ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας. Επί τη βάση των ενδείξεων τούτων επεζήτησε πολλάκις να πείση την κυβέρνησιν περί της ανάγκης της τοιαύτης συνεννοήσεως και του τοιούτου προσανατολισμού της πολιτικής της αλλ' ή κυβέρνησις Γούναρη όχι μόνον δεν ηθέλησε να δόση προσοχήν εις τας υποδείξεις ταύτας, αλλά και επανειλημμένας απ' ευθείας προτάσεις των Σοβιέτ συστηματικώς απέκρουσε, διά να φανή ευχάριστος προς τους Γάλλους ιμπεριαλιστάς.

Ηδη η διοίκησις του κόμματος, κατόπιν της δημιουργηθείσης εξ υπαιτιότητος της κυβερνήσεως καταστάσεως, εθεώρησε καθήκον της να απευθυνθή απ' ευθείας τόσον προς τα κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης, όσον και προς την Σοβιετικήν Ρωσίαν διά της Βαλκανικής κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, όπως ζητήση την επέμβασίν των υπέρ των θυμάτων της παράφρονος πολιτικής των Ελληνικών κυβερνήσεων.

Ούτω χτες συνέταξε τα κάτωθι τηλεγραφήματα αξιώσασα από τον υπουργόν των Εξωτερικών να επιτραπή η ελευθέρα αποστολή των:

Βασίλειον Κολάρωφ, δικηγόρον, γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας.

Συντικάλεμ Ντομ Σόφιαν.

Εν ονόματι των εργατών και χωρικών της Ελλάδος επιστρατευμένων και μη, σας παρακαλούμεν να μεταβιβάσητε τηλεγραφικώς προς το Γραφείον της εν Μόσχα Κομμουνιστικής Διεθνούς την αίτησίν μας, ην παρακαλούμεν να υποστηρίξητε με όλον το κύρος της Βαλκανικής Κομμουνιστικής μας Ομοσπονδίας ης είσθε γραμματεύς, όπως επέμβη αυτή παρά τη Ρωσική Σοβιετική Κυβερνήσει, ίνα αύτη, ισχυρός παράγων εν Ανατολή και μόνη εγγύησις των καταπιεζομένων λαών, λάβη υπό την προστασίαν της τους πάσχοντας εργατικούς και αγροτικούς Ελληνικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, θύματα της εγκληματικής πολιτικής των αστικών Ελληνικών κυβερνήσεων και των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών και εκτεθειμένους σήμερον εις τον κίνδυνον της εκδικήσεως του νικητού, ως επίσης ενδιαφερθή και περί της τύχης των αιχμαλώτων μας εργατών και χωρικών των εις χείρας του Κεμαλικού στρατού. Αναμένωμεν την απάντησιν της Διεθνούς.

Γραμματεύς Κομμουνιστικού Κόμματος

Ι. Κορδάτος

***

Κεντρικήν Επιτροπήν Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος

Εφημερίδα «Ουμανιτέ»

Παρισίους

Το Σοσιαλεργατικόν Κομμουνιστικόν Κόμμα της Ελλάδος εν ονόματι του προλεταριάτου πόλεων και χωρίων, επιστρατευμένου και μη σας παρακαλεί ίνα επέμβητε παρά τη υμετέρα κυβερνήσει, όπως ασκήση αυτή την επιρροήν της διά να τεθή το ταχύτερον τέρμα εις τον εν Μικρά Ασία πόλεμον και διασωθούν από τους κινδύνους εις τους οποίους είναι εκτεθειμένοι οι ελληνικοί αγροτικοί και εργατικοί πληθυσμοί και αι άλλαι μειονότητες, θύματα της εγκληματικής πολιτικής των αστικών ελληνικών κυβερνήσεων, τυφλών οργάνων των ιμπεριαλιστών και κεφαλαιοκρατών της Ευρώπης. Το ελληνικόν Σοσιαλεργατικόν Κόμμα καταπολεμήσαν πάντοτε δριμύτατα την ιμπεριαλιστικήν πολιτικήν των Ελληνικών αστικών κομμάτων, δικαιούται να ζητήση σήμερον την υποστήριξιν των αδελφών σοσιαλιστικών κομμάτων και την προστασίαν των θυμάτων της πολιτικής ταύτης.

Ι. Κορδάτος

Στη συνέχεια το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» δημοσιεύει την παρακάτω πληροφορία: «Ομοιον τηλεγράφημα απεστάλη και προς τα εργατικά και κομμουνιστικά κόμματα της Ιταλίας και της Αγγλίας. Επίσης η Γενική Συνομοσπονδία των Εργατών απέστειλε προς τας Γενικάς Συνομοσπονδίας Ιταλίας, Γαλλίας και Αγγλίας τηλεγραφήματα υπό το αυτό πνεύμα».

Βεβαίως, παρά τις προσπάθειες του Κόμματος της εργατικής τάξης αλλά και του πρώτου στον κόσμο εργατικού κράτους της Σοβιετικής Ρωσίας, η ολοκληρωτική καταστροφή δεν απεφεύχθη και η ευθύνη γι' αυτό βαρύνει απόλυτα τα ιμπεριαλιστικά κράτη και την πολιτική τους, αλλά και την αστική τάξη της Ελλάδας και τις κυβερνήσεις της.

Ενα πρώτο βασικό συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα από την μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, είναι ότι τα ιμπεριαλιστικά κράτη μπροστά στα συμφέροντά τους γίνονται αδίσταχτα απέναντι στους λαούς, σφάζουν, δολοφονούν, με τους πολέμους που εξαπολύουν, διαμελίζουν χώρες, καλλιεργούν τον εθνικισμό και το σοβινισμό, προκειμένου να επιβάλουν τον κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου, τη διεθνική εκμεταλλευτική δράση των μονοπωλίων. Κάθε αντικειμενικός παρατηρητής μπορεί, μέσα από τα γεγονότα της μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής, να αντλήσει συμπεράσματα για τη σύγχρονη πραγματικότητα που διαμορφώνει η ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων στα Βαλκάνια, στην Εγγύς και στη Μέση Ανατολή, γενικότερα στο γεωγραφικό χώρο της «Ευρασίας». Πόλεμος στα Βαλκάνια, διαμελισμοί κρατών, εθνικιστικές αντιθέσεις. Πόλεμος στο Αφγανιστάν, στη Μέση Ανατολή κλπ. Οι λόγοι, οι ίδιοι. Τα πετρέλαια και οι δρόμοι μεταφοράς τους, αλλά και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ηγετικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Τότε ενδιαφερόντουσαν για το μοίρασμα στην περιοχή των αποικιών της ηττημένης στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανίας, αλλά και τον αποκλεισμό της Σοβιετικής Ρωσίας, το «πνίξιμο» του πρώτου στον κόσμο εργατικού κράτους. Σήμερα, επίσης, επιδιώκουν να ανακόψουν κάθε αντίσταση κρατών και λαών στα σχέδια της ολοκληρωτικής επιβολής των συμφερόντων τους στην περιοχή. Και σήμερα όπως και τότε, η περιοχή μας είναι πεδίο όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων με απρόβλεπτες συνέπειες, ή μάλλον με καταστρεπτικές, αν δεν πάρουν οι λαοί τις τύχες τους στα χέρια τους.

Ενα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι τα πολιτικά κόμματα της άρχουσας τάξης, μπορεί να φαίνεται ότι αντιπολιτεύονται μεταξύ τους, εκμεταλλευόμενα τα προβλήματα και τις ανάγκες του λαού, εξαπατώντας τον ακόμη και με την κάλπικη προβολή λύσεων προς όφελός τους, αλλά πάντα ασκούν την ίδια ακριβώς πολιτική για την πραγματοποίηση των συμφερόντων της άρχουσας τάξης. Τότε η αντιβενιζελική παράταξη με το σύνθημα να σταματήσει ο πόλεμος, αντικατέστησαν με τη λαϊκή ψήφο την κυβέρνηση Βενιζέλου. Αλλά ο πόλεμος συνεχίστηκε, γιατί αυτό ήθελε η άρχουσα τάξη. Να διεκδικήσει μερίδιο σ' έναν κατακτητικό άδικο ιμπεριαλιστικό πόλεμο από κοινού με τους συμμάχους της. Σήμερα συμμετέχει η άρχουσα τάξη στην ιμπεριαλιστική δράση στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν, συμμετείχε στον Πόλεμο του Κόλπου το 1990, με κυβερνήσεις τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ. Και, βεβαίως, και τα δύο κόμματα της άρχουσας τάξης ανταγωνίζονται ποιο από τα δύο μπορεί να εφαρμόσει την ευρωατλαντική πολιτική. Επίσης, και σήμερα υπάρχει και δρα ελληνικός στρατός έξω από τα σύνορα, (Βοσνία, ΠΓΔΜ, Αφγανιστάν). Με βάση και την εμπειρία της μικρασιατικής καταστροφής, η εργατική τάξη της Ελλάδας, ο λαός της μόνο δεινά μπορούν να περιμένουν από τη συμμετοχή στην ιμπεριαλιστική δράση και τη λεγόμενη «αντιτρομοκρατική εκστρατεία» των αστικών κυβερνήσεων.

Τέλος, και τότε, το ΚΚΕ εκτιμούσε και προέβλεπε ότι, μέσα από την τυχοδιωκτική μικρασιατική εκστρατεία, έρχεται και καταστροφή και επιβεβαιώθηκε. Με την πολιτική και τη δράση του, με όλες του τις δυνάμεις, επιδίωκε τη ματαίωση του μικρασιατικού πολέμου. Αναδείκνυε το γεγονός ότι η πρόσδεση των ελληνικών κυβερνήσεων στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, η συμμετοχή τους στην ιμπεριαλιστική δράση υπηρετεί τα συμφέροντα των μονοπωλίων και του κεφαλαίου. Η συνεπής πολιτική αρχών απέναντι στην εργατική τάξη, όλο το λαό, συνέδεε σωστά την υπόθεση του πολέμου με την αστική εξουσία και τον ιμπεριαλισμό, ενώ πρότεινε διευθέτηση του μικρασιατικού ζητήματος έξω από τα πλαίσια των ιμπεριαλιστικών συμφωνιών, (Βερσαλλίες, Λωζάνη, Σέβρες) και μεταξύ των δύο χωρών. Στις σύγχρονες συνθήκες, το ΚΚΕ είχε έγκαιρα προειδοποιήσει για τους κινδύνους πολέμου στα Βαλκάνια, τους διαμελισμούς, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή. Καταδίκασε τη συμμετοχή των ελληνικών κυβερνήσεων και την αποστολή στρατού έξω από τα σύνορα, προβάλλοντας τη θέση ότι κάθε λαός έχει δικαίωμα επιλογής σε ποιο κοινωνικό σύστημα θέλει να ζήσει και να καθορίζει ο ίδιος τις τύχες του, χωρίς ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους. Και είναι το Κόμμα μας, το μόνο κόμμα που διεξάγει συνεπή αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή δράση, καλώντας το λαό να συγκροτήσει το δικό του κοινωνικοπολιτικό μέτωπο πάλης, σε συνδυασμό με την κοινή πάλη με τους άλλους λαούς για την ανατροπή της ιμπεριαλιστικής πολιτικής και της εξουσίας των μονοπωλίων.