Με τον τίτλο αυτό κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή» η νέα έκδοση την οποία επιμελείται το Τμήμα Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ. Μια έκδοση που έρχεται να καλύψει ένα κενό στην επιστημονική, πολιτική αλλά και κοινωνική συζήτηση γύρω από την Υγεία και την Πρόληψη.

Πρόκειται για βιβλίο που αποδεικνύει και κάνει σαφές γιατί η Υγεία δεν είναι απλά «ατομική υπόθεση». Αντίθετα, προσδιορίζεται από ένα πλέγμα κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, ένα πλέγμα δηλαδή που έχει ταξικό χαρακτήρα. Τα παραδείγματα άλλωστε είναι πολλά: Περιβαλλοντική υποβάθμιση, έλλειψη πρασίνου, εντατικοποίηση της εργασίας, έλλειψη μέτρων ασφάλειας, ακριβή διατροφή, ελλείψεις σε υγιεινή κατοικία, επιδείνωση της ψυχικής υγείας και άλλα που εκκινούν από την παιδική ηλικία, η αντιμετώπιση του ηλικιωμένου ως ένα ακόμα «κόστος» κ.ά. Ολα αυτά δηλαδή που αποτυπώνουν το όριο που θέτει ο καπιταλισμός στις σύγχρονες δυνατότητες για πρόληψη και στη χρήση τους, προς όφελος της κερδοφορίας, ή στην ανυπαρξία τους.

Βέβαια, η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στο μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού οδήγησε σε πρόοδο την ιατρική πρόληψη (π.χ. εμβόλια, διαγνωστικές μέθοδοι). Η διασύνδεση μονοπωλίων και αστικού κράτους επιτρέπει την ανάπτυξη ορισμένων πλευρών της πρόληψης, ενώ ταυτόχρονα την περιορίζει κοινωνικά. Τα μονοπώλια κερδίζουν από φάρμακα, διαγνώσεις, ιατρικό εξοπλισμό, ιδιωτικές δομές. Κρατικές και ιδιωτικές υπηρεσίες Υγείας λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία. Ακόμα και η λειτουργία των ασφαλιστικών εταιρειών (συχνά συνδεδεμένων με το τραπεζικό κεφάλαιο) αποτελεί μέρος αυτής της αλληλεξάρτησης.

Η νέα έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», λοιπόν, αναλύει σε βάθος κάθε πλευρά της πρόληψης.

• «Δημόσια Υγεία στον καπιταλισμό»

Αποσαφηνίζονται έννοιες όπως Δημόσια Υγεία, Πρόληψη, Προαγωγή Υγείας και Περίθαλψη, και παρουσιάζεται πώς αυτές λειτουργούν στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Αναλύεται ο διαχωρισμός της πρόληψης σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή, ενώ εξηγείται ότι στον καπιταλισμό προωθείται - και αυτή με το δικό τους περιεχόμενο - κυρίως η δευτερογενής και η τριτογενής πρόληψη, επειδή συνήθως αποτελούν πεδία κερδοφορίας για ιδιωτικούς και επιχειρηματικούς ομίλους και το αστικό κράτος. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην κατάσταση των δημόσιων δομών Πρόληψης της χώρας και στην ειδικότητα της Κοινωνικής Ιατρικής.

• «Ταξικοί προσδιοριστές της υγείας»

Παρουσιάζονται οι κοινωνικές, εργασιακές, περιβαλλοντικές συνθήκες που «γράφουν» πάνω στο σώμα της εργατικής τάξης τις συνέπειες της εκμετάλλευσης. Εξετάζεται τι σημαίνει «υγειονομική ανισότητα» και πώς αυτή προκύπτει από τις κοινωνικές συνθήκες ζωής. Οι ταξικές αντιθέσεις είναι ο βασικός μηχανισμός που παράγει τις περιβόητες υγειονομικές ανισότητες.

• «Συμπεριφορικοί παράγοντες κινδύνου - καρδιαγγειακά και μεταβολικά νοσήματα»

Ενώ η αστική πολιτική αποδίδει την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε συμπεριφορικές επιλογές, η υγιεινή διατροφή, η σωματική άσκηση, η ποιότητα κατοικίας, το ωράριο εργασίας, ο ύπνος και άλλα εξαρτώνται από τις συνθήκες ζωής, από την εμπορευματοποίησή τους και όχι από την «ατομική βούληση». Παρουσιάζονται στοιχεία για την παιδική παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά και τα μεταβολικά νοσήματα, επισημαίνοντας ότι η συχνότητά τους είναι υψηλότερη στα εργατικά - λαϊκά στρώματα.

• «Περιβάλλον - Κατοικία - Ρύπανση»

Αναλύεται πώς το φυσικό και αστικό περιβάλλον διαμορφώνουν την υγεία. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος, η θερμική καταπόνηση, η απουσία πρασίνου και η περιβαλλοντική καταστροφή πλήττουν δυσανάλογα τις εργατικές περιοχές, τις φτωχότερες γειτονιές και τους χώρους όπου συγκεντρώνεται η βιομηχανική δραστηριότητα. Η κατοικία αποτελεί θεμελιώδη υγειονομικό παράγοντα.

• «Επαγγελματικός κίνδυνος και επαγγελματικές ασθένειες»

Τεκμηριώνεται ότι ο επαγγελματικός κίνδυνος αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αλλά πιο αόρατες πηγές νοσηρότητας και θνησιμότητας. Παρουσιάζονται στοιχεία που δείχνουν ότι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι πεθαίνουν κάθε χρόνο στην ΕΕ από επαγγελματικές ασθένειες, με τον καρκίνο επαγγελματικής αιτιολογίας να είναι η πρώτη αιτία. Στην Ελλάδα καταγράφονται «μηδενικές» επαγγελματικές ασθένειες, γεγονός που υποδηλώνει συστηματική συγκάλυψη. Εξηγούνται η μεθοδολογία πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου και η συνειδητή υποβάθμιση της ειδικότητας της Ιατρικής της Εργασίας.

• «Πρόληψη του καρκίνου»

Αναδεικνύει τη «σιωπηλή καρκινογόνο καθημερινότητα» που βιώνουν τα λαϊκά στρώματα μέσα από το περιβάλλον, την εργασία, τις χημικές ουσίες και τους βιομηχανικούς ρύπους, στους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Παρουσιάζονται δεδομένα που δείχνουν ότι η έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες είναι ταξικά κατανεμημένη, καθώς οι εργαζόμενοι βιώνουν πολλαπλάσιους κινδύνους σε σχέση με τα ανώτερα στρώματα. Πιο ειδική αναφορά γίνεται στον καρκίνο του μαστού.

• «Προληπτική φροντίδα για την αναπαραγωγική υγεία των γυναικών»

Συγκεντρώνονται δεδομένα σχετικά με τη γυναικεία υγεία, τους αυξημένους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες λόγω εργασιακής ανασφάλειας, χαμηλών εισοδημάτων, έλλειψης υποστηρικτικών δομών και δυσκολιών σε παροχή υπηρεσιών Υγείας. Η υπογονιμότητα, οι εξωσωματικές, ο πρόωρος τοκετός και η ανάγκη στήριξης του θηλασμού εξετάζονται μέσα από την ταξική τους διάσταση.

• «Ζητήματα πρόληψης στον παιδικό πληθυσμό»

Παρουσιάζονται οι υγειονομικές ανισότητες που πλήττουν τα παιδιά της εργατικής τάξης: Υποσιτισμός, ελλιπής εμβολιασμός, κακές συνθήκες στέγασης, δυσκολίες πρόσβασης σε παιδοοφθαλμολογικό και παιδοακουολογικό έλεγχο. Η παιδική νοσηρότητα συνδέεται άμεσα με τη φτώχεια.

• «Ζητήματα πρόληψης στην ψυχική υγεία»

Πώς ο καπιταλισμός δημιουργεί τους όρους για κρίση ψυχικής υγείας; Παρουσιάζονται η αναλυτική κατάσταση των κρατικών δομών προαγωγής και πρόληψης στην ψυχική υγεία και η αντίστοιχη του ιδιωτικού τομέα, αποδεικνύοντας ότι το βάρος πέφτει στις οικογένειες.

• «Πλευρές της πρόληψης στην τρίτη ηλικία»

Αναλύονται οι βιολογικές και κοινωνικές αλλαγές που συνοδεύουν τη γήρανση. Παρουσιάζεται κριτικά η στρατηγική της ΕΕ περί «ενεργού γήρανσης», η οποία δεν στοχεύει στην υγεία των ηλικιωμένων, αλλά στη διατήρησή τους για περισσότερα χρόνια στην αγορά.

• «Στοματική υγεία και δημόσια οδοντιατρική περίθαλψη»

Η στοματική υγεία αποτελεί δείκτη της συνολικής υγείας και της ποιότητας ζωής. Η κακή στοματική υγεία επηρεάζει την κοινωνικότητα, την εργασία, τη μάθηση, ενώ συνδέεται με συστηματικές νόσους. Παρά τη σημασία της, η οδοντιατρική περίθαλψη είναι από τους πιο εμπορευματοποιημένους τομείς της Υγείας.

Τέλος, σε δύο κεφάλαια παρουσιάζονται τα ιστορικά επιτεύγματα των σοσιαλιστικών κρατών στην Πρόληψη και η σύγχρονη πρόταση του ΚΚΕ για την Πρόληψη στον σοσιαλισμό: Οι όροι για την ύπαρξή της, ζητήματα υποδομών - εξοπλισμού - στελέχωσης των μονάδων Υγείας, ποιος λαμβάνει - εφαρμόζει - ελέγχει τις αποφάσεις, τι θα πει κρατικός κεντρικός επιστημονικός σχεδιασμός στην Υγεία, πώς δομείται το σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ενώ περιγράφεται η οργάνωση του δικτύου κρατικών δομών Πρόληψης.

Τελικά, πρόκειται για βιβλίο που δεν απευθύνεται μόνο σε υγειονομικούς. Απευθύνεται σε όλο τον λαό. Εξοπλίζει με γνώση, αλλά και με κάτι βαθύτερο: Με συνείδηση ότι η υγεία είναι δικαίωμα που μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο μέσα από την πάλη για τη σοσιαλιστική κοινωνία.