Τις δύο όψεις της κυρίαρχης πολιτικής για την Εκπαίδευση έχουν αναδείξει οι εκπαιδευτικοί μέσα από μία διαρκή συλλογική επίμονη κινητοποίηση. Από τη μία, τα σοβαρά προβλήματα των σχολείων που έχουν συσσωρευτεί και, από την άλλη, την επιμονή της κυβέρνησης, με πρωτοφανείς πιέσεις κάθε είδους, για τη συνέχιση και επέκταση της πολιτικής που τα δημιουργεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξελίσσεται και ο αγώνας των εκπαιδευτικών ενάντια στην κατηγοριοποίηση - αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών.

Η έμφαση στην «αξιολόγηση» του εκπαιδευτικού έχει να κάνει με τον ίδιο τον ρόλο του ως κομματιού του αστικού σχολείου στην τωρινή του μορφή και αποσκοπεί στο να παίξει αποτελεσματικά τον ρόλο του στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας, στην υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής που τη στηρίζει και την προωθεί. Σε αυτήν τη χρονική περίοδο, που είναι φανερή παντού η προσπάθεια για επιτάχυνση αντιδραστικών μέτρων, που ξεφυτρώνουν τα τραγικά αποτελέσματα της πολιτικής που τα υπαγορεύει και απλώνεται η αμφισβήτησή της, επιστρατεύεται ο αυταρχισμός.

Αποδελτιώνοντας τα επιχειρήματα της κυβέρνησης γίνεται φανερή μία προσπάθεια να πείσει ότι με την «αξιολόγηση» συνολικά στην εκπαίδευση θα θεραπεύσει τα εκπαιδευτικά ζητήματα που απασχολούν όλους. Δεν είναι μυστικό ότι η τωρινή κυβέρνηση έχει παραλάβει ανεξόφλητες τις δεσμεύσεις στην ΕΕ και τον ΟΟΣΑ για θεσμοθέτηση και εφαρμογή μηχανισμών μέτρησης στην προσαρμογή στον «μεγάλο στόχο» του σχολείου των επιχειρήσεων και εκεί εντάσσεται ο στόχος η «αξιολόγηση» να γίνει η νέα κουλτούρα στην Εκπαίδευση. Είναι ήδη πραγματικότητα η «αξιολόγηση» των σχολείων, εδώ και πέντε χρόνια και όλοι είμαστε μάρτυρες της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί. Τα υποστελεχωμένα σχολεία, τα σχολεία που καταρρέουν, παθαίνουν καθιζήσεις, πλημμυρίζουν, κρίνονται «ετοιμόρροπα», έχουν αξιολογηθεί.

Σύμφωνα με τους ίδιους στόχους, τα μεγάλα επιτεύγματα της επιστήμης, της τεχνολογίας, των πραγματικά σύγχρονων παιδαγωγικών μεθόδων που μπορούν να κάνουν τα παιδιά να διαμορφώσουν εικόνα για τον κόσμο καλούνται να χωρέσουν στο κριτήριο της «καλλιέργειας δεξιοτήτων». Η λειτουργία των σχολείων θα αποτιμάται με κριτήρια την «ικανότητα διαχείρισης των οικονομικών πόρων» χωρίς να αναλαμβάνει το κράτος να τους παρέχει στο ύψος των αναγκών. Και φέτος πολλοί πήραν γεύση από χρεοκοπημένα σχολεία, ιδιαίτερα μετά την κατάργηση των Σχολικών Επιτροπών. Οσο για την «αποτελεσματική αξιοποίηση του προσωπικού», παίρνουν γεύση τα παιδιά των συγχωνευμένων τμημάτων ή εκείνα που μοιράζονται τις παράλληλες στηρίξεις ή εκείνα που καλούνται να διαλέξουν ανάμεσα σε εκπαιδευτικό παράλληλης ή νοσηλευτή, ενώ χρειάζονται και τους δύο. Οσο για την «αξιοποίηση των σχολικών υποδομών», με το βλέμμα στην παραχώρηση σε ιδιώτες για εξασφάλιση πόρων, αρκεί μια ματιά στις αυλές που έχουν γεμίσει με κοντέινερ σε πολλές περιπτώσεις, στα κτίρια όπου βρέχει σοβάδες, παθαίνουν καθιζήσεις, χαρακτηρίζονται «ετοιμόρροπα».

Μετά, λοιπόν, από αυτήν την «αξιολόγηση» των σχολείων, ήρθε η σειρά της «ατομικής αξιολόγησης» για τους εκπαιδευτικούς και αξίζει να σημειωθεί πώς γίνεται στην πράξη. Ουσιαστικά συνίσταται στην παρατήρηση από τον «αξιολογητή» δύο διδασκαλιών στη διάρκεια των οποίων θα αποτιμήσει το έργο του αξιολογούμενου πάνω στα εξής: Την προετοιμασία της διδασκαλίας, την επιστημονική εγκυρότητα της διδασκαλίας, τη διδακτική μεθοδολογία και πρακτικές, το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης, ενώ προβλέπεται αυτοαξιολόγηση - αναστοχασμός. Προβλέπεται, δηλαδή, το έργο του εκπαιδευτικού με τους μαθητές που κουβαλούν το ειδικό βάρος της ξεχωριστής τους προσωπικότητας, του υπόβαθρου και της ταξικής τους προέλευσης μαζί με όλα εκείνα που επιδρούν σήμερα σε ένα παιδί, να κριθεί με την παρατήρηση δύο 45λεπτων διδασκαλιών μέσα στην τάξη. Αρκούν για το υπουργείο, για να κουβαλήσει ο εκπαιδευτικός στο εξής έναν από τους χαρακτηρισμούς: «Μη ικανοποιητικός», «ικανοποιητικός», «πολύ καλός» ή «εξαιρετικός»... Αρκεί ένα «στιγμιότυπο» από την πολύμορφη, απαιτητική και με ανάγκη διαρκών προσαρμογών σχολική ζωή, από την πορεία των εκπαιδευτικών όλα αυτά τα χρόνια. Στην εξέλιξη αυτής της διαδικασίας, έχουν κριθεί 22.000 εκπαιδευτικοί από τους οποίους ως «μη ικανοποιητικοί» έχουν κριθεί 6... Σημειώνεται πως σε περίπτωση που το έργο του εκπαιδευτικού κριθεί μη ικανοποιητικό, ακολουθεί επιμόρφωση. Ομως είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί με συλλογικές αποφάσεις και θέσεις που ζητούν καθολική επιμόρφωση για όλους ως απαραίτητο στοιχείο για την παρακολούθηση των εξελίξεων στην Παιδαγωγική, όχι μόνο για τους «ανεπαρκείς».

Γίνεται κατανοητό γιατί, πέραν των παιδαγωγικών και επιστημονικών επιχειρημάτων τους, οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες και σωματεία απορρίπτουν και τη μορφή και τον τρόπο της «αξιολόγησης». Τον απορρίπτουν και τα Πανεπιστημιακά Τμήματα, όποιος τέλος πάντων γνωρίζει και θέλει να λάβει υπόψη τη συνθετότητα του παιδαγωγικού έργου...

Οι εκπαιδευτικοί, από την πλευρά τους, θυμίζουν πως καθημερινά αξιολογούνται και υπερβαίνουν τον εαυτό τους μέσα στο σχολείο. Στη συνεργασία με τους γονείς, από τα 25 παιδιά με τα οποία βρίσκονται καθημερινά. Και ήδη υπάρχουν δομές αρμόδιες όταν κριθεί μέσα από τις παιδαγωγικές διαδικασίες του συλλόγου διδασκόντων και όταν απαιτείται στις δομές που ήδη υπάρχουν, όπως τους συμβούλους, τις διευθύνσεις, τον προϊστάμενο εκπαιδευτικών θεμάτων κ.λπ.

Απαντούν ότι η πραγματική αναβάθμιση προϋποθέτει επιμόρφωση, δημόσια - δωρεάν - περιοδική για όλους, μία αναγκαία διαδικασία καθώς η Παιδαγωγική εξελίσσεται, και ουσιαστική στήριξη από σχολικό σύμβουλο. Τα τελευταία χρόνια - θυμίζουν οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών - ο κλάδος έχει αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί σε πολύ πιο δύσκολες και αλλεπάλληλες δοκιμασίες: Απέναντι στα πεινασμένα παιδιά που λιποθυμούσαν στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, μπαίνοντας μέσα στο σπίτι κάθε οικογένειας στη διάρκεια της πανδημίας και της τηλεκπαίδευσης. Προσπαθώντας χωρίς ουσιαστική στήριξη να διαχειριστούν καθημερινά το μαθησιακό και ψυχοκοινωνικό αποτύπωμα εκείνων των κυβερνητικών επιλογών. Στο να προσπαθούν να ασκήσουν το λειτούργημά τους, ενώ παράλληλα προσπαθούν να επιβιώσουν με τα 780 ευρώ του νεοδιόριστου...

«Δεν είμαστε αρνητές», δηλώνουν οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες, οι χιλιάδες που συμμετέχουν στη συλλογική αυτή κινητοποίηση μέσα σε συνθήκες αφόρητων πιέσεων. Θυμίζουν πως συμμετέχουν σε απεργία κηρυγμένη από τα σωματεία και σημειώνουν πως ο αγώνας τους αποκτά και το περιεχόμενο της υπεράσπισης του ίδιου του απεργιακού δικαιώματος από πειθαρχικές τιμωρίες, δικαστήρια, κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή του ένας εργοδότης όταν διεκδικούν από αυτόν. Και για τους εκπαιδευτικούς εργοδότης είναι το κράτος.

Τονίζουν πως σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι αναδιαρθρώσεων, κομμάτι των οποίων είναι η «ατομική αξιολόγηση», αν δεν αποκρουστούν τα μέτρα που έρχονται, η κατάσταση που θα διαμορφωθεί στα σχολεία θα είναι ακόμα χειρότερη για τους μαθητές τους, για τους πολλούς, επαναλαμβάνοντας ότι στο βάθος βρίσκεται η «κατηγοριοποίηση» σχολείων, εκπαιδευτικών και μαθητών.

Ο συλλογικός αγώνας των εκπαιδευτικών έχει καταφέρει να αναδείξει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που βλέπουν όλοι οι γονείς στα σχολεία, τον προβληματισμό και τις αγωνίες, δείχνοντας προς την κατεύθυνση εκείνων που τα δημιουργούν και τα εντείνουν. Και δεν κρύβεται η ενόχληση της κυβέρνησης. Δεν είναι μόνο τα χιλιάδες Πειθαρχικά προς νεοδιόριστους που έμαθαν, αφού διορίστηκαν, πως για να πάρουν τις διαπιστωτικές πράξεις μονιμοποίησης πρέπει να δηλώσουν τη συμφωνία τους στην «αξιολόγηση» και στις στοχεύσεις της. Είναι και οι εκπαιδευτικοί που σύρονται σε Πειθαρχικά, επειδή υπερασπίστηκαν τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών τους ζητώντας καλύτερους όρους για τα σχολεία, χτύπησαν τον κώδωνα για τις συνέπειες από την έλλειψη σχολικού νοσηλευτή, κάλεσαν τους μαθητές μέσα στο ασφαλές παιδαγωγικό περιβάλλον του σχολείου να εκφραστούν για τις εικόνες της φρίκης του πολέμου που βλέπουν καθημερινά στις οθόνες.

Καθώς εξελίσσεται αυτός ο συλλογικός αγώνας, αναδεικνύονται στην πορεία και διάφορες στοχεύσεις αλλά και το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται, σε συνθήκες προώθησης αναδιαρθρώσεων και επίθεσης σε δικαιώματα. Με την κυβέρνηση να ανοίγει μία δημόσια συζήτηση για την άρση της μονιμότητας στο Δημόσιο, κάτι που ο κόσμος της Εκπαίδευσης ζει: Με το ένα τρίτο του εκπαιδευτικού προσωπικού να απολύεται κάθε καλοκαίρι και τα σχολεία να ξεκινούν με κενά κάθε Σεπτέμβρη, δεν μπορεί κανείς να πειστεί πως η άρση της μονιμότητας είναι μέτρο που έρχεται να λύσει κοινωνικά προβλήματα, να θεραπεύσει «παθογένειες». Ειδικά μάλιστα για τον κλάδο των εκπαιδευτικών, η μονιμότητα έχει βαθύτερη και λειτουργική σημασία, αφού συνδέεται με την ανάπτυξη της απαραίτητης παιδαγωγικής σχέσης με τον μαθητή, με την τάξη.

Γύρω από αυτόν τον αγώνα κρίνονται πολλά. Κυρίως, το ζήτημα των μορφωτικών δικαιωμάτων των παιδιών, η σύγχρονη ανάγκη για ένα σχολείο που θα τους αξίζει και που με όλους τους αναγκαίους σύγχρονους όρους, με όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό προσωπικό, θα διαμορφώνει προσωπικότητες ικανές να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους.