Εξελίξεις στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς γύρω από την Ενέργεια, με ευρύτερες επιπτώσεις στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, επιταχύνουν οι αμερικανικές κυρώσεις στους ρωσικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς «Lukoil» και «Rosneft», που θεωρούνται από τις πιο σκληρές από όσες έχουν επιβληθεί στη Μόσχα στο πλαίσιο της σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία και ευρύτερα.

Στην πραγματικότητα, η «τράπουλα» της Ενέργειας ξαναμοιράζεται με στόχο οι ΗΠΑ να βγουν κερδισμένες, αυξάνοντας όχι μόνο τις πωλήσεις πετρελαίου, αλλά και τη γεωπολιτική τους «επιρροή».

Εκτός από την Ινδία, την Τουρκία και την Κίνα, που αποτελούν τους βασικότερους αγοραστές ρωσικών υδρογονανθράκων και σύμφωνα με αναφορές έχουν διακόψει - τουλάχιστον προς ώρας - ορισμένες παραδόσεις ρωσικού πετρελαίου, η ενεργειακή και γεωπολιτική επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια έχει επίσης πληγεί σημαντικά.

Βούλγαροι αναλυτές σημειώνουν ότι «ακόμη και όταν τελειώσει ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και ενδεχομένως αρθεί η επιβολή κυρώσεων, η Ρωσία θα δυσκολευτεί να ανακτήσει την επιρροή της στις ενεργειακές αγορές της περιοχής, δεδομένου του μεγαλύτερου αριθμού πιο αξιόπιστων προμηθευτών και χωρών - εταίρων», ενώ «η Μόσχα θα πρέπει να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους για να διατηρήσει τη γεωοικονομική της επιρροή στην περιοχή».

Οταν τον περασμένο μήνα επιβλήθηκαν οι τελευταίες αμερικανικές κυρώσεις κατά της ρωσικής πετρελαϊκής βιομηχανίας, η Βουλγαρία βρέθηκε σε δύσκολη θέση, καθώς η Lukoil PJSC ήταν ιδιοκτήτρια του μεγαλύτερου διυλιστηρίου πετρελαίου της χώρας.

Η κυβέρνηση αποφάσισε να κατασχέσει τις εγκαταστάσεις της Neftohim κοντά στη Μαύρη Θάλασσα και τα άλλα περιουσιακά στοιχεία της «Lukoil». Αφαίρεσε κάθε δικαίωμα από τους μετόχους και διόρισε έναν διαχειριστή για να διαπραγματευτεί μια πιθανή πώληση. Υποψήφιοι αγοραστές από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τον Περσικό Κόλπο έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον. Η «Lukoil» ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι λαμβάνει «όλα τα απαραίτητα μέτρα» για την πώληση του διυλιστηρίου Neftohim, του δικτύου πρατηρίων καυσίμων και άλλων περιουσιακών στοιχείων της στη Βουλγαρία.

Πρόκειται για σημαντικό πλήγμα για τη Ρωσία στην περιοχή των Βαλκανίων, όπου ΕΕ - ΗΠΑ - ΝΑΤΟ ανταγωνίζονται σκληρά με τη Ρωσία εδώ και δεκαετίες, αλλά και την Κίνα.

Στη Βουλγαρία, πολιτικοί και αναλυτές εκφράζουν εδώ και χρόνια «ανησυχίες» για τη «δυσανάλογη συμμετοχή της Ρωσίας» στην οικονομία, και ιδίως στον τομέα της Ενέργειας. Η «Lukoil» έχει καταγγείλει πολιτικές πιέσεις να πουλήσει το διυλιστήριό της και τα 220 πρατήρια βενζίνης που διαθέτει σε όλη τη χώρα.

Στη Σερβία, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να εξαγοράσει την εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας, «Naftna Industrija Srbije» (NIS), αναλαμβάνοντας τον έλεγχο από τη ρωσική «Gazprom».

Ο Σέρβος Πρόεδρος Αλ. Βούτσιτς, στην πάγια προσπάθειά του να «ισορροπήσει» μεταξύ Ρωσίας και «Δύσης», θέλει να αποφύγει την κατάσχεσή της, αλλά και να πείσει την Ουάσιγκτον για τις προθέσεις του να «απαλλαγεί» από τη «Gazprom», προκειμένου να αποφύγει κυρώσεις.

Το ρωσικής ιδιοκτησίας διυλιστήριο της χώρας έχασε τον περασμένο μήνα τις προμήθειες πετρελαίου μετά τη λήξη αρκετών εξαιρέσεων από τις αμερικανικές κυρώσεις. Ο Πρόεδρος Βούτσιτς ζήτησε από τη «Gazprom» να βρει αγοραστή για να αποφευχθεί η εθνικοποίηση της εταιρείας. Η «Gazprom» ζήτησε από τις ΗΠΑ να παρατείνουν την άδεια λειτουργίας της NIS, ενώ προσπαθεί να μεταβιβάσει τον έλεγχο σε τρίτο μέρος.

Η Βουλγαρία είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και πρόκειται να υιοθετήσει το ευρώ, ενώ η Σερβία επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ. Ωστόσο, για ιστορικούς και οικονομικούς λόγους, και όντας δεσμευμένες από τη ρωσική Ενέργεια, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών έδειξαν απροθυμία να σπάσουν τους δεσμούς.

Η όξυνση ωστόσο του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού του ευρωατλαντικού μπλοκ με τη Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία καθιστά αδύνατη τη διατήρηση τέτοιων «ισορροπιών» ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα.

«Ο πυρήνας της επιρροής της Ρωσίας βασίζεται στην κυριαρχία της στον τομέα της Ενέργειας μέσω του πετρελαίου και του φυσικού αερίου», λέει ο Ρ. Στεφάνοφ.

«Η αλλαγή οφείλεται εξολοκλήρου στην πίεση των ΗΠΑ, καθώς η ΕΕ δεν έχει την απαραίτητη επιρροή. Χωρίς τις κυρώσεις, αυτό δεν θα είχε συμβεί», πρόσθεσε.

Μόλις ολοκληρωθεί, η προσπάθεια να εκδιωχθούν οι ρωσικοί πετρελαϊκοί γίγαντες από τη Βουλγαρία και τη Σερβία θα συμβάλει στην «εξουδετέρωση της επιρροής του Πούτιν», σύμφωνα με τον Μάριο Μπικάρσκι, αναλυτή για την Ευρώπη στην ερευνητική εταιρεία «Verisk Maplecroft». Αυτό συμβαίνει καθώς «οι ευκαιρίες για άσκηση πίεσης και άλλες μορφές συνεργασίας με τις πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ έχουν μειωθεί», είπε. Η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει να ανακτήσει την οικονομική της επιρροή στα Βαλκάνια, αλλά αυτό θα είναι δύσκολο, σύμφωνα με τον Μπικάρσκι.

Οι αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί «Chevron» και «ExxonMobil» φέρεται να εξετάζουν διάφορες επιλογές για την αγορά μέρους των διεθνών περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας «Lukoil», η οποία έχει τεθεί υπό καθεστώς κυρώσεων από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Reuters, αποκαλύπτοντας ακόμη μια πτυχή των διαπραγματεύσεων, καθώς η Ενέργεια βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στο επίκεντρο της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στην Ουκρανία.

Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών έδωσε την περασμένη εβδομάδα την έγκρισή του σε πιθανούς αγοραστές να συζητήσουν με τη «Lukoil» σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία της στο εξωτερικό. Η λίστα των πιθανών υποψηφίων για τα διεθνή assets της «Lukoil» αυξάνεται από τότε που το υπουργείο Οικονομικών έδωσε άδεια σε εταιρείες να ξεκινήσουν συνομιλίες.

Οι αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί, η αμερικανική εταιρεία ιδιωτικών επενδύσεων «Carlyle» κ.ά. θα συμμετάσχουν στην «κούρσα» για την απόκτηση ορισμένων στοιχείων του χαρτοφυλακίου της «Lukoil», του οποίου η αξία ξεπερνά τα 20 δισ. δολάρια.

Η «Lukoil» εξάγει περίπου το 2% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου στην εγχώρια αγορά και στο εξωτερικό και έχει δηλώσει ότι αναζητά αγοραστές για τα διεθνή περιουσιακά της στοιχεία, τα οποία παράγουν το 0,5% του παγκόσμιου πετρελαίου με βάση τα στοιχεία του 2024.

Διαθέτει τρία διυλιστήρια στην Ευρώπη, συμμετέχει σε κοιτάσματα σε Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Ιράκ, Μεξικό, Γκάνα, Αίγυπτο και Νιγηρία, καθώς και εκατοντάδες πρατήρια σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.

Η «Lukoil» έχει επίσης συμμετοχή στην OML-140 της Νιγηρίας, την οποία εκμεταλλεύεται η «Chevron».

Η «Exxon» εξετάζει επιλογές για περιουσιακά στοιχεία της «Lukoil» στο Καζακστάν, όπου τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ρωσική εταιρεία έχουν μερίδια στο Karachaganak και στο Tengiz, όπως ανέφεραν οι πηγές.

Θα μπορούσε επίσης να εξετάσει μια πιθανή προσφορά για το κοίτασμα West Qurna 2 στο Ιράκ, το οποίο λειτουργεί από την «Lukoil» και είναι το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο της ρωσικής εταιρείας, όπως ανέφεραν δύο από τις πηγές.

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ σε βάρος των «Rosneft» και «Lukoil» αποφέρουν καρπούς, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.

«Η ζήτηση για ρωσικό πετρέλαιο μειώνεται, λόγω της αποτελεσματικότητας των αμερικανικών κυρώσεων» ανακοίνωσε η αρμόδια υπηρεσία του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών.

Διάφορες ποιότητες ρωσικού πετρελαίου «διαπραγματεύονται πολύ κάτω από όλες τις άλλες διεθνείς τιμές», με αρκετές να βρίσκονται σε πολυετή χαμηλά, σημειώνεται ακόμα στην ανακοίνωση.

Σχεδόν 12 μεγάλοι αγοραστές της Ινδίας και της Κίνας δήλωσαν ότι σκοπεύουν να διακόψουν τις αγορές ρωσικού πετρελαίου σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις του Δεκεμβρίου, όπως προκύπτει από έγγραφο που δημοσιεύτηκε από το Τμήμα Οικονομικής Ανάλυσης Κυρώσεων του υπουργείου.

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν επιβάλει εκατοντάδες κυρώσεις στη Ρωσία, σε πρόσωπα και εταιρείες, ωστόσο η Μόσχα επιδεικνύει μέχρι τώρα αντοχή, βρίσκοντας διάφορους τρόπους να προσαρμόζεται σε αυτές.

Οι νέες αμερικανικές κυρώσεις ωστόσο στη ρωσική Ενέργεια θεωρούνται οι πιο σημαντικές έως τώρα, ενώ στο επίκεντρο τίθεται και η «αυστηρή» εφαρμογή τους.

«Αν αυτές εφαρμοστούν σωστά, τότε νομίζω ότι θα έχουν αντίκτυπο», δήλωσε η Αντζελα Στεντ, ανώτερη συνεργάτιδα του Αμερικανικού Ινστιτούτου Επιχειρήσεων, σε συνέντευξη στο Bloomberg για τις κυρώσεις κατά της «Rosneft» και της «Lukoil». «Μέχρι στιγμής, καμία από τις κυρώσεις δεν έχει εφαρμοστεί πραγματικά αυστηρά. Αυτό είναι που πρέπει να προσέξουμε», επεσήμανε.

Στο μεταξύ η τουρκική προεδρία διέψευσε δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία «οι αγορές ρωσικού φυσικού αερίου από την Τουρκία θα σταματήσουν, επειδή υπέγραψε συμφωνία LNG με τις ΗΠΑ και ότι "μια ενεργειακή κρίση είναι στον ορίζοντα"».

«Η Τουρκία, με τις υποδομές της σε αγωγούς, LNG και αποθήκευσης, είναι μια από τις ισχυρότερες χώρες στην περιοχή όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού. Δεν υπάρχει κίνδυνος να υπάρξει πρόβλημα στην ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο ή κίνδυνος ενεργειακής κρίσης, ούτε σήμερα ούτε τον επερχόμενο χειμώνα», σημειώνεται.

Τονίζεται επίσης ότι «η προμήθεια φυσικού αερίου της Τουρκίας από τη Ρωσική Ομοσπονδία συνεχίζεται αδιάλειπτα, όπως έχει προγραμματιστεί, στο πλαίσιο των μακροπρόθεσμων συμβάσεων».

Παράλληλα, διευκρινίζεται ότι «η προμήθεια φυσικού αερίου μέσω αγωγών και LNG από την Τουρκία από περισσότερες πηγές όπως οι ΗΠΑ, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, η Αλγερία, το Ομάν και το Κατάρ αποτελεί τεχνική επιλογή που αποσκοπεί στη διαφοροποίηση της ασφάλειας εφοδιασμού, την αύξηση του ανταγωνισμού και την ενίσχυση της ευελιξίας του εφοδιασμού».