Οι ραγδαίες εξελίξεις που καταγράφονται στο Νεπάλ τις τελευταίες μέρες φέρνουν ξανά στο επίκεντρο της δημοσιότητας τον Ινδο-Ειρηνικό συνολικά, δηλαδή την περιφέρεια του πλανήτη για την οποία τα τελευταία χρόνια όλα τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα καταρτίζουν ειδικά επεξεργασμένες «στρατηγικές» οικονομικής και γεωπολιτικής διείσδυσης, προσδοκώντας ευρύτερα οφέλη για τη θέση τους στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική «σκακιέρα».

Ο 73χρονος πρωθυπουργός Κ. Π. Σάρμα Ολι, που είχε αναλάβει επικεφαλής κυβέρνησης συνασπισμού τον Ιούλη του 2024, υπέβαλε την παραίτησή του την Τρίτη, εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων που άρχισαν το Σαββατοκύριακο. Σε μια χώρα στην οποία το ποσοστό της φτώχειας φτάνει σε κάποιες επαρχίες μέχρι και το 46%...

Αν και η πλειοψηφία των διεθνών ΜΜΕ προέβαλαν ως βασικά συνθήματα των κινητοποιήσεων αυτά που εναντιώνονται στην κρατική διαφθορά και επικρίνουν περιορισμούς στη λειτουργία ορισμένων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (μέχρι πριν μερικές μέρες είχαν «πέσει» ΜΚΔ όπως τα «Χ» και Twitter), τα προβλήματα για τα 30 εκατομμύρια των κατοίκων της «κλειστής» αυτής χώρας της Κεντρικής Ασίας είναι πολύ περισσότερα και πολύ βαθύτερα. Το 2015 ο καταστροφικός σεισμός των 7,8 Ρίχτερ, με πάνω από 6.000 νεκρούς, είχε αποκαλύψει μια τραγική καθημερινότητα: Το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα φτάνει μόλις τα 557 δολάρια. 3 στους 10 Νεπαλέζους πασχίζουν να επιβιώσουν με 14 δολάρια τον μήνα.

Το 80% του πληθυσμού ζει στην αγροτική ύπαιθρο, όπου 1 στα 2 παιδιά κάτω των 5 ετών υποσιτίζεται. Σε όλη τη χώρα για κάθε 100.000 ανθρώπους αναλογούν 2,1 γιατροί και 50 νοσοκομειακές κλίνες...

Σε αυτό το πλαίσιο, τη βδομάδα που πέρασε έκαναν τον γύρο του κόσμου πλάνα από το Κατμαντού, με την έδρα της Βουλής (Pratinidhi Sabha) και άλλα κρατικά κτίρια να τυλίγονται στις φλόγες, στελέχη της κυβέρνησης να σέρνονται στους δρόμους και διαδηλωτές με όπλα να αποκλείουν πόλεις, ενώ το «παζλ» συμπλήρωναν αποδράσεις εκατοντάδων κρατουμένων από τις φυλακές κ.λπ.

Μέχρι και χτες τουλάχιστον 35 άτομα είχαν σκοτωθεί σε συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων ασφαλείας, ενώ ο στρατός επέβαλε και απαγόρευση κυκλοφορίας, απευθύνοντας κατά τ' άλλα κάλεσμα «αυτοσυγκράτησης σε όλες τις πλευρές».

Καταγράφοντας την παραίτηση του Ολι, δημοσιεύματα παρατηρούσαν ότι ήταν ένας από τους ηγέτες κυβερνήσεων που στις 31 Αυγούστου βρίσκονταν στην πόλη Τιαντζίν της Κίνας συμμετέχοντας στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού για τη Συνεργασία της Σαγκάης (SCO), όπου επιβεβαιώθηκε κρυστάλλινα η γοργή ανάδυση του υπό διαμόρφωση ευρασιατικού άξονα: Η Ουάσιγκτον εξέφρασε ανοιχτά ανησυχία για «συνωμοσία» σε βάρος της, οι δε Βρυξέλλες αναφέρθηκαν σε «πρόκληση για τη διεθνή τάξη».

Ο Ολι παρευρέθηκε και στη στρατιωτική παρέλαση που οργάνωσε το Πεκίνο για τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ μετά από επίσημη συνάντησή του με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι το Κατμαντού «περιμένει η Κίνα να διαδραματίσει έναν ισχυρότερο ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις», συζητώντας μαζί του και πώς θα προχωρήσουν πιο γρήγορα μια σειρά επενδυτικά σχέδια της Κίνας στο Νεπάλ...

Σημειωτέον, το Νεπάλ αποτελεί μία από τις χώρες - τη δεύτερη διεθνώς, κατά πολλούς - με τον μεγαλύτερο υδάτινο πλούτο στον κόσμο, κατ' επέκταση με σοβαρά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη του τομέα της υδροηλεκτρικής ενέργειας, που ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη ζήτηση, στο πλαίσιο και της στροφής μιας σειράς μεγάλων μονοπωλίων στις «εναλλακτικές» πηγές Ενέργειας (αλλά και εξαιτίας του μικρότερου κόστους).

Αν και οι αλλαγές στο κλίμα εκτιμάται ότι προκαλούν νέα δεδομένα, σήμερα οι τεράστιοι υδάτινοι όγκοι που συγκεντρώνονται στη χώρα δημιουργούν μια δυναμική για παραγωγή 80.000 ΜW τον χρόνο, μέγεθος που θεωρείται πολύ μεγάλο. Ωστόσο η «εγκατεστημένη ισχύς», δηλαδή το σύνολο της Ενέργειας που σήμερα μπορεί να παραχθεί στην επικράτεια, είναι μόλις 750 MW, δηλαδή κάτω από το 1/100.

Παλιότερο δημοσίευμα του «Bloomberg» κατέγραφε εκτιμήσεις επιστημόνων σύμφωνα με τις οποίες μόνο από τους παγετώνες του Νεπάλ θα μπορούσε να καλυφθεί πάνω από το 1/4 των ετήσιων ενεργειακών αναγκών ολόκληρης της Ινδίας...

Ενώ μέχρι πριν περίπου μια δεκαετία στο μεγαλύτερο μέρος του Νεπάλ οι διακοπές ρεύματος ήταν καθημερινές και πολύωρες, ο μεγάλος υδάτινος πλούτος της χώρας και οι επενδύσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας αντέστρεψαν την κατάσταση, με αποτέλεσμα μετά την περίοδο των μουσώνων η χώρα να φτάνει ακόμα και να εξάγει Ενέργεια.

Βασικός προορισμός τους είναι η Ινδία, που άλλωστε «κλείνει» το Νεπάλ από νότο, δύση και ανατολή. Μόνο στον βορρά συνορεύει το Νεπάλ με άλλη χώρα - την Κίνα. Δεν είναι τυχαίο ότι όπως καταγράφουν μια σειρά ρεπορτάζ, επικαλούμενα το ινδικό υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας, το εμπόριο με την Ινδία αντιπροσωπεύει για το Νεπάλ το 64,1% των συνολικών του εμπορικών συναλλαγών και μεγάλο του μέρος αφορά την Ενέργεια.

Στα μέσα Ιούλη 2023 η Ινδία αντιπροσώπευε περίπου το 35% των συνολικών άμεσων ξένων επενδύσεων του Νεπάλ, ενώ η κινεζική εφημερίδα «Global Times» κατέγραφε ότι η Ινδία κέρδισε 10 συμβάσεις για τη λειτουργία υδροηλεκτρικών σταθμών στη χώρα, ξεπερνώντας τις 5 της Κίνας...

Η «Κινεζική Ημερησία» κατέγραφε τον περασμένο Ιούνη σε δημοσίευμά της ότι «η υδροηλεκτρική ενέργεια του Νεπάλ μπορεί να αποτελέσει λύση στην κλιματική αλλαγή» και επιχειρηματολογούσε πως «η Κίνα, με την προηγμένη υδροηλεκτρική της τεχνολογία και την τεράστια εμπειρία της στην ανάπτυξη υποδομών (σ.σ. φράγματα), θα μπορούσε να παίξει κομβικό ρόλο στη βοήθεια προς το Νεπάλ ώστε να αναπτύξει όλη την υδροηλεκτρική του δυναμική».

Το σε τι είδους τέτοιες επιχειρηματικές «λύσεις» θα δοθεί προτεραιότητα για την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου του Νεπάλ θα καθοριστεί σίγουρα και υπό τη σκιά των νέων εξελίξεων.

Την παραίτηση του Ολι ακολούθησε έναρξη διαβουλεύσεων για τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης. Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, μεταξύ των επικρατέστερων πιθανών πρωθυπουργών εμφανιζόταν και ο τέως διευθύνων σύμβουλος της Αρχής Ηλεκτρισμού της χώρας (NEA), ινδο-σπουδαγμένος Κουλμούν Γκισίνγκ, τον οποίο η κυβέρνηση Ολι απέπεμψε τον Μάρτη από τη θέση του, προκαλώντας αντιδράσεις στην αντιπολίτευση.

Ινδικά ΜΜΕ προ ημερών έπλεκαν το εγκώμιο του Γκισίνγκ, χαρακτηρίζοντάς τον «ηγέτη επιδέξιο και προσανατολισμένο στην ανάγκη συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων», ο οποίος «έχει αποδείξει τις επιδόσεις του στην αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων». Ο Γκισίνγκ έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της επέκτασης των σχέσεων με την Ινδία, υποστηρίζοντας ότι «το Νεπάλ, διασφαλίζοντας ότι στην Ινδία υπάρχει ζήτηση για περισσότερη υδροηλεκτρική ενέργεια, μπορεί να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις, να κλιμακώσει την παραγωγή Ενέργειας και να χτίσει υποδομές μεταφοράς».

Μεγαλύτερο ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις πιθανολογείται ότι μπορεί να αναλάβει και ο 35χρονος πρώην ράπερ και νυν δήμαρχος Κατμαντού Μπάλεν Σαχ, ο οποίος μετά την παραίτηση του Ολι συνεχάρη τους διαδηλωτές, συνιστώντας τους ταυτόχρονα «αυτοσυγκράτηση».

Ξεκαθάρισε πάντως ότι δεν αποκλείει συμμετοχή του και σε συνομιλίες με τον στρατό, θέτοντας ως προϋπόθεση τη «διάλυση της Βουλής». Ο Μπάλεν φέρεται να έχει συζητήσει με την αμερικανική πρεσβεία στο Κατμαντού «αμοιβαία ζητήματα», δηλώνοντας θετικός «στη συμμετοχή σε δημιουργικά προγράμματα εδώ και στη διευκόλυνση της αύξησης των σχέσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, εμπορικών, κοινωνικών και πολιτικών». Σημειωτέον, το 2023 ο Μπάλεν είχε αντιδράσει έντονα όταν κατά τα εγκαίνια της νέας έδρας της ινδικής Βουλής στο Νέο Δελχί εμφανίστηκε χάρτης της Ινδίας («Akhand Bharat») με την επικράτειά της να εκτείνεται και σε τμήματα άλλων ασιατικών κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Νεπάλ.

Μέσα σε όλα αξίζει να καταγραφεί ότι πριν λίγο καιρό η Ουάσιγκτον «ξεπάγωσε» το πακέτο «Millennium Challenge Nepal Compact» (MCNC), μέσα από το οποίο αμερικανικά μονοπώλια διεκδικούν θέση σε έργα αναβάθμισης ενεργειακών και άλλων υποδομών.

Πρόκειται για τμήμα του προγράμματος «Millennium Challenge Compact», που μέχρι τον περασμένο χειμώνα το διαχειριζόταν το γνωστό παραμάγαζο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, USAID. Μετά το «λουκέτο» στην USAID που έβαλε η κυβέρνηση Τραμπ, τον Φλεβάρη «πάγωσε» και το MCNC, το οποίο ωστόσο πριν κάποιες βδομάδες ανακοινώθηκε ότι ξαναμπαίνει σε εφαρμογή.

Σημειωτέον, το «πακέτο» περιλαμβάνει και δάνεια μέχρι και 500 εκατ. δολαρίων για επενδύσεις στο Νεπάλ. Επίσης, αν και η διαπραγμάτευσή του είχε ξεκινήσει το 2012, η συμφωνία για το MCNC έκλεισε το 2017 και τελικά επικυρώθηκε στη Βουλή μόλις τον Φλεβάρη του 2022, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων και διαδηλώσεων...