Το τελευταίο εξάμηνο έχουν καταγραφεί πυκνές εξελίξεις γύρω από το λεγόμενο κουρδικό ζήτημα, στην Τουρκία και όχι μόνο, οι οποίες «κουμπώνουν» με τις διεργασίες που εντείνονται γοργά σε όλη τη Μέση Ανατολή, σημαντική εστία της αντιπαράθεσης ανάμεσα στον ευρωατλαντικό άξονα από τη μία πλευρά και σε Ρωσία - Κίνα από την άλλη.

Από το μήνυμα που έστειλε ο φυλακισμένος ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ) Αμπντουλάχ Οτσαλάν στις 27 Φλεβάρη, αναφέροντας ότι σήμερα «το κύριο καθήκον είναι η αναδιάρθρωση της ιστορικής σχέσης» Κούρδων και Τούρκων, μέχρι το διάγγελμα Ερντογάν στις 12 Ιούλη, που υποστήριξε ότι «Τούρκοι και Κούρδοι αγκαλιάζονται ξανά» και «ανατέλλει η ισχυρή Τουρκία», μεσολάβησαν εξελίξεις που φανερώνουν έντονα παζάρια, δημόσια αλλά και παρασκηνιακά. Το 12ο συνέδριο του ΡΚΚ (5 - 7 Μάη) ενέκρινε την αυτοδιάλυσή του και τον τερματισμό της ένοπλης δράσης, με την ηγεσία του να κάνει λόγο για «μια νέα αρχή» με στόχο «να δημιουργηθεί χώρος για νέες πρωτοβουλίες και ευκαιρίες», αλλά και για «μια νέα εποχή (...) για την ανάπτυξη προσπαθειών της δημοκρατικής κοινωνίας που θα διεξαχθούν με νέες στρατηγικές και νέες οργανωτικές δομές». Είχε προηγηθεί σχετικό κάλεσμα από τον ίδιο τον Οτσαλάν. Επίσης, μετά από μια σειρά συναντήσεις ανάμεσα στον κυβερνητικό συνασπισμό και στην ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM) ανακοινώθηκε ότι θα συγκροτηθεί και ειδική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για την παρακολούθηση της «ειρηνευτικής διαδικασίας».

Την Παρασκευή 12 Ιούλη, σε μια συμβολική εκδήλωση που έγινε στην περιοχή Σουλεϊμανίγια του ιρακινού Κουρδιστάν, μαχητές του ΡΚΚ άρχισαν να καταθέτουν τον οπλισμό τους για να καεί σε πυρά, σηματοδοτώντας την - απ' ό,τι φαίνεται έως τώρα - ολοκλήρωση μιας αντιπαράθεσης που επικεντρωμένη στη δημιουργία χωριστού κουρδικού κράτους όξυνε, λόγω και του ένοπλου χαρακτήρα της, μια σειρά αντιθέσεις εντός και εκτός Τουρκίας. Χαρακτηριστική των διεργασιών είναι και η πρόταση που κατέθεσε ο ηγέτης του Εθνικιστικού Κόμματος (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί να θεσμοθετηθεί η συμμετοχή Κούρδων και σε ανώτερες θέσεις κυβερνητικών και κρατικών οργάνων. «Η πρωτοβουλία για μια Τουρκία χωρίς τρομοκρατία προχωρά βήμα - βήμα. Ετσι, αξιολογήθηκε ότι ένας από τους δύο αντιπροέδρους της κυβέρνησής μας θα μπορούσε να είναι Αλεβίτης και ο άλλος Κούρδος», είπε συγκεκριμένα. Σημειωτέον, έχουν καταγραφεί σενάρια μέχρι και για συνεργασία του DEM με τη «Λαϊκή Συμμαχία», το εκλογικό σχήμα συνεργασίας που το MHP έχει συγκροτήσει τα τελευταία χρόνια με το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ρ. Τ. Ερντογάν. Αν και στελέχη του DEM τα διέψευσαν, η συχνότητα των συναντήσεων μεταξύ των δύο πλευρών επιβεβαιώνει συνεργασίες που βρίσκονται υπό επεξεργασία «ώστε να εγγυηθούμε την ανάπτυξη της Τουρκίας με κάθε τρόπο», όπως έσπευσε να διαμηνύσει και ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, «καλωσορίζοντας με ενθουσιασμό αυτό το ιστορικό βήμα» (τη διάλυση και τον αφοπλισμό του ΡΚΚ), ευχαριστώντας «όλους όσοι συνέβαλαν στα αποτελέσματα» αυτά και εκτιμώντας ότι «τώρα είναι η ώρα να εργαστούμε μαζί με ειλικρίνεια».

Θυμίζουμε ότι ο 52χρονος Σελαχατίν Ντεμιρτάς, υποψήφιος Πρόεδρος της Τουρκίας το 2018 και ιδρυτικό μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP - μετεξελίχθηκε στο σημερινό DEM μετά από διάφορες διώξεις στελεχών του), εκτίει από το 2016 πολυετή ποινή φυλάκισης ως ένοχος για δεκάδες αδικήματα, μεταξύ τους «υπονόμευση της ενότητας του κράτους». Είναι ένας από τους αστούς πολιτικούς που για τις «χαρισματικές του ικανότητες» έχουν γραφτεί διάφορα, με φόντο και τις ενδοαστικές διεργασίες που «τρέχουν» στην Τουρκία, όπως είχε αναδείξει και η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, αλλά και τις συστηματικές επαφές που το - τότε - HDP ανέπτυσσε με μια σειρά επιτελεία της ΕΕ, των ΗΠΑ κ.λπ. στο όνομα και του «εκδημοκρατισμού της Τουρκίας», της «διατήρησής της κοντά στις δυτικές κοινωνίες» κ.ο.κ.

Τη διάλυση και τον αφοπλισμό του ΡΚΚ χαιρέτισαν διάφορες δυνάμεις, με τις ΗΠΑ να βλέπουν «σημαντική εξέλιξη» που «θα συμβάλει να καταπραϋνθούν οι Τούρκοι μας σύμμαχοι ως προς τους εταίρους που έχουν οι ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία ενάντια στο "Ισλαμικό Κράτος"». Με δεδομένη τη σταθερή «δυσαρέσκεια» που η Αγκυρα εξέφραζε για τη συνεργασία που η Ουάσιγκτον σταθερά είχε με κουρδικές οργανώσεις στη βόρεια Συρία, και με το βλέμμα τους στραμμένο στη σταθερότητα του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ ξεχωρίζουν ως προτεραιότητα τη συνεργασία με την Τουρκία.

Σε πρόσφατη συνέντευξη ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα και ειδικός απεσταλμένος για Συρία και Λίβανο, Τομ Μπάρακ, αναλύοντας διεξοδικά πόσο «σπουδαία στέκεται η Τουρκία» στους χειρισμούς της σε όλα τα καυτά μέτωπα, από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι το Παλαιστινιακό, συμπέρανε πως «δεν φαίνεται ότι θα δημιουργηθεί ελεύθερο Κουρδιστάν», σε μια δήλωση που αν μη τι άλλο η Αγκυρα θα δέχτηκε με ικανοποίηση. Μάλιστα, επέλεξε να φέρει ως παράδειγμα την κατάσταση στη Συρία, λέγοντας για τις κουρδικές οργανώσεις - με τις οποίες χρόνια συνεργάστηκε η Ουάσιγκτον - πως «δεν τους οφείλουμε την ικανότητα να έχουν τη δική τους ανεξάρτητη κυβέρνηση εντός μιας κυβέρνησης» και πως «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι θα υπάρξει ξεχωριστό κράτος των SDF (...) ξεχωριστό κράτος Αλαουιτών ή ξεχωριστό κράτος Δρούζων. Υπάρχει η μία και ενιαία Συρία. Υπάρχει ένα, ενιαίο κράτος, που αναπτύσσεται».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες αξίζει να καταγραφεί η πολυήμερη επίσκεψη που έκανε αντιπροσωπεία του DEM στις ΗΠΑ από 22 μέχρι 28 Ιούνη, με «συνομιλίες υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και πρωτοβουλίες για την ειρήνη, εν μέσω της δυναμικής που αναπτύσσεται στη Μέση Ανατολή», και με επίκεντρο «την ώθηση που δίνει το κόμμα στον διάλογο για τη σταθερότητα στην περιφέρεια», όπως σημείωσαν σχετικά ρεπορτάζ κουρδικών ΜΜΕ.

Εκτενές δημοσίευμα του «Medya News» ανέφερε ότι η αντιπροσωπεία είχε συναντήσεις με στελέχη της αμερικανικής Γερουσίας και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κοινότητες της κουρδικής διασποράς και «δεξαμενές σκέψης», μεταξύ άλλων για τις «πρόσφατες εξελίξεις σε Τουρκία, Ιράν και Συρία», επιβεβαιώνοντας τη «δέσμευση του DEM να συμβάλει στη διευθέτηση μακρόχρονων συγκρούσεων, ειδικά στο κουρδικό ζήτημα, μέσω διαπραγμάτευσης και μεταρρύθμισης». Διαπιστωνόταν ότι «η χρονική συγκυρία της επίσκεψης είναι κρίσιμη, καθώς η Τουρκία πλοηγείται σε σύνθετες εγχώριες και περιφερειακές προκλήσεις» και ενώ «περιφερειακές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης του καθεστώτος Ασαντ, αναμορφώνουν τη γεωπολιτική δυναμική».

Η αντιπροσωπεία συμμετείχε σε εκδηλώσεις των ινστιτούτων «Foreign Policy Research» και «Middle East», αναλύοντας το «όραμα του DEM για μια πλουραλιστική κοινωνία» και την «οικοδόμηση μιας δημοκρατικής Τουρκίας», και δηλώνοντας ότι «παραμένουν προκλήσεις» αλλά υπάρχει έδαφος για «προσεκτική αισιοδοξία».

Η αντιπροσωπεία του DEM διαμήνυσε δε ότι «ως διάδοχος του HDP, που ήρθε αντιμέτωπο με νομικές πιέσεις και μια πιθανή απαγόρευση, το DEM προσδιορίζεται ως γέφυρα ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες της Τουρκίας και διεθνείς ενδιαφερόμενους φορείς», υπογραμμίζοντας ότι «η προσέγγισή του με έναν κρίσιμο σύμμαχο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ, αντανακλά τη στρατηγική του προσπάθεια να κερδίσει στήριξη για μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να μεταβάλουν την προσέγγιση της Τουρκίας για τον κουρδικό της πληθυσμό και να ενισχύσουν την περιφερειακή σταθερότητα».