Πριν από τρεις μήνες είχε επισκεφθεί την Ελλάδα η πρόεδρος της Λετονίας Βάιρα Βίκε Φρεϊμπέργκα (Vaira Vike Freiberga) η οποία αποδείχτηκε λαλίστατη στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του πολιτισμού, του Ολυμπισμού κλπ, ενώ εξέφρασε το μεγάλο θαυμασμό της για τους Ελληνες και τις παραδόσεις της χώρας. Για την κατάσταση στη Λετονία όμως ήταν ιδιαίτερα φειδωλή και, απ' ό,τι φαίνεται, όχι τυχαία, αφού, τα νέα που έρχονται από τη χώρα της μόνο καλά δεν είναι.

Οι κυβερνώντες έχουν χωρίσει τους ανθρώπους στη Λετονία σε πολίτες και «μη πολίτες». Από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την ανακήρυξη της Λετονίας, ως «ανεξάρτητου» κράτους, το 1990, περίπου στο 1/3 των κατοίκων δε δόθηκε η λετονική υπηκοότητα, με την αιτιολογία ότι εγκαταστάθηκαν στη χώρα κατά την περίοδο των 50 χρόνων Σοβιετικής εξουσίας. Τους αποκαλούν παράνομους μετανάστες και, ουσιαστικά, τους «σπρώχνουν» να επιστρέψουν στις χώρες, από τις οποίες έλκουν την ιστορική καταγωγή τους. Και αυτό, παρ' ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι εγκαταστημένοι 50 χρόνια στη Λετονία και εργάζονταν για την ανάπτυξη της χώρας, είτε γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σ' αυτή. Οσοι επιθυμούν να πάρουν τη Λετονική υπηκοότητα, καλούνται να δώσουν εξετάσεις στην Ιστορία, στη Γλώσσα, να ορκιστούν πίστη στο σημερινό κράτος και τότε, αν τους εγκρίνει η επιτροπή, ίσως την αποκτήσουν. Ως τότε στερούνται των στοιχειωδών δημοκρατικών τους δικαιωμάτων και ελευθεριών. Σύμφωνα με την Πολιτική Συμμαχία «Για τα δικαιώματα του ανθρώπου σε μια ενιαία Λετονία», που είναι η τρίτη δύναμη στο εθνικό Κοινοβούλιο της Λετονίας και τάσσεται ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις, υπάρχουν 50 με 55 άρθρα του Συντάγματος, με τα οποία γίνονται διακρίσεις στα δικαιώματα των πολιτών και των «μη πολιτών». Να θυμίσουμε εδώ ότι παρόμοιο καθεστώς, που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα έως πρόσφατα, ήταν αυτό του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.

Την ίδια ώρα στη χώρα υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί στη δημόσια πολιτική δραστηριότητα. Οι συγκεντρώσεις, οι πορείες και οι πικετοφορίες απαγορεύονται τις εργάσιμες μέρες. Απαγορεύονται επίσης τα σύμβολα της σοβιετικής εποχής και η προπαγάνδιση κομμουνιστικών ιδεών, ενώ την ίδια στιγμή οι φιλοφασίστες, τα πρώην φασιστικά τσιράκια της χιτλερικής Γερμανίας, που είχαν συγκροτήσει τη λετονική «Λεγεώνα των Ες-Ες», δρουν ελεύθερα και διοργανώνουν εκδηλώσεις.

Δεν είναι σπάνιες οι πολιτικές διώξεις και έχουν συλληφθεί πρώην παρτιζάνοι, αγωνιστές του αντιφασιστικού πολέμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του θρυλικού παρτιζάνου Βασίλι Κόνονοφ, που δρούσε σε ομάδα δολιοφθοράς και προσωπικά εκτροχίασε 14 γερμανικά τρένα με πολεμοφόδια και στρατεύματα και ο οποίος δικάστηκε και καταδικάστηκε σε 6 χρόνια κάθειρξη για... πολεμικά εγκλήματα. Ολες οι προσπάθειες των δικηγόρων και της κοινής γνώμης να αποδείξουν το αβάσιμο των κατηγοριών δεν είχαν αποτέλεσμα. Τελικά, ο Β. Κόνονοφ παραιτήθηκε της λετονικής υποκοότητας, πήρε τη ρωσική και με την επέμβαση της Μόσχας γλίτωσε τη φυλακή, αλλά είναι αρκετοί άλλοι οι βετεράνοι του αντιφασιστικού αγώνα που διώκονται ακόμα.

Πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι στη χώρα αυτή, που επιδιώκει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι απαγορευμένο, με απόφαση του Κοινοβουλίου. Οι κομμουνιστές, τα πρώην μέλη του ΚΚ, αλλά και των Σοβιέτ των Εργατικών Κολεκτίβων, των οργανώσεων των βετεράνων του αντιφασιστικού αγώνα, δεν έχουν το δικαίωμα να βάλουν υποψηφιότητα για βουλευτές, ή ακόμα και στα τοπικά όργανα Αυτοδιοίκησης, δεν μπορούν να εργαστούν σε κρατικά όργανα και υπηρεσίες. Ετσι, για παράδειγμα, ο Αλφρεντ Ρούμπιξ, πρώην Α` Γραμματέας του ΚΚ Λετονίας, που φυλακίστηκε για τις απόψεις του στη Λετονία για 6 χρόνια (1991-1997), παρά το γεγονός ότι είναι σήμερα πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας κι ένας από τους 3 ηγέτες του συνασπισμού «Για τα δικαιώματα του ανθρώπου σε μια ενιαία Λετονία», δεν μπορεί να κατέβει υποψήφιος στις εκλογές. Αυτή είναι η πραγματικότητα για τη Λετονία!